Organiczna dioda elektroluminescencyjna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Dodaję nagłówek przed Szablon:Przypisy |
jęz., int., akt., linki zewnętrzne, poprawa linków, wikizacja, źródła/przypisy, drobne redakcyjne, drobne merytoryczne, drobne techniczne |
||
Linia 1:
[[Plik:LG전자, 깜빡임 없는 55인치 3D OLED TV 공개(2).jpg|mały|300px|Jeden z pierwszych komercyjnych ekranów (55") wykonanych w technologii OLED, 2012, targi CES]]
'''Organiczna dioda elektroluminescencyjna''', '''OLED''' (od [[
OLED oznacza także klasę [[Wyświetlacz|wyświetlaczy]] graficznych opartych na tej technologii, upowszechnionych dzięki przewadze technologicznej nad LED, LCD i PDP oraz ich masowemu stosowaniu w [[Smartfon|smartfonach]] (największy producent telefonów do 2013 wyprodukował ponad 200 mln sztuk urządzeń wyposażonych w wyświetlacz OLED)[[Organiczna dioda elektroluminescencyjna#cite note-1|<sup>[1]</sup>]]; technologia ta od 2012 jest też coraz szerzej stosowana w telewizorach.
Wyświetlacze tego typu charakteryzują się dość prostą metodą produkcji: warstwa organiczna, składająca się z [[piksel]]i-diod w trzech barwach (lub czterech – dodatkowo biała), jest nakładana na płytę bazową w procesie podobnym do drukowania stosowanego przez [[drukarka atramentowa|drukarki atramentowe]]. Dodatkowe wprowadzenie warstwy pośredniej między płytą a emiterem podnosi sprawność i jasność ekranu. Ekran OLED nie wymaga podświetlenia, gdyż wydziela światło bezpośrednio, dzięki czemu zapewnia najlepszy współczynnik kontrastu oraz prawdziwą czerń<ref>{{Cytuj | url=http://www.panasonic.pl/html/pl_PL/Prasa/Wiadomo%C5%9Bci+produktowe/Panasonic+przedstawia+56-calowy+panel+OLED+o+rozdzielczo%C5%9Bci+4k2k/11074124/index.html#anker_11074127 | tytuł=Panasonic Polska<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.panasonic.pl | język=pl | data dostępu=2017-11-25}}</ref> spośród wszystkich technologii wyświetlaczy (LED, LCD, PDP czy wyświetlacz laserowy). Technologia pozwala uzyskać przeźroczysty wyświetlacz jak również zakrzywienie powierzchni ekranu, w efekcie wyświetlany obraz wydaje się bardziej przestrzenny<ref>{{Cytuj | url=http://reviews.cnet.com/flat-panel-tvs/samsung-kn55s9c/4505-6482_7-35823374.html | tytuł=Samsung KN55S9C Release Date, Price and Specs - CNET<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=reviews.cnet.com | język=en | data dostępu=2017-11-25}}</ref> w stosunku do płaskiego wykonania ekranu.▼
▲Wyświetlacze tego typu charakteryzują się dość prostą metodą produkcji: warstwa organiczna, składająca się z
== Historia ==
Linia 34 ⟶ 36:
* White OLED (WOLED)
==
OLED składa się z warstwy [[Emisja spontaniczna|emisyjnej]], warstwy [[Przewodnictwo elektryczne|przewodzącej]], podłoża oraz [[anoda|anody]] i [[katoda|katody]]. Warstwy złożone są z cząstek organicznych [[polimery przewodzące|polimerów przewodzących]]. Ich poziom przewodzenia znajduje się w zakresie między izolatorami a przewodnikami, z tego względu nazywane są one półprzewodnikami organicznymi.
Dioda OLED zbudowana jest z kilku bardzo cienkich warstw materiałów nałożonych na siebie w sposób przypominający wyglądem kanapkę. Tymi warstwami są:
* dwie elektrody przewodzące:
Przyłożenie napięcia do OLED powoduje przepływ elektronów od katody do anody, zatem katoda podaje elektrony do warstwy emisyjnej, a anoda pobiera elektrony z warstwy przewodzącej, innymi słowy anoda podaje [[dziura elektronowa|dziury elektronowe]] do warstwy emisyjnej.▼
** anoda(+) – przezroczysta, w celu przepuszczenia emitowanego światła, również znana pod pojęciem emitera,
** katoda(-) – niekoniecznie przezroczysta, nazywana także conductor,
* dwie warstwy organiczne:
** warstwa przewodząca – organiczny półprzewodnik „n”-type
** warstwa emisyjna – organiczny półprzewodnik „p”-type, zastosowano inny materiał organiczny niż w przypadku warstwy przewodzącej, warstwa jest tak nazywana, gdyż emituje promieniowanie elektromagnetycznego w zakresie widma widzialnego. Dlatego warstwa ta nazywana jest emisyjną
* podłoże – przezroczyste, najczęściej folia lub szkło.
W momencie spolaryzowania [[Złącze p-n|złącza]] w kierunku przewodzenia, warstwa emisyjna jest naładowana ujemnie, jednocześnie warstwa przewodząca staje się bogata w dodatnio naładowane dziury. [[Oddziaływanie elektrostatyczne]] przyciąga elektrony i dziury, które ze sobą [[rekombinacja (fizyka)|rekombinują]]. Dzieje się to blisko warstwy emisyjnej, bowiem dziury w półprzewodnikach organicznych są bardziej mobilne niż elektrony (odwrotnie niż w przypadku [[Półprzewodniki|półprzewodników]] nieorganicznych). W momencie rekombinacji elektron przechodzi na niższy [[poziom energetyczny]], czemu towarzyszy emisja [[Promieniowanie elektromagnetyczne|promieniowania elektromagnetycznego]] w zakresie [[Światło widzialne|widma widzialnego]]. Dlatego warstwa ta nazywana jest emisyjną.▼
Istnieje możliwość „dodania” trzeciej warstwy organicznej w celu bardziej efektywnego przepływu elektronów z katody do warstwy emisyjnej.<ref>{{Cytuj |tytuł = OLED definition - What is OLED and How does it Work? - 911electronic |czasopismo = 911 Electronic |data = 2017-03-05 |data dostępu = 2018-04-24 |url = http://911electronic.com/oled-definition-what-is-oled/ |język = en-US}}</ref>[[Plik:OLED schematic.svg|mały|400px|Schemat OLED: 1 – katoda (−), 2 – warstwa emisyjna, 3 – emisja promieniowania, 4 – warstwa przewodząca, 5 – anoda (+)]]
'''Proces technologiczny wytwarzania diody OLED''' zwykle odbywa się w następującej kolejności:
# Na podłoże naniesiona zostaje anoda.
# Na anodzie wytwarzana jest warstwa transportowa dla dziur.
# Naniesienie warstwy przewodzącej „n”-type.
# Na warstwie przewodzącej wytwarzana jest warstwa emisyjna „p”-type.
# Następnie nanoszona jest warstwa transportowa dla elektronów.
# Na samej górze umieszczana jest katoda.
Grubość warstw w '''OLED technology''' nie przekracza 500nm.
▲Przyłożenie napięcia do OLED powoduje przepływ elektronów od katody do anody, zatem katoda podaje elektrony do warstwy emisyjnej, a anoda pobiera elektrony z warstwy przewodzącej, innymi słowy anoda podaje [[
▲W momencie spolaryzowania [[Złącze p-n|złącza]] w kierunku przewodzenia, warstwa emisyjna jest naładowana ujemnie, jednocześnie warstwa przewodząca staje się bogata w dodatnio naładowane dziury. [[Oddziaływanie elektrostatyczne]] przyciąga elektrony i dziury, które ze sobą [[
OLED nie świeci przy zaporowym spolaryzowaniu złącza, ponieważ dziury elektronowe przemieszczają się do anody, a elektrony do katody, tak więc oddalają się od siebie i nie rekombinują.
Linia 62 ⟶ 86:
=== Wady ===
* Żywotność organicznych materiałów – niebieski OLED cechuje się najkrótszą żywotnością spośród tzw. kolorów RGB (czerwony, zielony, niebieski) ok. 5000-14000h, gdzie czas pracy czerwonego i zielonego OLEDa może wynosić nawet od 46000 do 230000h.
* Rozwój technologii jest ograniczony patentami posiadanymi przez [[Eastman Kodak]], żądającego nabycia licencji przez inne firmy. W przeszłości wiele technologii wyświetlaczy zostało szeroko rozpowszechnionych dopiero po wygaśnięciu patentów; klasycznym tego przykładem jest [[maska kineskopu|maska szczelinowa]] ([[monitor kineskopowy|monitora kineskopowego]]).▼
* podatność na czynniki środowiskowe – materiały organiczne są szczególnie wrażliwe na działanie czynników środowiskowych. W przypadku mechanicznego uszkodzenia matrycy wyświetlacza woda lub wilgoć może bez trudu zniszczyć materiał organiczny. Przydatne jest dodatkowe powierzchowne zabezpieczenie,
* Większe zużycie energii od ekranów LCD w trakcie wyświetlania białych i jasnych elementów, np. podczas przeglądania stron internetowych lub dokumentów w edytorze tekstu<sup>[[Organiczna dioda elektroluminescencyjna#cite note-11|[11]]][[Organiczna dioda elektroluminescencyjna#cite note-12|[12]]][[Organiczna dioda elektroluminescencyjna#cite note-13|[13]]][[Organiczna dioda elektroluminescencyjna#cite note-14|[14]]]</sup> (podczas testów mieszanych wyświetlacz pobiera o 30% mniej energii).
▲* Rozwój
== Zobacz też ==
* [[Super AMOLED]]
* [[FED (wyświetlacz)|FED]]
| |||