Wersja z 09:43, 14 cze 2021 edytuj InternetArchiveBot (dyskusja \| edycje) Boty 340 534 edycje Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 ← poprzednia edycja		Wersja z 00:52, 6 gru 2021 edytuj anuluj edycję Oldpolihistor (dyskusja \| edycje) 14 226 edycji m drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, źródła/przypisy, kat., infobox Znacznik: VisualEditor następna edycja →
Linia 1: {{Architekt infobox \| imię i nazwisko = Jan Zaus \| imię i nazwisko org = \| grafika = \| opis grafiki = \| data urodzenia = [[15 czerwca]] [[1889]] \| miejsce urodzenia = [[Kraków]] \| data śmierci = = [[14 listopada]] [[1969]] \| miejsce śmierci = [[Poznań]] \| narodowość = polska \| alma mater = Politechnika w Bernie \| uczelnia = \| nagrody = \| wpływy = \| wpłynął na = \| styl = \| biuro = \| znaczące budynki = \| znaczące projekty = Budynek Banku Gospodarstwa Krajowego w Poznaniu \| commons = \| odznaczenia = {{order\|OSP\|2}} {{order\|OOP\|KK}} {{order\|OOP\|KK}} {{order\|KZ\|Z}} {{order\|KZ\|Z}} {{order\|MPL10}} {{order\|MDON}} {{order\|O1000PP}} {{order\|OHMP}} ~~\| odznaczenia =~~ }} '''Jan Eugeniusz Zaus''' (ur. [[15 czerwca]] [[1889]] w [[Kraków\|Krakowie]], zm. [[14 listopada]] [[1969]] w [[Poznań\|Poznaniu]]){{odn\|Gąsiorowski\|Topolski\|s=864}}<ref>{{Cytuj \|tytuł = Jan Zaus - doc. mgr inż. (~~1889-1969~~1889–1969) Grave Site {{!}} BillionGraves \|data dostępu = 2018-02-17 \|opublikowany = BillionGraves \|url = https://billiongraves.com/grave/Jan-Zaus/18843684 \|język = en}}</ref> – polski konstruktor, inżynier budownictwa, wykładowca akademicki. Specjalista od konstrukcji [[żelbet]]owych. == Życiorys == Był synem kolejarza Jana i krawcowej Marii z ~~domu Fischer~~Fischerów. Uczył się introligatorstwa po ukończeniu dwóch klas gimnazjum, a później pracował jako czeladnik. W 1908 w Wyższej Szkole Realnej w [[Kraków\|Krakowie]] zdał egzamin dojrzałości jako eksternista i jeszcze tego samego roku podjął studia na [[Politechnika Lwowska\|Politechnice Lwowskiej]]. Otrzymał półdyplom i w fabryce Hillera w [[Brno\|Brnie]] rozpoczął praktykę i jednocześnie kontynuował studia na tamtejszej politechnice, a później w [[Praga\|Pradze]]. WPodcas ~~1919~~[[I ~~złożył~~wojna światowa\|I wojny światowej]], od sierpnia 1914 do czerwca 1915 służył w ~~Brnie~~[[Legiony ~~końcowy~~Polskie ~~egzamin~~(1914–1918)\|Legionach Polskich]], od kwietnia 1916 do listopada 1918 w [[Armia ~~dyplomowy{{odn~~Austro-Węgier\|~~Gąsiorowski\|Topolski\|s=864}}~~wojsku austriackim]] na froncie rosyjskim. ~~Uzyskał~~Od ~~także~~listopada ~~prawo~~1918 ~~projektowania~~do ilutego ~~kierowania~~1919 ~~robotami~~przebywał ~~murarskimi~~w niewoli ukraińskiej. Od kwietnia 1919 do lipca 1920 służył w [[Wojsko Polskie (II RP)\|Wojsku Polskim]]. W 1919 złożył w Brnie końcowy egzamin dyplomowy{{odn\|Gąsiorowski\|Topolski\|s=864}}. Uzyskał także prawo projektowania i kierowania robotami murarskimi. Dyplom nostryfikował w 1937 na [[Politechnika Warszawska\|Politechnice Warszawskiej]]<ref name=":0">{{Cytuj książkę\|tytuł=Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania\|rok=1939\|miejsce=Warszawa\|strony=359\|autor=[[Stanisław Łoza]] (red.)\|url=https://polona.pl/item/czy-wiesz-kto-to-jest-uzupelnienia-i-sprostowania,ODQ1NjUxOA/368/#info:metadata\|data dostępu=2021-12-05}}</ref>. W 1920 roku rozpoczął pracę dydaktyczną jako nauczyciel w Państwowej Szkole Budownictwa w Poznaniu, a w latach 1922–1939 był wykładowcą na Wydziale Rolniczo–Leśnym [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu\|Uniwersytetu Poznańskiego]]. Równocześnie w Zarządzie Miejskim w Poznaniu objął stanowisko inżyniera statyka i założył tam stację doświadczalną materiałów budowlanych.▼ ▲W ~~1920~~lipcu ~~roku~~1920 rozpoczął pracę dydaktyczną jako nauczyciel w Państwowej Szkole Budownictwa w Poznaniu, a wod października 1922 ~~latach~~do ~~1922–1939~~1939 był wykładowcą na Wydziale ~~Rolniczo–Leśnym~~Rolniczo-Leśnym [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu\|Uniwersytetu Poznańskiego]]. Równocześnie od sierpnia 1922 do lutego 1932, w Zarządzie Miejskim w Poznaniu, ~~objął~~pełnił ~~stanowisko~~funkcję inżyniera statyka i założył tam stację doświadczalną materiałów budowlanych, od lutego 1932 był naczelnikiem wydziału tamże. Podczas [[II wojna światowa\|II wojny światowej]] został wysiedlony do [[Warszawa\|Warszawy]], gdzie pracował jako kierownik Biura Budowy w Gazowni Miejskiej zdając tam egzamin na mistrza murarskiego. Uwięziony pod koniec wojny, ale zbiegł z transportu{{odn\|Gąsiorowski\|Topolski\|s=864}}. Podczas [[II wojna światowa\|II wojny światowej]] został wysiedlony do [[Warszawa\|Warszawy]], gdzie pracował jako kierownik Biura Budowy w Gazowni Miejskiej zdając tam egzamin na mistrza murarskiego. Uwięziony pod koniec wojny, ale zbiegł z transportu{{odn\|Gąsiorowski\|Topolski\|s=864}}.[[Plik:Grób Jana Zausa.jpg\|mały\|Grób prof. Jana Zausa na Cmentarzu Junikowskim]]Po powrocie do Poznania w 1945 został mianowany naczelnikiem Wydziału Odbudowy Urzędu Wojewódzkiego i nadzwyczajnym komisarzem odbudowy miast i wsi województwa poznańskiego. W latach 1946–1968 dyrektor Zjednoczenia Przemysłu Materiałów Budowlanych w Poznaniu i naczelnik odbudowy województwa poznańskiego. Wówczas założył czasopismo „Materiały Budowlane”, zamieszczając w nim również i swoje artykuły{{odn\|Gąsiorowski\|Topolski\|s=864}}. W 1947 rozpoczął pracę naukowo–dydaktyczną w [[Politechnika Poznańska\|Szkole Inżynierskiej w Poznaniu]] obejmując wykłady ze statyki budowlanej. W 1950 uczestniczył w organizowaniu Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej, a w latach 1950–1952 był dziekanem Wydziału Budownictwa Lądowego oraz w latach 1952–1955 [[rektor]]em tej uczelni. W latach 1955–1956 prorektor Politechniki Poznańskiej do spraw Studiów wieczorowych{{odn\|Gąsiorowski\|Topolski\|s=864}}. W 1957 został [[docent]]em.[[Plik:Izba Rzemieslnicza Poznan.JPG\|thumb\|250px\|[[Budynek Izby Rzemieślniczej w Poznaniu\|Izba Rzemieślnicza w Poznaniu]]]]Zaprojektował konstrukcje następujących obiektów: Był członkiem Komisji Nauk Technicznych [[Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk\|Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk]], a także pełnił liczne funkcje polityczne i społeczne w [[Polska Partia Socjalistyczna\|PPS]], następnie [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza\|PZPR]], Wojewódzkiej Radzie Narodowej, Naczelnej Organizacji Technicznej, Froncie Narodowym, [[Związek Nauczycielstwa Polskiego\|Związku Nauczycielstwa Polskiego]], [[Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej\|Towarzystwie Przyjaźni Polsko-Radzieckiej]]{{odn\|Gąsiorowski\|Topolski\|s=865}}. Członek założyciel [[Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa\|Polskiego Związku Inżynierów Budowlanych]]<ref>{{Cytuj stronę \|url=http://old.zgpzitb.org.pl/pdf/informator/inf-2008-4.pdfInformator \|tytuł=PZIiTB, s.5 \|data dostępu=2016-03-04 \|archiwum=https://web.archive.org/web/20160304091206/http://old.zgpzitb.org.pl/pdf/informator/inf-2008-4.pdfInformator \|zarchiwizowano=2016-03-04 }}</ref>.▼ Został pochowany na [[Cmentarz Junikowo w Poznaniu\|Cmentarzu Junikowo w Poznaniu]] w Alei Zasłużonych (AZ-P-55)<ref>[https://www.um.poznan.pl/mim/public/necropolis/plan.html?mtype=cemeteries&cm_id=2&id=1136335&surname=Zaus&name=Jan#OpenMap Informacje na stronie um.poznan.pl]</ref>. ~~[[Plik:Izba Rzemieslnicza Poznan.JPG\|thumb\|250px\|[[Budynek Izby Rzemieślniczej w Poznaniu\|Izba Rzemieślnicza w Poznaniu]]]]~~ ~~[[Plik:Grób Jana Zausa.jpg\|mały\|Grób prof. Jana Zausa na Cmentarzu Junikowskim]]~~ ~~Zaprojektował konstrukcje następujących obiektów:~~ * [[Dom Żołnierza w Poznaniu]], * [[Budynek Izby Rzemieślniczej w Poznaniu\|Izba Rzemieślnicza w Poznaniu]], Linia 47 ⟶ 40: * [[Collegium Historicum w Poznaniu\|KW PZPR w Poznaniu]], * [[Wielkopolskie Centrum Onkologii\|Szpital Onkologiczny na Garbarach w Poznaniu]], * szkoły [[Towarzystwo Przyjaciół Dzieci\|TPD]]<ref>{{Cytuj \|tytuł = Projekt - Miasto. Wspomnienia poznańskich architektów ~~1945-2005~~1945–2005 \|data = 2013 \|isbn = 978-83-7768-069-8 \|inni = Henryk Marcinkowski; Witold Milewski; Edmund Pawłowicz; Regina Pawuła-Piwowarczyk; Zygmunt Skupniewicz; Lidia Wejchert; Danuta Książkiewicz-Bartkowiak (red.) \|miejsce = Poznań \|wydawca = Wydawnictwo Miejskie Posnania \|s = 343 \|oclc = 871701842 }}</ref>. ▲Był członkiem Komisji Nauk Technicznych [[Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk\|Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk]], a także pełnił liczne funkcje polityczne i społeczne w [[Polska Partia Socjalistyczna\|PPS]], następnie [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza\|PZPR]], Wojewódzkiej Radzie Narodowej, Naczelnej Organizacji Technicznej, Froncie Narodowym, [[Związek Nauczycielstwa Polskiego\|Związku Nauczycielstwa Polskiego]], [[Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej\|Towarzystwie Przyjaźni Polsko-Radzieckiej]]{{odn\|Gąsiorowski\|Topolski\|s=865}}. Członek założyciel [[Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa\|Polskiego Związku Inżynierów Budowlanych]]<ref>{{Cytuj stronę \|url=http://old.zgpzitb.org.pl/pdf/informator/inf-2008-4.pdfInformator \|tytuł=PZIiTB, s.5 \|data dostępu=2016-03-04 \|archiwum=https://web.archive.org/web/20160304091206/http://old.zgpzitb.org.pl/pdf/informator/inf-2008-4.pdfInformator \|zarchiwizowano=2016-03-04 }}</ref>. Był także prezesem Klubu Sportowego „Budowlani” (1947) oraz komandorem Yacht Klubu w Poznaniu<ref name=":1">Jarosław Matysiak: [http://www.archpan.poznan.pl/wp-content/uploads/2019/03/Materia%C5%82y-Jana-Zausa-1889-1969-sygn.-P-III-48.pdf ''Materiały Jana Zausa (1889–1969) P. III-48''] PAN Archiwum w Warszawie Oddział w Poznaniu [dostęp 2021-12-05]. </ref>. ~~== Życie prywatne ==~~ ~~Był żonaty z Krystyną Kopystyńską i miał syna Jana{{odn\|Gąsiorowski\|Topolski\|s=865}}.~~ Dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy z Marią Lorenc<ref name=":1" />, od 19 marca 1932 z Krystyną z Kopystyńskich<ref name=":0" /> (1906–1985), z którą miał syna [[Jan Stanisław Zaus\|Jana Stanisława]] (1935–2020){{odn\|Gąsiorowski\|Topolski\|s=865}}<ref name=":2">{{Cytuj \|tytuł = Plan Poznania - Cmentarze \|data dostępu = 2021-12-05 \|opublikowany = www.poznan.pl \|url = https://www.poznan.pl/mim/public/necropolis/plan.html?mtype=cemeteries&cm_id=2&id=1136335&name_surname=Zaus%20Jan#OpenMap}}</ref>. Został pochowany 18 listopada 1969 w Alei Zasłużonych na [[Cmentarz Junikowo w Poznaniu\|Cmentarzu Junikowo w Poznaniu]] (AZ-P-55)<ref name=":2" />. == Ordery i odznaczenia == * [[Order Sztandaru Pracy]] II klasy (1969)<ref name=":1" /> Krzyż Kawalerski [[Order Odrodzenia Polski\|Orderu Odrodzenia Polski]] (dwukrotnie: 1938, 1957)<ref name=":1" /> Złoty [[Krzyż Zasługi]] (dwukrotnie: po raz pierwszy 1937<ref name=":0" />, 29 września 1955<ref>{{Monitor Polski\|rok=1955\|2=117\|3=1543}} „za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie szkolnictwa wyższego”.</ref>) [[Medal 10-lecia Polski Ludowej]] (24 lutego 1955)<ref>{{Monitor Polski\|rok=1955\|2=103\|3=1410}} - Uchwała Rady Państwa z dnia 24 lutego 1955 r. nr 0/343 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.</ref> [[Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości]] (1929)<ref name=":1" /> [[Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego]] (1966)<ref name=":1" /> Złota [[Odznaka Honorowa Miasta Poznania]]<ref name=":1" /> Złota Odznaka Honorowa [[Naczelna Organizacja Techniczna\|NOT]]<ref name=":1" /> Złota Odznaka Honorowa [[Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej\|TPPR]]<ref name=":1" /> Złota Odznaka Honorowa [[Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa\|PZITB]]<ref name=":1" /> Odznaka „Zasłużony Działacz Ruchu Spółdzielczego”<ref name=":1" /> Medal Budowniczego Parku-Pomnika Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (1967)<ref name=":1" /> == Wybrane publikacje == ''Żelbet'' (1926) * ''Statyka budowli i wytrzymałości materiałów budowlanych'' (1952) * ''Budownictwo żelbetowe cz. ~~1-2~~1–2'' (~~1953-1955~~1953–1955) * ''Zasady technologii robót budowlanych, cz. ~~1-2~~1–2'' (~~1959-1960~~1959–1960){{odn\|Gąsiorowski\|Topolski\|s=865}}. == Przypisy == {{Przypisy}} == Bibliografia == * {{Cytuj książkę \| odn = tak \| nazwisko = Gąsiorowski \| imię = Antoni \| nazwisko2 = Topolski (red.)\| imię2 = Jerzy \| tytuł = Wielkopolski Słownik Biograficzny \| data = 1981 \| wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe \| miejsce = Warszawa-Poznań \| isbn = 83-01-02722-3 \| strony = ~~864-865~~864–865}} {{Kontrola autorytatywna}} Linia 69 ⟶ 79: [[Kategoria:Architekci modernizmu]] [[Kategoria:Architekci związani z Poznaniem]] [[Kategoria:Ludzie urodzeni w Krakowie]]▼ [[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)]] [[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)]] [[Kategoria:Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej]] [[Kategoria:Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości]] [[Kategoria:Odznaczeni Odznaką 1000-lecia Państwa Polskiego]] [[Kategoria:Odznaczeni Odznaką Honorową Miasta Poznania]] [[Kategoria:Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy II klasy]] [[Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)]] [[Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944–1989)]] [[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu na Junikowie]]▼ [[Kategoria:Polscy architekci]] [[Kategoria:Urodzeni w 1889]] [[Kategoria:Wykładowcy Politechniki Poznańskiej]] [[Kategoria:Zmarli w 1969]] ▲[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu na Junikowie]] ▲[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Krakowie]]

Jan Zaus: Różnice pomiędzy wersjami