Uczestnicy stosunków międzynarodowych

 Uczestnik stosunków międzynarodowych – zorganizowana grupa społeczna prowadząca świadome działania transgraniczne, zdolna do wywierania wpływu na stosunki międzynarodowe (zdolna do aktywności międzynarodowej: zmieniania, utrwalania i wpływania na środowisko międzynarodowe w zamierzony sposób)

 Podmiotami pierwotnymi (uczestnikami pierwotnymi) stosunków międzynarodowych są państwa + podmioty specyficzne takie jak:

 Państwa składowe: (np. w federacji) podmiot występuje w stosunkach międzynarodowych obok (nigdy zamiast) federacji – np. członkostwo Ukrainy i Białorusi w ONZ za czasów ZSRR, ograniczona podmiotowość niemieckich landów, państwa należące do Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (brytyjski monarcha jest tam formalnie głową państwa) występują w stosunkach międzynarodowych oddzielnie.

 Twory państwowe: mają niepełną państwowość: Stolica Apostolska, czyli ośrodek władzy w kościele katolickim (Watykan to od układów laterańskich z 1929 r. terytorialno-ludnościowa podstawa państwa, na którego czele stoi papież); Suwerenny Zakon Maltański (Suwerenny Zakon Militarny i Szpitalniczy Św. Jana z Jerozolimy, Rodos i Malty) posiada prawo legacji i utrzymuje stosunki dyplomatyczne z 42 państwami, mimo że jego dzisiejsze terytorium sprowadza się do jednej willi w Rzymie (cesarz Karol V dał mu w 1530 r. w lenno Maltę; od 1992 r. ma status obserwatora przy ONZ).

 Podmioty wtórne (ograniczone; uczestnicy wtórni) nie posiadają wszystkich kompetencji państw; ich kompetencje wynikają z nadania ich przez podmioty pierwotne (czyli państwa). Typowym przykładem podmiotów wtórnych są międzynarodowe organizacje rządowe (GO = Governmental Organizations).  Podmiotowość prawnomiędzynarodowa = zdolność prawna (nabyte już prawa i obowiązki) + zdolność do działań prawnych (zdolność do nabywania praw i obowiązków). Podmioty prawa międzynarodowego są suwerenne.

 Podmiotowość politycznomiędzynarodowa – to pojęcie jest znacznie szersze niż podmiotowość prawnomiędzynarodowa; podmioty, które mają tylko podmiotowość politycznomiędzynarodową nie mogą występować jako podmiot w stosunkach międzynarodowych, jeśli te stosunki wynikają z posiadania terytorium; stosunki między nimi a państwami reguluje prawo międzynarodowe, a między nimi samymi – prawo wewnętrzne poszczególnych państw; nie mają prawa legacji; umowy między tymi podmiotami nie mają charakteru międzynarodowego; nie dotyczy ich Międzynarodowa Konwencja o Prawie Traktatów; nie mogą odwoływać się do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.

 Uczestnicy stosunków międzynarodowych, którzy nie mają podmiotowość prawnomiędzynarodowej (innymi słowy uczestnicy transnarodowi, nieterytorialni, niesuwerenni, ale wywierający wpływ na stosunki międzynarodowe):

 Pozarządowe organizacje międzynarodowe (Non-Governmental Organizations = NGO) – np. Międzynarodowy Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.  Korporacje międzynarodowe – różne przedsiębiorstwa transnarodwe (np. Daimler-Benz, Fiat, Britisch Petroleum itd.); 300 z nich kontroluje 25% zasobów produkcyjnych świata; często ich obroty są większe niż PKB wielu państw.

 Grupy osób o podobnych poglądach i ich organizacje – 1. Partie, federacje międzynarodowe (Europejska Partia Chadecka, Międzynarodówka Socjalistyczna i inne międzynarodowe federacja partii; międzynarodowe federacje związków zawodowych); 2. Międzynarodowe ruchy społeczne (religijne, intelektualne, ekologiczne, na rzecz praw człowieka itd.)  Państwa in statu nascendi – zorganizowane ruchy narodowowyzwoleńcze dążące do utworzenia własnego państwa: 1. Narody zamieszkujące terytorium wielu państw (Kurdowie, Palestyńczycy); 2. Narody rozproszone, żyjące w diasporze (kiedyś Żydzi, dziś Romowie)

 Społeczność międzynarodowa – (w znaczeniu szerszym) wszyscy uczestnicy stosunków międzynarodowych razem wzięci (w znaczeni węższym) ogół państw. Członkowie społeczności międzynarodowej muszą mieć zdolność do działań międzynarodowych, ich prawa i obowiązki są określane przez prawo międzynarodowe. Dziś społeczność międzynarodową definiuje się raczej jako ogół państw czy nawet ogół członków ONZ (nie należą: Tajwan, Sahara Zachodnia, zaś Kiribati i Palau aktualnie nie mają reprezentacji w Nowym Jorku)