Janusz Muniak: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, drobne techniczne |
drobne merytoryczne, linki zewnętrzne, poprawa linków, drobne redakcyjne |
||
Linia 29:
'''Janusz Józef{{u|uwaga1}} Muniak''' (ur. [[3 czerwca]] [[1941]] w [[Kraków|Krakowie]], zm. [[31 stycznia]] [[2016]] tamże<ref>{{Cytuj|url = http://www.radiokrakow.pl/wiadomosci/krakow/nie-zyje-janusz-muniak-saksofonista-i-jedna-z-najbarwniejszych-postaci-polskiego-jazzu/|tytuł = Nie żyje Janusz Muniak - saksofonista i jedna z najbarwniejszych postaci polskiego jazzu - Kraków - Wiadomości - Radio Kraków|opublikowany = www.radiokrakow.pl|data dostępu = 2016-01-31}}</ref>) – [[Polacy|polski]] [[muzyk]] [[jazz]]owy klasy światowej, saksofonista, flecista, aranżer i kompozytor. Jeden z pionierów [[free jazz]]u w Europie. Zwany jest "sercem polskiego jazzu" i "Ojcem Chrzestnym" kilku pokoleń polskich muzyków jazzowych.
Jako dziesięciolatek uczył się w klasie skrzypiec Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia przy ul. Basztowej w Krakowie. Szybko zinteresował się graniem na klarnecie a następnie na saksofonie. W okresie nauki w Średniej Szkole Muzycznej, dzięki przychylności Alojzego Thomysa, starał się rozwijać swoje zainteresowanie muzyką taneczną, dixielandem, stylem chicagowskim, swingiem oraz saksofonistami: [[Coleman Hawkins|Colemanem Hawkinsem]], [[Ben Webster|Benem Websterem]] i [[Stan Getz|Stanem Getzem]]. ▼
== Życie i twórczość ==
W 1964 roku po raz pierwszy wystąpił na festiwalu [[Jazz Jamboree]] w Warszawie z zespołem [[Andrzej Trzaskowski|Andrzeja Trzaskowskiego]]. W styczniu 1965 roku Trzaskowski zaangażował Muniaka do nagrania legendarnego "Synopsis" - utworu trzyczęściowego, którego warstwę melodyczną tworzą sekwencje dodekafoniczne z elementami: serializmu, polimetrii ze zmiennymi podziałami rytmicznymi, kontrolowanego aleatoryzm oraz rozwiązań sonorystycznych. Utwór zamieszczono na płycie [[Andrzej Trzaskowski Quintet (album)|The Andrzej Trzaskowski Quintet]], wydanej jako vol. 4 serii [[Polish Jazz]]. W nagraniu wyróżniają się partie solowe saksofonisty. ▼
=== Dzieciństwo i wczesna młodość ===
▲Jako dziesięciolatek uczył się w klasie skrzypiec Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia przy ul. Basztowej w Krakowie. Szybko
Zaczął grać jazz jako 17-latek. Grywał w knajpach i zarabiał pieniądze by utrzymać rodzinę.
=== Rozwój kariery ===
▲Zadebiutował w 1960 roku w zespole Witolda Miszczaka w Lublinie. W 1963 roku [[Tomasz Stańko]] zaprosił go do swojej krakowskiej grupy Jazz Darings - pierwszej formacji w Europie grającej [[free jazz]], zainspirowanej koncepcjami kwartetu [[Ornette Coleman|Ornette’a Colemana]]. W 1964 roku po raz pierwszy wystąpił na festiwalu [[Jazz Jamboree]] w Warszawie z zespołem [[Andrzej Trzaskowski|Andrzeja Trzaskowskiego]]. W styczniu 1965 roku Trzaskowski zaangażował Muniaka do nagrania legendarnego "Synopsis" - utworu trzyczęściowego, którego warstwę melodyczną tworzą sekwencje dodekafoniczne z elementami: serializmu, polimetrii ze zmiennymi podziałami rytmicznymi, kontrolowanego aleatoryzm oraz rozwiązań sonorystycznych. Utwór zamieszczono na płycie [[Andrzej Trzaskowski Quintet (album)|The Andrzej Trzaskowski Quintet]], wydanej jako vol. 4 serii [[Polish Jazz]]. W nagraniu wyróżniają się partie solowe saksofonisty.
Odtąd Muniak należał do stałego składu Kwintetu Trzaskowskiego, do którego dołączył na dwa lata amerykański trębacz [[Ted Curson]] - wcześniej członek formacji [[Charles Mingus|Charlesa Mingusa]]. Na przełomie 1965/66 roku nagrał z tym zespołem płytę [[Seant]], firmowaną jako The Andrzej Trzaskowski Sextet (Polish Jazz vol. 11). Z Sekstetem Trzaskowskiego odbył trasę koncertową po Włoszech, Szwajcarii, Jugosławii, Belgii i Niemczech, zakończoną na festiwalu jazzowym w Norymberdze. W tym samym czasie rozpoczął współpracę z [[Krzysztof Komeda|Krzysztofem Komedą]], z którym koncertował i dokonał wielu nagrań, m.in. utworów: Cages, Wicklar Basked, Laterna Magica, zamieszczonych na płytach Zofia Komeda Presents Krzysztof Komeda – Moja Ballada i [[The Complete Recordings of Krzysztof Komeda]]. Z Komedą wystąpił latem 1965 roku na festiwalu w Bledzie w Jugosławii.
Niezależnie od współpracy z Trzaskowskim i Komedą, Muniak grał ze Stańką, którego zespół Jazz Darings - po dojściu [[Zbigniew Seifert|Zbigniewa Seiferta]] w 1968 roku - zmienił nazwę na Tomasz Stańko Quintet. Z tym zespołem nagrał płyty w Polsce [[Music for K]] (1970) i [[Stańko (W Pałacu Prymasowskim)]] (1973) oraz w Niemczech [[Jazzmessage from Poland]] (1972) i [[Purple Sun]] (1973). W 1973 roku koncerty Muniaka z Kwintetem Stańki wywołały sensację na festiwalu w norweskim Pori i podczas trasy koncertowej w USA, m.in. w Nowym Jorku i na Newport Jazz Festival.
Linia 38 ⟶ 44:
Okresowo, przez część lat 70. , grał muzykę taneczną na luksusowych statkach pasażerskich [[Norwegian Cruise Line]] - kilkakrotnie opłynął Ziemię.
W latach 1972-1977 występował okazjonalnie z innymi luminarzami polskiego jazzu w Stowarzyszeniu Popierania Prawdziwej Twórczości „Chałturnik” - zespole parodiującym popularne przeboje. Największym jego hitem było "Kto tak pięknie gra?" - śpiewana przez Muniaka parafraza przedwojennego standardu Sweet Sue. Pod koniec 1974 roku ogromną popularność przyniosła mu śpiewana w duecie z [[Łucja Prus|Łucją Prus]] piosenka "„Moja droga, ja Cię kocham”, będąca zabawną parodią hitu [[Bobby Vinton|Bobby'ego Vintona]] pt. „My Melody of Love” (kilka miesięcy wcześniej oryginalny utwór śpiewany przez Vintona zajął pierwsze miejsce na amerykańskiej liście przebojów Billboard Hot 100).
=== Muniak jako lider ===
Od 1976 roku Muniak grał z własnymi zespołami<ref>{{Cytuj|autor = Wacław Panek |tytuł = Encyklopedia muzyki rozrywkowej |data = 2000 |isbn = 83-7227-183-6 |miejsce = Warszawa |wydawca = Świat Książki |oclc = 830244848 }}</ref>. Po ponownym sprowadzeniu się do Krakowa zadebiutował w roli lidera z autorskim Kwintetem, do którego pozyskał zdolnych muzyków młodego pokolenia: perkusistę Jerzego Bezuchę, gitarzystę [[Marek Bliziński|Marka Blizińskiego]], basistę Andrzeja Dechnika i pianistę [[Paweł Perliński|Pawła Perlińskiego]]. W 1979 roku utworzył autorski kwartet z gitarzystą Jarosławem Śmietaną, a następnie powołał do życia grupę Janusz Muniak Quartet. W tym czasie został wybrany prezesem Oddziału Krakowskiego [[Polskie Stowarzyszenie Jazzowe|Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego]]. Wbrew kryzysowi i trudnościom finansowym kontynuował kolejne edycje [[Zaduszki Jazzowe|Zaduszek Jazzowych w Krakowie]] - najstarszego festiwalu jazzowego w Europie.
W 1978 roku, w dorocznej ankiecie wpływowego pisma Down Beat, amerykańscy krytycy muzyczni wymienili nazwisko Muniaka wśród nazwisk najlepszych saksofonistów tenorowych zasługujących na szerokie uznanie.
W 1980 roku koncert Kwartetu Janusza Muniaka z [[Don Cherry|Donem Cherrym]] należał do największych sensacji [[Jazz Jamboree]].
Linia 44 ⟶ 52:
Muniak koncertował z własnymi zespołami w wielu krajach. Wielokrotnie występował na festiwalach jazzowych: [[Festival International de Jazz de Montréal]] (Kanada), Leverkusener Jazztagen, Jazz Meeting Berlin, Berliner Jazz Tage, International New Jazz Meeting Altena, Internationale Jazzwoche Burghausen, Palatia Jazz Festival (Niemcy), Gulf Jazz Nights (Zjednoczone Emiraty Arabskie), Montreux Jazz Festival (Szwajcaria), Pori Jazz Festival (Finlandia), Jazz en Nord, Jazzy Colours Festival (Francja), Umbria Jazz Festival (Włochy), London Jazz Festival (Anglia), Kongsberg Jazz Festival (Norwegia), Stockholm Jazz Festival (Szwecja), Copenhagen Jazz Festival (Dania), North Sea Jazz Festival (Holandia).
Jego kilkudziesięcioletnia kariera obfitowała we współpracę m.in. z [[Tomasz Stańko|Tomaszem Stańką]], [[Zbigniew Seifert|Zbigniewem Seifertem]], [[Krzysztof Komeda|Krzysztofem Komedą]], [[Adam Makowicz|Adamem Makowiczem]], [[Wojciech Karolak|Wojciechem Karolakiem]], [[Jan Wróblewski (muzyk)|Janem Ptaszynem Wróblewskim]], [[Zbigniew Namysłowski|Zbigniewem Namysłowskim]], [[Andrzej Trzaskowski|Andrzejem Trzaskowskim]], [[Krzysztof Sadowski|Krzysztofem Sadowskim]], [[Andrzej Dąbrowski|Andrzejem Dąbrowskim]], [[Włodzimierz Nahorny|Włodzimierzem Nahornym]], [[Roman Dyląg|Romanem Dylągiem]], [[Jan Jarczyk|Janem Jarczykiem]], [[Ryszard Styła|Ryszardem Styłą]], [[Jarosław Śmietana|Jarosławem Śmietaną]], [[Ewa Bem|Ewą Bem]], [[Łucja Prus|Łucją Prus]], [[Andrzej Zaucha|Andrzejem Zauchą]], [[Andrzej Rosiewicz|Andrzejem Rosiewiczem]], [[Michał Urbaniak|Michałem Urbaniakiem]]. Okazjonalnie koncertował i nagrywał z zespołami: [[Novi Singers]], [[Dżamble]], [[Skaldowie]], [[Bemibek]], [[Bemibem]] i [[Dżem (zespół muzyczny)|Dżem]].
Miał okazję grać z takimi muzykami jak: Ronnie Burrage, George Cables, James Cammack, [[Don Cherry]], [[Ted Curson]], [[Art Farmer]], Eddie Gladden, [[Dexter Gordon]], [[Eddie Henderson]], [[Freddie Hubbard]], Hank Jones, Rusty Jones, [[Nigel Kennedy]], Branislav Lala Kovačev, [[Joe Lovano]], [[Branford Marsalis]], [[Wynton Marsalis]], [[Hank Mobley]], Bennie Maupin, Emil Mangelsdorff, Takeo Moriyama, Joe Newman, Sal Nistico, [[Jasper van 't Hof]], [[Aladár Pege]], Rufus Reid, Akira Sakata, [[Archie Shepp]], Charlie Ventura, Yōsuke Yamashita.
Według czasopisma [[Jazz Forum]]-European Jazz Magazine w plebiscycie Jazz Top 2011 Janusz Muniak został uznany za najlepszego saksofonistę w Polsce.
=== Ostatni chorus ===
W sylwestrową noc z 2015 na 2016 Muniak grał po raz ostatni w swoim krakowskim klubie. Na początku stycznia trafił z rozległym zawałem serca do szpitala w Krakowie, gdzie leczono go po wprowadzeniu w stan śpiączki farmakologicznej. Zmarł w niedzielę 31 stycznia 2016 roku o godz. 13:10. Pogrzeb, poprzedzony Mszą świętą żałobną w Kaplicy Cmentarnej, odbył się w piątek 5 lutego 2016 roku o godzinie 13.40 na [[Cmentarz Rakowicki|Cmentarzu Rakowickim]] w Krakowie. Artysta spoczął tam w Alei Zasłużonych.
[[Plik:Muniak.jpg|thumb|240px|Janusz Muniak Quintet <br />(Amsterdam, 1981)]]
| |||