Chanat Chiwy: Różnice pomiędzy wersjami

Panowaniom Arab-Muhammada i Isfandiyara towarzyszyła walka wewnętrzna o władzę z ojcobójstwami, oślepieniami i masowymi rzeziami ludności, a także wykorzystywaniem czynnika zewnętrznego: Iranu lub Buchary. Abu al-Ghazi I Bahadur dokonał znaczącej reformy zarządzania państwem, która doprowadziła do relatywnej centralizacji władzy. Podzielił on wszystkie plemiona na cztery grupy: kiyat-kurgancką, uygur-najmańską, kanki-kipczacką i nukuz-mangytską, a do każdej z nich wyznaczył starszych, zwanych inakami, którzy mieli także status jego doradców i poprzez nich rozwiązywał sprawy dotyczące plemion. Z kolei starszyznę turkmeńską, która przyjęła formalne zwierzchnictwo bucharskie, wymordował. W XVII wieku Chiwa, podobnie jak Buchara, podzieliła się faktycznie na malutkie państewka zarządzane przez arystokrację z formalną tylko władzą chana – „chan tylko tytuł chański posiada, ale sprawami chańskimi zajmować się mu nie pozwalają”<ref name=":0" /><ref>{{Cytuj |autor = K. Ryžkov |tytuł = Vse monarchi mira: Muzul’maskij Vostok XV-XX vv. |data = 2004 |miejsce = Moskva |s = s. 77}}</ref>.

W XIX wieku najwyższą pozycję w elicie władzy państwa chiwańskiego zajmował chan jako monarcha absolutny. Przynależała mu wówczas nieograniczona władza administracyjna, sądownicza i wojskowa. Najwyższym urzędnikiem państwowym był divanbegi, który doradzał władcy oraz kierował kancelarią. Faktycznymi wpływami dysponowali także: kushbegi, inak, atalyk, rais, biy i główny wezyr, przy czym administracja była wówczas zupełnie przemieszana z dworem. Rada stanu, złożona z najwyższych dostojników, była tylko ciałem doradczym, pozbawionym faktycznych uprawnień. Posiedzenia rady odbywały się raz w tygodniu. Uczestniczyli w nich wówczas „pierwszy i drugi wezyr, starszy brat chana, kazi i przywódcy czterech plemion uzbeckich”<ref name=":2">{{Cytuj |autor = N.M. Družinin |tytuł = V stranu turkmen i uzbekov |data = 1927 |miejsce = Leningrad |s = s. 67, 87}}</ref>. Ważne miejsce w elicie władzy zajmowali też głównodowodzący armią – topchibashi, szef organów policji – mirshabbashi oraz urzędnik odpowiedzialny za kwestie finansowe – mehter. Większość sił wojskowych była zwoływana na okres wojny, jednak cały czas funkcjonowały ochronne wojska chana, dowodzone przez esaul-bashiego<ref name=":0" />. Powierzanie w XIX wieku ważnych stanowisk urzędniczych podporządkowanym i lojalnym przedstawicielom innych grup etnicznych, zakończyło znaczące wpływy arystokracji uzbeckiej - innej niż Qungratów - na funkcjonowanie państwa<ref name=":2" />. Chan Chiwy – wedle opisu Arminiusa Vambery’ego – dzień rozpoczynał od biesiady z uczonymi mułłami, a następnie znajdował czas na przyjmowanie urzędników i audiencję dla ludu<ref name=":1" /><ref>{{Cytuj |autor = A. Vamberi |tytuł = Putešestvie po Srednej Azii |data = 2003 |miejsce = Moskva}}</ref>.

Terytorium Chanatu Chiwańskiego składało się z piętnastu viloyatów i dwóch obszarów namiestnikowskich oraz tumenów należących do samego chana. W okresie protektoratu rosyjskiego chanat podzielony był na dwadzieścia księstw, nazywanych też viloyatami. W jednostkach terytorialnych najwyższą władzę sprawowali bekowie (w okresie protektoratu rosyjskiego także hakimowie) – faktycznie udzielni i samodzielni książęta, ale ich władza nie była dziedziczna i chan mógł ich jej pozbawić<ref name=":1" /><ref>{{Cytuj |autor = Oksana A. Solov’eva |tytuł = Liki vlasti Blagorodnoj Buchary |data = 2002 |miejsce = Sankt Peterburg}}</ref>.