Działanie (socjologia): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Linia 1:
{{inne znaczenia|2=[[działanie|inne znaczenia słowa „działanie”]]}}
'''Działanie''' – w [[socjologia|socjologii]]: takie ludzkie [[zachowanie]], z którym osoby działające wiążą pewne subiektywne [[znaczenie]] (sens). Takie ujęcie "''działania"'' rozpowszechnione zostało dzięki socjologii [[Max Weber|Maxa Webera]] i obecnie uznaje się je za jedno z elementarnych pojęć socjologicznych.
 
== Działanie u Maxa Webera ==
Weber podaje swoją definicję działania we wstępnych fragmentach ''Gospodarki i społeczeństwa'', uznające je za kluczowe pojęcie socjologii. "''Działanie'' oznacza ludzkie zachowanie (zewnętrzny lub wewnętrzny czyn, zaniechanie lub znoszenie), jeśli i o ile działający, bądź wielu działających, wiąże z nim pewien subiektywny senssens”<ref name="mw6">Max Weber: ''Gospodarka i społeczeństwo'', s. 6</ref>.
 
Socjologia Webera opiera się na przeświadczeniu, że wszelkie fenomeny społeczne dadzą się sprowadzić do takich jednostkowych działań, które w konsekwencji tworzą bardziej skomplikowane struktury społeczne ([[indywidualizm metodologiczny]]). Z tego powodu zrozumienie subiektywnych sensów działających jednostek jest konieczne dla wyjaśniania zjawisk społecznych. Polegać to ma na wskazaniu interesów, wartości czy celów, którymi kieruje się jednostka.
Linia 9 ⟶ 10:
Weber rozróżnił cztery typy działań:
* działania racjonalne ze względu na cel (''zweckrational''), w którym działający kieruje się racjonalnością instrumentalną: ze zbioru wartości podmiot wybiera cele i przy uwzględnieniu alternatywnych kosztów i korzyści dobiera odpowiednie środki,
* działania racjonalne ze względu na wartości (''wertrational''), w odróżnieniu od powyższych, działający podmiot nie kieruje się kalkulacją następstw działania (w myśl zasady "cel„cel uświęca środki"środki”),
* działania afektywne, odpowiadające aktualnym stanom uczuciowym,
* działania tradycjonalne, opierające się na nawyku.
Linia 16 ⟶ 17:
 
=== Działanie społeczne ===
Działaniem społecznym jest takie działanie, którego znaczenie odnosi się do zachowań innych ludzi i jest na nie nakierowane<ref name="mw6" />. Nie są działaniami społecznymi jednoczesne działania wielu osób (Weber podaje przykład otwierania parasoli na deszczu<ref>Max Weber: ''Gospodarka i społeczeństwo'', s. 17</ref>), czy też takie działania, na które jedynie wpływa zachowanie innych ludzi (na przykład psychologia tłumu [[Gustave Le Bon|Le Bona]]). Działanie społeczne jest podstawowym elementem, z którego zbudowane są wszelkie struktury i instytucje społeczne, na przykład [[grupa społeczna|grupy]] czy [[organizacja|organizacje]].
 
== Działanie w innych teoriach socjologicznych ==