Tupá skala
Tupá skala (770 m) – szczyt Pogórza Orawskiego na Słowacji[1].
Państwo | |
---|---|
Pasmo | |
Wysokość |
770 m n.p.m. |
Położenie na mapie Słowacji | |
49°11′30″N 19°19′30″E/49,191667 19,325000 |
Tupá skala wznosi się wśród pól po północnej stronie zabudowań wsi Vyšný Kubín. Jest dobrze widoczna z biegnącej przez Vyšný Kubín drogi krajowej nr 59, oraz z drogi łączącej Vyšný Kubín i Leštiny. Na jej szczycie zamontowano maszty kilku przekaźników radiowokomunikacyjnych, a także majestatyczny metalowy, dwuramienny greckokatolicki krzyż – Pomnik Słowackiego Krzyża Jedności Ekumenicznej. Zbudowana jest ze skał wapiennych. Na południe opada ścianą o długości około 300 m i wysokości do 50 metrów. Jej szczyt mimo niewielkiej wysokości jest dobrym punktem widokowym. Widoczna z niego jest prawie cała Dolna Orawa i szczyty Małej Fatry, Tatr Zachodnich, Gór Choczańskich z Wielkim Choczem oraz Magura Orawska z Kubińską Halą[2].
Na Tupej skale rośnie szereg gatunków rzadkich roślin wapieniolubnych. Nie prowadzi na nią żaden szlak turystyczny, można jednak dojść do skały i na jej szczyt nieznakowanymi ścieżkami[2]. Tuż po wschodniej stronie Tupej znajduje się druga wapienna skała – Ostrá skala[1].
Ostrá skala i Tupá skala są od 1972 r. obszarem chronionym (3 i 4 stopień ochrony) o powierzchni 22,3 ha i strefie ochronnej 12,98 ha[3].
Odkrycia archeologiczne
edytujW drugiej połowie XX wieku Pavol Čaplovič prowadził badania archeologiczne na obydwu skałach. Stwierdził pozostałości grodu. Otoczona ziemnym wałem brama wjazdowa do grodu znajdowała się na szczycie skały, po północno-wschodniej stronie. Najstarsze ślady grodu pochodziły z okresu kultury łużyckiej (epoka brązu), ale najintensywniej zamieszkiwany był w okresie halsztackim. Jego ufortyfikowany obszar miał rozmiar 200 × 400 m. Wewnątrz kamiennego muru znajdowały się stojące rzędami domy z drewnianych bali. Łącznie było około 300 mieszkań. Oprócz drewnianych domów był murowany z piaskowca gród o wysokości 10 m. Na szczycie miał rampę i palisadę. Przykryty był drewnianym dachem. Znaleziono typowe dla kultury halsztackiej kawałki ceramiki, resztki tkanin, wyroby z kości. Na uwagę zasługują przedmioty metalowe: klamra pasa, dłuto z brązu, żelazne stemple, brązowa okrągła tarcza. Znaleziono także typowe dla grupy plemion orawskich scytyjskie trójkątne zatrzaski[4].
Pod południową ścianą Tupej skały odkryto halsztacki cmentarz z 16 mogiłami i 44 urnami. Wygaśnięcie osadnictwa na Tupej skale prawdopodobnie związane było z najazdem obcych plemion[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Turystyczna mapa Słowacji. [dostęp 2019-10-07].
- ↑ a b Ostrá a Tupá skala. [dostęp 2019-10-07].
- ↑ Zarządzenie o utworzeniu rezerwatu. [dostęp 2019-10-07].
- ↑ a b Oravské hradiská: Ostrá a Tupá skala. [dostęp 2019-10-07].