Pop (kapłan): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m ujednolicam zapis daty dostępu w szablonie cytowania
NIE dużą!
Linia 1:
{{Inne znaczenia|2=[[pop|inne znaczenia wyrazu „pop”]]}}
{{dopracować|przypisy=2021-09}}
'''Pop''' (z [[Język grecki|gr.]] ''papas'' (Παππάςπαππάς)) – dawne określenie [[kapłan]]a w [[Cerkiew prawosławna|Cerkwi prawosławnej]] i [[katolickie Kościoły wschodnie|katolickich Kościołach wschodnich]], w średniowieczu używane także wobec [[Ksiądz|księży]] rzymskokatolickich. Obecnie pop to duchowny, ksiądz prawosławny lub greckokatolicki<ref>{{cytuj stronę | url =http://www.wsjp.pl/index.php?id_hasla=24815&id_znaczenia=4838733&l=20&ind=0 | tytuł =pop | data = | autor = | praca = | opublikowany =wsjp | język = | data dostępu = 2015-10-26}}</ref>.
 
Jest to termin ogólnosłowiański, od ''popъ -a'', stąd też w [[Język węgierski|węgierskim]] ''pap'', zapożyczone prawdopodobnie ze [[Język staro-wysoko-niemiecki|staro-wysoko-niemieckiego]] ''pfaffo'' („kapłan”). W języku staropolskim słowu ksiądz odpowiadał właśnie pop (np. w [[Psałterz floriański|Psałterzu floriańskim]] 70, 77; 109,5; 131,9; 131,17, czy ''Pirzwy pop Lasota'' – [[Sylwester I]] [pirzwy – pierwszy, Lasota – od [[Łacina|łac.]] ''silvester'' – leśny] w „[[Pieśń o Wiklefie|Pieśni o Wiklefie]]”) do II połowy XIV wieku w Małopolsce i na Śląsku i do pierwszej połowy XVI wieku w Wielkopolsce i Mazowszu; w XVI–XVII w. było też nazwaniem figury ([[Goniec (szachy)|gońca]]) w szachach np. ''Pop jeden słucha Królowej spowiedzi...'' – [[Jan Kochanowski]] „[[Szachy (poemat)|Szachy]]”; stąd liczne w Polsce nazwy miejscowe typu [[Popowice (województwo małopolskie)|Popowice]] czy [[Popowo (województwo warmińsko-mazurskie)|Popowo]]{{r|Andrzej Bańkowski Etymologiczny}}.
Linia 11:
W 1774 cesarzowa [[Maria Teresa Habsburg]] zmieniła na terenie Galicji nazwę [[Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego|Kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-ukraińskiego]] z „unicki” na „greckokatolicki”, zakazano również stosowania określenia „pop” na rzecz księdza i [[proboszcz]]a.
 
Od XIX w. czynniki kulturowe i historyczno-polityczne przyczyniały się do ujemnego nacechowania wyrazu pop. Dodatkowo w zaborze rosyjskim zaznaczał się związek popa (jak każdego urzędnika carskiego) z rusyfikacją<ref>{{Cytuj stronę | url = https://ojs.tnkul.pl/index.php/rh/article/view/3868/3878 | tytuł = Dlaczego pop stał się w języku polskim wyrazem obraźliwym? | nazwisko = Gałecki | imię = Zygmunt | nazwisko2 = Kliza | imię2 = Dorota | praca = Roczniki Humanistyczne 1994 | strony = 21-38 | data dostępu = 2020-07-23}}</ref>. Propaganda bolszewicka wzmocniła jeszcze pejoratywne znaczenie tego słowa i współcześnie bywa ono odbierane jako obraźliwe{{r|cerkiew-pr-odpowiedzi}}, choć ani Słownik Języka Polskiego [[Wydawnictwo Naukowe PWN|PWN]], ani [[Wielki słownik języka polskiego|Wielki Słownik Języka Polskiego]] nie kwalifikują go jako nacechowanego ujemnie<ref>{{Cytuj |tytuł = pop I – Słownik języka polskiego PWN |data dostępu = 2020-11-10 |opublikowany = sjp.pwn.pl |url = https://sjp.pwn.pl/sjp/pop-I;2572099.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = pop - WSJP |data dostępu = 2020-11-10 |opublikowany = wsjp.pl |url = https://wsjp.pl/index.php?id_hasla=24815&id_znaczenia=4838733 |język = en}}</ref>.
 
== Przypisy ==