Rewolucja lipcowa we Francji: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
wstawienie {{Kontrola autorytatywna}} |
int., edytorskie Znaczniki: Wycofane VisualEditor |
||
Linia 1:
[[Plik:Eugène Delacroix - La liberté guidant le peuple.jpg|thumb|300px|''[[Wolność wiodąca lud na barykady]]'' ([[Eugène Delacroix]])]]
'''Rewolucja lipcowa''' we [[Francja|Francji]] trwała od [[27 lipca|27]] do [[29 lipca]] [[1830]] r. (stąd nazwa [[język francuski|fr.]] ''Les Trois Glorieuses'' – ''trzy dni chwały''). Rewolucja udaremniła próbę powrotu do [[absolutyzm władzy|absolutyzmu]] dokonaną przez [[Karol X Burbon|Karola X]] i zaprowadziła we Francji [[monarchia lipcowa|monarchię lipcową]].
== Przyczyny ==
Karol X, król od 1824 r., już wcześniej nie krył, że jego polityczną ambicją jest restauracja ''[[Ancien régime|ancien regime’u]]'' w pełnym tego słowa znaczeniu, a nie ograniczona [[Karta Konstytucyjna Ludwika XVIII|Kartą]] [[Restauracja Burbonów|restauracja]] rozpoczęta w 1814 r.<ref>''Charles X’s speech from the throne, 2 March 1830'', [w:] J.H. Stewart, ''The restoration era in France'', J. Van Nostrand Company, Princeton 1968, s. 158.</ref>. Otaczał się zdecydowanymi konserwatystami (''[[Ultrasi (stronnictwo polityczne)|Ultrasi]]''), na nowo podniósł pozycję [[Kościół katolicki|Kościoła katolickiego]] w państwie. [[Premierzy Francji|Premierem]] mianował ultrakonserwatystę [[Jules Armand de Polignac|Jules’a Armanda de Polignaca]]. Ostatecznie w 1830, gdy kolejne wybory do [[Izba Deputowanych (Francja)|Izby Deputowanych]] wyłoniły liberalny skład parlamentu, król zdecydował się na wykorzystanie swoich wyjątkowych prerogatyw – ''ordonansów'', tj. dekretów wydawanych „w chwili szczególnego zagrożenia państwa”<ref>''The Constitutional Charter'', [w:] J. Stewart, op.cit. s. 109–116.</ref>.
== Przebieg ==
=== 25 lipca 1830 r. ===
Pięć opublikowanych ordonansów zostało wydanych w momencie, gdy uwaga całej Francji skupiona była na sukcesach podboju [[Kolonia (geografia polityczna)|kolonialnego]] w [[Algier]]ze (zob. [[Algieria francuska]]); w związku z tym Karol X liczył na niewywołanie spontanicznego oporu społecznego. W pierwszym ze swoich dekretów zawieszał [[wolność prasy]], ograniczając prawo do wydawania dzienników dla osób, które otrzymały specjalną zgodę króla. Zgodę taką mieli otrzymać też wszyscy dziennikarze oraz drukarze. Drugi ordonans rozwiązywał Izbę Deputowanych, trzeci – ograniczał prawo wyborcze do najbogatszych, czwarty uzupełniał poprzedni, wskazując dokładny sposób przebiegu wyborów. Piąty przywracał do Rady Państwa kilku usuniętych z niej wcześniej ultrasów<ref>''The Four ordonances 25 July 1830'', [w:] J. Stewart, op, cit., s. 164–166.</ref>.
===
Ordonanse spotkały się z powszechnym oburzeniem, wściekłość ogarnęła zarówno lud [[Paryż]]a, jak i [[Burżuazja|burżuazję]], która w dużej mierze została pozbawiona prawa wyborczego poprzez zapis o konieczności posiadania majątków ziemskich, by głosować<ref>A. Jefimow, ''Historia lat 1814–1849'', Warszawa 1951, s. 31.</ref>. Ta grupa społeczna nie stanęła jednak do otwartej walki, niemniej (27 lipca) robotnicy i studenci Paryża wznieśli na ulicach barykady. Do protestu nawoływali szczególnie dotknięci ordonansami dziennikarze z młodym [[Adolphe Thiers|Thiersem]] na czele<ref>''Journalists’ Protest of 26 July'', [w:] J. Stewart, op.cit., s. 167.</ref>. Karol X, całkowicie zaskoczony sytuacją, zarządził jednak zbrojne stłumienie zamieszek.
===
Królewskie apele o zdecydowaną walkę z buntownikami nie dały jednak rezultatów. Żołnierze przechodzili na stronę powstańców, którzy błyskawicznie opanowali miasto. 28 lipca zdobyli gmach-symbol – [[Ratusz w Paryżu|paryski ratusz]]. Wówczas dopiero do akcji wkroczyła liberalna burżuazja. Na jej czele stanęli bankier [[Jacques Laffitte]] oraz [[Marie Joseph de La Fayette]], którzy – wbrew woli domagających się [[Republika|republiki]] powstańców – znaleźli kandydata na nowego króla w osobie [[Ludwik Filip I|Ludwika Filipa Orleańskiego]]. Udało im się przekonać część niezdecydowanych, iż monarchia z nim będzie „najpiękniejszą z republik”<ref>J. Baszkiewicz, ''Kultura rewolucyjna we Francji XIX wieku'', [w:] ''Francja nowożytna'', Warszawa 2002, s. 215.</ref>. W sierpniu Ludwik Filip został zaprzysiężony po przysiędze na [[Monarchia lipcowa#Rewizja karty konstytucyjnej|zrewidowaną kartę]].
| |||