Stadion w Nemei
Stadion w Nemei (gr. Νεμέα στάδιον) – stadion wybudowany około roku 330 p.n.e. w Nemei, miejsce rozgrywania wielu konkurencji sportowych podczas starożytnych igrzysk nemejskich.
 Stadion w Nemei, 2008 rok | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Data budowy |
ok. 330 p.n.e. |
| Pojemność stadionu |
ok. 40 000 |
Położenie na mapie Grecji  | |
 37°48′23,2477″N 22°42′11,6554″E/37,806458 22,703238
| |
Historia edytuj
Stadion został wzniesiony ok. 330 roku p.n.e., w okresie wczesnej epoki hellenistycznej, po tym jak organizacja igrzysk wróciła z Argos do Nemei[1][2]. Stadion powstał ok. 450 m na południowy wschód od świątyni Zeusa i orientowany był na osi północ-południe[3]. Jego południowy koniec wcina się pomiędzy dwa grzbiety wzgórza[3].
Stadion był użytkowany na potrzeby starożytnych igrzysk nemejskich do roku 271 p.n.e.[1], kiedy igrzyska zostały z powrotem przeniesione do Argos[4].
W okresie rzymskim i wczesnochrześcijańskim wykorzystywany był do celów rolniczych i pasterskich[1]. Z czasem popadł w ruinę i został zapomniany[1].
Prace archeologiczne w Nemei prowadzili badacze amerykańscy pod kierunkiem Stephena G. Millera z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley – w latach 1971–2004 odkryto m.in. znaczniki bieżni i tunel[5].
Opis edytuj
Długość bieżni – dystans stadionu – wynosiła 178 m[2]. Każdy stadion w Grecji był równy 600 stopom, ale długość stopy była różna w różnych regionach Grecji[6][7]: bieżnia na stadionie w Delfach, gdzie rozgrywano igrzyska pytyjskie, i w Olimpii miała 192,27 m długości, w Epidauros – 181,3 m[6]. W południowej części stadionu zachował się znacznik wyznaczający bieżnię i 12 torów dla biegaczy[2].
Granice stadionu wyznaczał kamienny kanał wodny, do którego doprowadzano wodę rurami z terakoty ze źródła po wschodniej stronie doliny[8]. Woda spływała do dwóch kamiennych zbiorników na krańcach znacznika bieżni, następnie brzegami stadionu do zbiorników oddalonych od siebie o około 30 metrów[8]. Spływ wody zapewniał spadek stadionu – jego polnocny koniec był położony ok. 2,40 m niżej niż południowy[8]. Nieznane jest przeznaczenie zbiorników, jednak przypuszcza się, że służyły jako źródło wody pitnej oraz wody dla zraszania bieżni w trakcie zawodów[8].
Stadion mieścił ok. 40 tys. widzów[9]. Miał kilka kamiennych wydzielonych miejsc w 2–3 rzędach po stronie zachodniej, które przeznaczone były najprawdopodobniej dla zawodników i ich trenerów[10]. Widzowie siedzieli natomiast na trawiastych wzniesieniach usypanych wokół stadionu[10]. Po stronie wschodniej zachowały się pozostałości trybuny sędziowskiej[10].
Zawodnicy wchodzili na stadion przez tunel po zachodniej stronie, który zachował się w dobrym stanie do dziś[11]. Tunel, datowany na ok. 320 rok p.n.e., miał ponad 36 m długości[11]. Konstrukcja tunelu przypomina sklepienia grobowców macedońskich[12].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Nemea Center ↓.
- ↑ a b c The Society for the Revival of the Nemean Games ↓.
- ↑ a b Birge 1992 ↓, s. 3.
- ↑ The Society for the Revival of the Nemean Games: i History ↓.
- ↑ The Society for the Revival of the Nemean Games: i Excavations ↓.
- ↑ a b Sweet 1987 ↓, s. 27.
- ↑ Miller 2006 ↓, s. 33.
- ↑ a b c d The Society for the Revival of the Nemean Games: i Hydraulics ↓.
- ↑ Kyle 2014 ↓, s. 140.
- ↑ a b c The Society for the Revival of the Nemean Games: i Seats ↓.
- ↑ a b The Society for the Revival of the Nemean Games: i Tunnel ↓.
- ↑ Kyle 2014 ↓, s. 142.
Bibliografia edytuj
- Darice Elizabeth Birge, Stephen Gaylord Miller: Excavations at Nemea: The early Hellenistic Stadium. University of California Press, 1992. ISBN 978-0-520-21677-8. [dostęp 2019-12-31]. (ang.).
- The Hellenistic Stadium. [w:] Nemea Center, University of California [on-line]. [dostęp 2019-12-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-05)]. (ang.).
- The Society for the Revival of the Nemean Games: Stadium Track. [w:] www.nemeangames.org [on-line]. [dostęp 2019-12-31]. (ang.).
- The Society for the Revival of the Nemean Games: Stadium Track. [w:] www.nemeangames.org [on-line]. [dostęp 2019-12-31]. (ang.).
- The Society for the Revival of the Nemean Games: Stadium Track. [w:] www.nemeangames.org [on-line]. [dostęp 2019-12-31]. (ang.).
- The Society for the Revival of the Nemean Games: Stadium Track. [w:] www.nemeangames.org [on-line]. [dostęp 2019-12-31]. (ang.).
- The Society for the Revival of the Nemean Games: Stadium Track. [w:] www.nemeangames.org [on-line]. [dostęp 2019-12-31]. (ang.).
- The Society for the Revival of the Nemean Games: Stadium Track. [w:] www.nemeangames.org [on-line]. [dostęp 2019-12-31]. (ang.).
- Waldo E. Sweet: Sport and Recreation in Ancient Greece: A Sourcebook with Translations. Oxford University Press, 1987. ISBN 978-0-19-536483-5. [dostęp 2019-12-31]. (ang.).
- Stephen G. Miller: Ancient Greek Athletics. Yale University Press, 2006. ISBN 978-0-300-11529-1. [dostęp 2019-12-31]. (ang.).
- Donald G. Kyle: Sport and Spectacle in the Ancient World. John Wiley & Sons, 2014. ISBN 978-1-118-61380-1. [dostęp 2019-12-31]. (ang.).