Stubbins Ffirth

amerykański lekarz

Stubbins Ffirth (ur. 1784, zm. 1820) – amerykański lekarz.

Życiorys edytuj

Urodził się w 1784 r. w Salem w stanie New Jersey i tam też się wychował. Studiował medycynę na University of Pennsylvania, od 1801 r. Na trzecim roku studiów Ffirth zaczął eksperymenty w celu ustalenia sposobu przenoszenia zakażenia żółtej febry, która występowała często w klimacie tropikalnym, ale incydentalnie tworzyła ogniska w zimniejszych miejscach (epidemia w Filadelfii w 1793 r. pochłonęła kilka tysięcy ofiar). Przyczyny choroby pozostawały wówczas nieznane, ale najpopularniejsza teoria, głoszona przez szanowanego lekarza Benjamina Rusha, mówiła o miazmatach lub złym powietrzu[1]. Ffirth przeanalizował wcześniejsze epidemie żółtej febry i zauważył, że dotyka ona małego procenta populacji, a nawet osoby mające bezpośredni kontakt z chorymi lub zmarłymi nie zawsze chorują[2]. Ffirth uważał, że za przenoszenie choroby odpowiadają płyny fizjologiczne i ekskrementy, w szczególności wymioty. W 1804 r. przeprowadził szereg eksperymentów, w których m.in. próbował karmić zwierzęta wymiocinami zmarłych na żółtą febrę. Wobec niepowodzeń eksperymentów na zwierzętach, Ffirth zaczął wprowadzać sobie wymiociny w nacięcia skóry, do żył i oczu, a także je inhalował[1], ale pozostał zdrowy mimo przeprowadzenia 15 eksperymentów[3]. Wysnuł z tego wniosek, że choroba nie przenosi się bezpośredni między ludźmi[4], a właściwą przyczynę zakażenia, jakim jest osocze krwi przenoszone przez moskity, odkrył dopiero w 1901 r. Walter Reed. Zmarł w 1820 roku[1].

Przypisy edytuj

  1. a b c 1804: Med student tests theory by drinking black vomit [online], Past Peculiar, 3 lipca 2014 [dostęp 2019-12-24] (ang.).
  2. STUBBINS H. FFIRTH (1784-1820), „Journal of the American Medical Association”, 189 (4), 1964, s. 319, DOI10.1001/jama.1964.03070040069020.
  3. Stanhope Bayne-Jones, United States Army Medical Service, The Evolution of Preventive Medicine in the United States Army, 1607-1939, Office of the Surgeon General, Department of the Army, 1968 [dostęp 2019-12-24] (ang.).
  4. Kenrad E. Nelson, Carolyn Masters Williams, Infectious Disease Epidemiology: Theory and Practice, Jones & Bartlett Publishers, 2014, ISBN 978-0-7637-9533-7 [dostęp 2019-12-24] (ang.).