Tykocin: Różnice pomiędzy wersjami

Początki Tykocina związane są z grodem [[Mazowsze|mazowieckim]], znajdującym się w odległości ok. 3&nbsp;km na południe od obecnego miasta, którego pozostałości zachowane są w pobliżu wsi [[Sierki]] i nazywane potocznie „Zamczyskiem”. W okresie od XI do XIV&nbsp;w. był to mazowiecki [[gród]] rzędu [[kasztelan|kasztelańskiegokasztel]]ańskiego z podgrodziem[[podgrodzie]]m. Według badań historyków Tykocin powstał w miejscu przeprawy przez [[Narew]] dla skrócenia szlaku handlowego prowadzącego z [[Połock]]a i [[Wilno|Wilna]] w kierunku [[Poznań|Poznania]] i [[Kraków|Krakowa]]. Rozwinął się z osady podgrodowej na pograniczu<ref>{{Cytuj |autor = Leonard Drożdżewicz |tytuł = ŚLADAMI POGRANICZA, „Znad Wilii”, nr 4 (64) z 2015 r., . s. 28, http://www.wilnoteka.lt/artykul/nowy-numer-kwartalnika-quotznad-wiliiquot-0. |data =}}</ref> [[Księstwo Mazowieckie|Mazowsza]] i [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]], na fali kolonizacji polskiej z Mazowsza oraz wskutek rozwoju wymiany handlowej w XIV&nbsp;w. między [[PolskaKorona Królestwa Polskiego|PolskąKoroną]] a Wielkim Księstwem Litewskim.

Tykocin początkowo należał do [[ziemia wiska|ziemi wiskiej]], gdzie był siedzibą powiatu[[powiat]]u<ref>Jarosław Kloza, Józef Maroszek: [http://pbc.biaman.pl/Content/13965/Dzieje%20Gon.pdf.pdf#page=10 ''Dzieje Goniądza w 450 rocznicę praw miejskich'']. „Prace Białostockiego Towarzystwa Naukowego”, nr 37. Białostockie Towarzystwo Naukowe, Białystok – Goniądz 1997, s. 10. {{ISBN|83-907455-2-6}}</ref>. [[Prawa miejskie]] w 1425 r. nadał Tykocinowi książę mazowiecki [[Janusz I Starszy]] w oparciu o [[prawo chełmińskie]]. Pierwszym wójtem[[wójt]]em został [[Piotr z Gumowa]]. Po powtórnym przejściu pod władztwo [[Wielkie Księstwo Litewskie|litewskie]] Tykocin stał się centrum rozległych dóbr i [[Podlasie|podlaską]] siedzibą możnego rodu litewskiego [[Gasztołdowie herbu Abdank|Gasztołdów]]. Po bezpotomnej śmierci ostatniego z rodu – [[Stanisław Gasztołd|Stanisława Gasztołda]], dobra nie przeszły na wdowę [[Barbara Radziwiłłówna|Barbarę Gasztołdową z Radziwiłłów]] według prawa koronnego, a na podstawie prawa litewskiego ― na króla [[Zygmunt I Stary|Zygmunta Starego]] za sprawą możnowładcy litewskiego [[Jan Juriewicz Hlebowicz|Jana Hlebowicza]] konkurującego z rodem [[Radziwiłłowie herbu Trąby|Radziwiłłów]] o władzę w Wielkim Księstwie Litewskim.

Tykocin u schyłku życia [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]] stał się centrum i siedzibą podlaskich [[królewszczyzna|dóbr królewskich]]. W tykocińskiej twierdzy został umieszczony arsenał [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]], skarbiec (spoczywały tu między innymi słynne [[Arras (tkanina)|arrasy]] oraz biblioteka króla Zygmunta Augusta). Po wygaśnięciu dynastii [[Jagiellonowie|Jagiellonów]] w 1572&nbsp;r. Tykocin, obok [[Knyszyn]]a i [[Wasilków|Wasilkowa]], stał się [[królewszczyzna|królewszczyzną]] ([[starostwo|starostwem]] i [[leśnictwo (jednostka)|leśnictwem]]), pozostając nią do 1661&nbsp;r., kiedy wraz z całym starostwem otrzymał go na dziedziczną własność uchwałą sejmową Sejmu[[sejm Warszawskiegozwyczajny|sejmu warszawskiego]] za zasługi dla Rzeczypospolitej hetman [[Stefan Czarniecki]].

Czarniecki odbudował zniszczony w czasie [[Potop szwedzki|Potopu szwedzkiego]] zamek i umieścił w nim swój osobisty skarbiec, gromadząc w nim znaczne dobra, które uczyniły jego córki jedną z najlepszych partii w Rzeczypospolitej. Poprzez mariaże córek hetmana, Tykocin wraz ze starostwem stał się własnością [[Braniccy herbu Gryf|Gryfitów Branickich]]. Braniccy utworzyli w miejscu starostwa hrabstwo tykocińskie, a Tykocin stał się centrum ich podlaskich dóbr. Po pożarze i zniszczeniach [[wojna o sukcesję polską|wojny domowej o sukcesję]] między [[August III Sas|Sasem]] a [[Stanisław Leszczyński|Stanisławem Leszczyńskim]] w XVIII&nbsp;w. Tykocin został gruntownie przebudowany w stylu barokowym[[barok]]owym.

W czasie [[Ziemie polskie pod zaborami|zaborów]] Tykocin znalazł się początkowo pod władzą [[Królestwo Prus|Prus]]. W tym okresie [[Izabella Poniatowska|Izabela Branicka]] sprzedała dobra podlaskie rządowi pruskiemu, pozostawiając sobie dobra rodowe Gryfitów Branickich w [[Małopolska|Małopolsce]]. Pochowana jednak została w [[Białystok|Białymstoku]]. Prusacy zabudowali część rynku przy [[Synagoga|bożnicy]], jednak nie skończyliukończyli przebudowy miasta, gdyż po [[Pokój w Tylży|traktacie w Tylży]] w roku 1807 Tykocin znalazł się w [[Księstwo Warszawskie|Księstwie Warszawskim]], zaś w 1815&nbsp;r. – w granicach [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Polskiego]], gdzie pozostawał do roku 1918.