Krzyż Wiktorii: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Poprawiam linki wewnętrzne i wykonuje drobne zmiany typograficzne i techniczne.
int., jęz.
Linia 27:
Odznaczenie wręczane jest za „przykładną odwagę, szczególny akt poświęcenia lub wyjątkowe oddanie obowiązkom w obliczu nieprzyjaciela”. Osoba odznaczona Krzyżem Wiktorii ma prawo umieszczać po swoim nazwisku litery „VC”, np. „John Doe, VC”.
 
Bardzo ważny jest fakt, że jako najwyższa nagroda w Brytyjskiej Wspólnocie Narodów (w precedencji nawet przed [[Order Podwiązki|Orderem Podwiązki]]) Krzyż Wiktorii jest tylko [[odznaczenie]]m, a nie [[order]]em. Nie posiada kapituły i innych cech charakterystycznych dla orderów. Występuje tu podobieństwo do następnego w precedencji brytyjskich orderów i odznaczeń [[Krzyż Jerzego|Krzyża Jerzego]] ''George Cross'', który nadawany jest za czyny odpowiadające wagą Krzyżowi Wiktorii, z tym jednak, że nie w bezpośrednim starciu z przeciwnikiem (''under fire'').
 
== Historia ==
Odznaczenie zostało ustanowione [[29 stycznia]] [[1856]]<ref name=telegr/>, po zakończeniu [[wojna krymska|wojny krymskiej]]. Od tej pory nadano je 1356 razy oraz 3 razy po raz drugi (stan na rok [[2015]])<ref>[http://www.gov.uk/medals-campaigns-descriptions-and-eligibility#victoria-cross] na stronie brytyjskiego Ministerstwa Obrony [dostęp 15-6-2015]</ref>. Największą liczbę Krzyży jednego dnia – aż 24, przyznano 16 listopada [[1857]] po odsieczy [[Lucknow]] podczas [[powstanie sipajów|powstania sipajów]]. Najwięcej Krzyży za jedną bitwę (11) wręczono po [[Bitwa pod Rorke’s Drift|bitwie pod Rorke’s Drift]] podczas wojny [[Brytyjczycy|angielsko]]-[[Zulusi|zuluskiej]] ([[22 stycznia]] [[1879]]). Największą liczbę Krzyży za jeden konflikt nadano w okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] - 634 (w tym tylko 19 Krzyży otrzymali lotnicy<ref>J.M. Bruce, ''AW FK.8.'', Windsock Datafile nr 64, Berkhamsted: Albatros Productions, 1997, {{ISBN|0-948414-96-0}}</ref>). Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] nadano go jedynie 12 razy. Dwa Krzyże przyznano uczestnikom [[wojna o Falklandy-Malwiny|wojny o Falklandy]] ([[1982]]), a po dłuższej przerwie, kolejnymi odznaczono 18 marca 2005 szer. [[Johnson Beharry|Johnsona Beharry’ego]] za męstwo podczas [[Kalendarium historii Iraku (2003–2011)|działań w Iraku]] i 14 grudnia 2006 pośmiertnie kaprala Bryan Budda za [[operacja Enduring Freedom|działania w Afganistanie]]<ref>[http://web.archive.org/web/20070927191904/http://www.gnn.gov.uk/Content/Detail.asp?ReleaseID=250538&NewsAreaID=2 Operational Honours: VC and GC for acts of exceptional valour], notatka prasowa Ministerstwa Obrony [dostęp 31-8-2010]</ref>.
 
Trzy osoby otrzymały Krzyż Wiktorii dwukrotnie, czyli tzw. ''VC and Bar'': [[Noel Chavasse]], [[Arthur Martin-Leake]] i [[Charles Upham]]. Dwaj pierwsi byli oficerami medycznymi: Arthur Martin-Leake został odznaczony za ofiarność przy ratowaniu rannych podczas wojny burskiej (1902) i w czasie walk w [[Belgia|Belgii]] w 1914 roku, podobnie jak Noel Chavasse, którego odznaczono kolejno w 1916 i 1917 roku. Natomiast Charles Upham, Nowozelandczyk, otrzymał Krzyż Wiktorii za odwagę: pierwszy za udział w [[Bitwa o Kretę|walkach na Krecie]] w maju 1941 roku, a drugi po bitwie pod Minqar Qaim w Afryce Północnej w czerwcu 1942 roku.
Linia 39:
Początkowo wstążka krzyża była karmazynowa dla żołnierzy sił lądowych, zaś ciemnobłękitna dla marynarzy [[Royal Navy]]. Od powołania [[Royal Air Force|Królewskich Sił Powietrznych]] w [[1918]] roku odznaczenie jest noszone wyłącznie na wstążce karmazynowej, niezależnie od rodzaju sił zbrojnych. Osoby, które otrzymały krzyż dwukrotnie, noszą brązowe okucie na wstążce. Oficjalna nazwa takiego krzyża to ''Victoria Cross and Bar''.
 
[[Baretka]] odznaczenia jest karmazynowa; umieszczona jest na niej metalowa miniaturka krzyża. Kolejne nadanie odznaczenia jest na baretce oznaczane, poprzez umieszczenie na niej dodatkowej miniaturki.
 
Nazwa odznaczenia może nawiązywać zarówno do [[łacina|łacińskiego]] słowa ''victoria'' („zwycięstwo”) lub imienia królowej.
 
Odpowiadające Krzyżowi Wiktorii odznaczenie cywilne za akty męstwa nie kwalifikująceniekwalifikujące się jako „w obliczu wroga” to [[Krzyż Jerzego]].
 
Z odznaczeniem tym związany jest zwyczaj (ale tylko zwyczaj, bez jakiegokolwiek odniesienia regulaminowego), że nawet żołnierze starsi stopniem jako pierwsi oddają honory odznaczonym Krzyżem Wiktorii.