Szkoła powszechna Towarzystwa Kopalń Węgla „Czeladź”
Szkoła powszechna Towarzystwa Kopalń Węgla „Czeladź” − budynek dawnej szkoły powszechnej w Czeladzi wybudowanej na potrzeby Osiedla Robotniczego „Piaski”. Obecnie mieści się tam dom katolicki przy parafii pw. Matki Bożej Bolesnej w Czeladzi.
 nr rej. A/1479/92 z 4.08.1992:
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Czeladź |
| Adres |
41-253 Czeladź ul. Kościuszki 3 |
| Ukończenie budowy |
1912 |
| Ważniejsze przebudowy |
1937 r. przekształcenie w dom katolicki |
| Pierwszy właściciel |
Towarzystwo Kopalń Węgla „Czeladź” |
| Obecny właściciel |
Rzymskokatolicka parafia pw. Matki Bożej Bolesnej w Czeladzi |
Historia budynku
edytujW związku ze stale rosnącą liczbą dzieci przychodzących na świat w rodzinach zamieszkujących osiedle robotnicze i przepełnieniem budynku dotychczasowej placówki oświatowej mieszczącej się przy ul. 3 Kwietnia władze Towarzystwa zdecydowały o budowie nowego obiektu, który miał pełnić funkcję szkoły[1]. W roku 1912 budynek został oddany do użytku[2]. Szkoła pracowała w trybie dwuzmianowym, ponieważ uczęszczało do niej 650 uczniów. Pod koniec 1912 roku stan grona pedagogicznego wynosił 5 nauczycieli i 6 nauczycielek. W szkole pracowali m.in. Czesław Pomirski, Antoni Górzycki, Kazimierz Chwiłowicz, Franciszek Rytel, Zofia Wolska oraz kilkoro nauczycieli, których personaliów nie udało się odnaleźć[3]. W 1937 r. aktem notarialnym na 99 lat za symboliczną złotówkę budynek został oddany w dzierżawę na dom katolicki. Po II wojnie światowej połowę budynku posiadał kopalniany klub sportowy. Dopiero 7 czerwca 1981 r. całość budynku została przekazana parafii[4].
Opis budynku
edytujBudynek powstał na planie wydłużonego prostokąta[1]. Zewnętrzne wymiary nowej szkoły to 13,2 x 38,4 m[3]. Posiada elewację z białej cegły. Łuki oraz dekoracje wykonane zostały z cegły czerwonej podkreślającej m.in. okna oraz wejścia[1]. Posiada również tylne wyjście prowadzące do ogrodu mającego wymiary 50 x 40 m, gdzie dawniej mieściło się również boisko szkolne. Wnętrze posiadało 6 sal lekcyjnych, każda po 50 m², mogących pomieścić 50 uczniów (ówczesna norma − 1 m² na 1 ucznia), pokój nauczycielski, pomieszczenia gospodarcze, a na piętrze mieszkanie służbowe mające około 70 m² przeznaczone dla kierownika szkoły[3].
Polska Macierz Szkolna
edytujPolska Macierz Szkolna w Czeladzi działała w latach 1905−1939. Powstała ona z inicjatywy dr Stefana Falkowskiego oraz ks. Bolesława Pieńkowskiego. W 1906 r. udało się powołać Koło Czeladzkie Polskiej Macierzy Szkolnej. Pierwszym prezesem koła był inż. Jan Brzostowski − dyrektor techniczny kop. „Saturn”. W 1908 r. koło PMS zostało rozwiązane i na jego miejsce powstało Polskie Stowarzyszenie Oświaty. W 1916 r. powróciła PMS. 21 stycznia 1917 r. miało miejsce poświęcenie sztandaru Polskiej Macierzy Szkolnej przez ks. Boratyńskiego. W 1937 r. Polska Macierz Szkolna otrzymała pomieszczenie w domu katolickim. W budynku mieściła się również część zbiorów książkowych PMS[5]. Wspomniany wcześniej sztandar Polskiej Macierzy Szkolnej podczas wojny przechowywał p. Weidel i został odnaleziony w 1982 r. przez Władysława Kwaśniaka[6].
Obecna funkcja budynku
edytujOd roku 1937 w budynku znajduje się dom katolicki należący do podlegającej biskupowi sosnowieckiemu Rzymskokatolickiej parafii pw. Matki Bożej Bolesnej[7]. Proboszcz parafii ks. kan. Józef Handerek na przełomie 2019/2020 roku przeprowadził gruntowny remont budynku. W budynku oprócz księży mieszka również organista.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Stefania Lazar, Anna Binek-Zajda, Osiedle patronackie Piaski, Iwona Szaleniec (red.), Towarzystwo Powszechne "Czeladź", 2015, ISBN 978-83-942759-0-7.
- ↑ Oficyna Saturnowska, t. Rok IV nr 4, grudzień 2015, ISSN 2299-2251.
- ↑ a b c Władysław Kwaśniak, Z dziejów czeladzkiej oświaty, Czeladź: Miejski Zespół Oświaty, 1999, ISBN 83-912647-0-X, OCLC 958206996 [dostęp 2020-05-29].
- ↑ Inwentarz parafii Matki Bożej Bolesnej w Czeladzi
- ↑ Władysław Kwaśniak, Polska Macierz Szkolna w Czeladzi, [w:] Zeszyty Czeladzkie 2/1995, 1995, ISBN 83-85-876-30-8.
- ↑ Ewa Ambroży, Historia Stowarzyszenia, [w:] Zeszyty Czeladzkie 9/2003, Stowarzyszenie Miłośników Czeladzi, 2003, ISSN 1643-6156.
- ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 2: Zagłębie Dąbrowskie, Ziemia Rybnicka, Ziemia Wodzisławska, Łódź 2023, s. 28.