Stan Ioan Pătraş (ur. w 1908 roku w Săpânța, zm. w 1977 tamże) – rumuński artysta ludowy, znany przede wszystkim z tworzenia charakterystycznych nagrobków na Wesołym Cmentarzu[1].

Stan Ioan Pătraș
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1908
Săpânța

Data i miejsce śmierci

1977
Săpânța

Miejsce spoczynku

Wesoły Cmentarz

Zawód, zajęcie

rzeźbiarz, artysta ludowy

Wesoły Cmentarz - nagrobek: detal.
Fotografia wyk. podczas projektu ,,Etnografia Karpat"
Wesoły Cmentarz, Rumunia

Życiorys edytuj

Od 14 roku życia pracował jako cieśla, budując charakterystyczne dla regionu Maramuresz drewniane domy, bramy oraz nagrobne krzyże. W roku 1935 zaczął rzeźbić nagrobki charakterystyczne dla Wesołego Cmentarza w Săpânța. Do każdego nagrobka pisał też odpowiednie epitafium. W ciągu 40 lat pracy, do 1977 roku, sporządził ok. 600 nagrobków i epitafiów.

W Săpânța, w dawnym domu mieszkalnym artysty, znajduje się muzeum mu poświęcone, prowadzone przez jego następcę Dumitru Popa[2].

Twórczość edytuj

Pomimo nowatorskiego pomysłu na Wesoły Cmentarz, w pracy rzeźbiarskiej, zarówno w tematach dekoracji, jak i kolorystyce stosował formy tradycyjnie symboliczne: białego gołąbka – symbol duszy, czarnego ptaka – symbol śmierci, kolor niebieski, zwany dziś Săpânța blue – interpretowany przez Pătraşa jako symbol nadziei, wolności i czystości niebios; zielony – symbol życia, żółty – symbol płodności, młodości i słońca, czerwony – symbol pasji i czarny – symbol śmierci. Za życia wykonał i opatrzył odpowiednim podpisem własny grób, który również znajduje się na Wesołym Cmentarzu.


Przypisy edytuj

  1. Łukasz Galusek, Aleksander Dumitru, Tomasz Poller, Transylwania. Twierdza rumuńskich Karpat, wyd. II, 2003.
  2. Reinhold Lehman, Cmentarz, „Tygodnik Powszechny”, nr 45, 2000, s.16.