|
[[Plik:Stromatolites in Sharkbay.jpg|thumbnailthumb|StromatolityWspółczesne stromatolity w [[prekambr]]yjskiejZatoka formacji Siyeh z [[Park Narodowy Glacier (USA)Rekina|ParkuZatoce Narodowego GlacierRekina]] w USA.]]
[[Plik:Stromatolites in Sharkbay.jpg|thumb|Współczesne stromatolityStromatolity w [[Zatokaprekambr]]yjskiej formacji Siyeh z [[Park Narodowy Glacier Rekina(USA)|ZatoceParku RekinaNarodowego Glacier]]. w USA]]
[[Plik:CambrianStromatolites.jpg|thumb|]]
'''Stromatolity''' – formacje skalne złożone z cienkich [[Laminacja (petrografia)|lamin]] [[węglan wapnia|węglanu wapnia]] wytrąconego z [[woda morska|wody morskiej]] jako efekt uboczny życia [[sinice|sinic]]. Mianem tym określane są również same skały węglanowe powstałe w miejscach wzrostu mat sinicowych.
Występują od [[archaik]]u do dziś, ale szczególnie liczne były w [[proterozoik]]u. Należą do najstarszych śladów [[życie|życia]] na [[Ziemia|Ziemi]]. Występują w postaci warstw, izolowanych lub połączonych ze sobą kopułowatych form wzrostowych oraz form wielokątnych o laminach ugiętych miseczkowato. Najstarsze dotychczas odkryte stromatolity pochodzą sprzed 3,7 mld lat. Znaleziono je w formacji [[Isua]] na [[Grenlandia|Grenlandii]]. Niewiele młodsze (o 220 mln lat) znalezionowystępują w [[Pilbara (kraton)|kratonie Pilbara]]<ref>{{Cytuj pismo | autor = Allen P. Nutman, Vickie C. Bennett, Clark R. L. Friend, Martin J. Van Kranendonk, Allan R. Chivas | tytuł = Rapid emergence of life shown by discovery of 3,700-million-year-old microbial structures | czasopismo = Nature | data = 2016 | doi = 10.1038/nature19355}}</ref>. Inne, liczące 3,4–3,5 mld lat, znaleziono w południowej Afryce (grupa Sebakiwian) oraz w Australii (grupa [[Warrawoona]]). Najszerzej spotyka się je w osadach sprzed 2,8–0,6 mld lat, choć znane są przykłady z późniejszych epok, w tym liczne formacje stromatolitowe z późnego [[trias]]u i środkowej [[Jura|jury]] znajdowane w Polsce. Zanik tego typu formacji był stopniowy i wynikał najprawdopodobniej z aktywności roślinożerców zdrapującychuniemożliwiających glonyrozwój zwarstw powierzchnisinic matprzez tworzącychzdrapywanie stromatolityglonów iz uniemożliwiających rozwój kolejnych warstw sinicpowierzchni. Obecnie stromatolity są dość rzadkie i występują jedynie w dość skrajnychszczególnych warunkach pod względem zasolenia lub nasycenia węglanem wapnia, w warunkach gdzie nie występują roślinożercy<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Dzik | imię = Jerzy | tytuł = Dzieje życia na Ziemi | data = 2011 | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | isbn = 978-83-01-16678-6 | strony = 131-133131–133}}</ref>.
Odmianą stromatolitów są [[onkoid]]y.
== Przypisy ==
== Bibliografia ==
* Jaroszewski {{Cytuj|autor=W. Jaroszewski, Marks L. Marks, Radomski A., Radomski|data=1985: ''|tytuł=Słownik geologii dynamicznej''. |wydawca=Wydawnictwa Geologiczne, |miejsce=Warszawa.}}
* {{Cytuj|autor=S. Orłowski &, M. Szulczewski, |data=1990: ''|tytuł=Geologia historyczna''. |wydawca=Wydawnictwa Geologiczne.}}
{{commonscat|Stromatolites}}
| 