Fortepian: Różnice pomiędzy wersjami

 

Ewolucję wczesnego fortepianu w instrument znany dzisiaj zawdzięczamy [[Ludwig van Beethoven|Ludwigowi van Beethovenowi]] i londyńskiemu wytwórcy fortepianów [[Broadwood]]owi. Postępująca [[głuchota]] Beethovena wymagała coraz głośniejszych instrumentów. Fortepiany Broadwooda, produkowane specjalnie dla Beethovena, stawały się zatem coraz większe i głośniejsze. Ostatecznie producent wyposażył je w trzy struny dla każdego dźwięku, rozpięte na stalowej ramie. Kształt pudła rezonansowego instrumentu także zaczął zbliżać się do dzisiejszego. Stopniowo uległa też powiększeniu rozpiętość skali fortepianu. Tuż przed I poł. [[XIX wiek]]u osiągnęła 7 [[oktawa (interwał)|oktaw]] (od ''A'' subkontra do ''a'' czterokreślnego), później (pod koniec XIX w.) powiększono skalę do 7 i ¼ oktawy (tj. do ''c'' pięciokreślnego), przy czym jeszcze długo produkowano pianina o skali 7 oktaw. Rozpiętość 7 i ¼ oktawy jest standardem dla współczesnych fortepianów (88 dźwięków = klawiszy), od fortepianów gabinetowych do koncertowych (obecnie tę skalę posiadają także pianina, choć i 7-oktawowe bywają wciąż wytwarzane). Niektóre (bardzo nieliczne) fortepiany koncertowe, budowane na specjalne zamówienia, posiadają skalę 7 i ½ oktawy (od ''F'' subkontra do ''c'' pięciokreślnego). Większą rozpiętość skali posiadają jedynie [[organy]] (do 10 oktaw – tyle rozróżnia [[słuch]] ludzki).

 

Ze względu na różną długość fortepianów wyróżniamy cztery ich rodzaje:

 

Naciskając na klawisz (1) tylna jego część podnosi się do góry, zmniejszając przestrzeń pomiędzy wystającą tylną częścią klawisza a filcem odpowiedzialnym za parametr głębokości gry. W tym samym momencie nasada młotka (17) styka się z wyślizgiem (16). Dzięki temu ramię młotka (21) umieszczone w metalowych widełkach (18) przybliża się w kierunku strun (7). W odległości 2-3 mm od strun następuje moment wyzwolenia dzięki odsunięciu się wyślizgu znad nasady młotka. Młotek uderza w strunę i opada na chwytnik (2) w połowie odległości do strun. W między czasie uchylacz tłumika (19) zakończony klockiem drewnianym wraz z filcem podnosi tłumik w odległości 2/3 drogi młotka do strun. Zwalniając klawisz nasada młotka wsuwa się pod wyślizg (16) i klawisz jest gotowy do ponownego cyklu pracy.

 

== Strojenie ==

 

{{commonscat|Pianos}}

{{wikisłownik|fortepian}}