Twierdza Rupea
Twierdza Rupea (rum. Cetatea Rupea, niem. Burg Reps, węg. Kőhalmi vár) to średniowieczna forteca zlokalizowana na zachód od miasta Rupea w Rumunii, przy drodze DN13, 70 km od Braszowa na trasie do Sighișoary[1][2].
.jpg)
Historia
edytujTwierdza Rupea znajduje się na jednym z najstarszych stanowisk archeologicznych w Rumunii, z pierwszymi śladami osadnictwa datowanymi na okres paleolitu i wczesnego neolitu (5500-3500 p.n.e.). Badania archeologiczne odsłoniły obiekty z tej epoki, takie jak narzędzia kamienne, ceramika i urny pogrzebowe[2].
W czasach dackich na tym miejscu znajdowała się dava znana jako Rumidava lub Ramidava. Po podboju przez Rzymian, Rumidava stała się rzymskim castrum Rupes. Castrum Rupes było częścią pasa umocnień rzymskich, broniących obszarów handlowych i tras łączących Dolinę Târnavelor z Doliną Oltu, Râșnov i Hoghiz[1].
Pierwsza pisemna wzmianka o twierdzy pochodzi z 1324 roku jako "castrum Kuholm"[2].
Twierdza była rozbudowywana od XIII do XVII wieku, w odpowiedzi na rosnącą populację, co doprowadziło do ostatecznego układu z trzema dziedzińcami. W XIV wieku miała kluczowe znaczenie strategiczne, będąc głównym punktem łączącym Transylwanię, Mołdawię i Wołoszczyznę.
W latach 1432-1437 twierdza była atakowana i rabowana przez Turków, a ostatecznie została opuszczona w 1643 roku po pożarze, który zamienił ją w ruiny.
W 1716 roku mury twierdzy służyły jako schronienie dla ocalałych z epidemii dżumy. Twierdza została ostatecznie opuszczona w 1790 roku po silnej burzy, która zniszczyła jej dach[2].
W okresie międzywojennym Rupea stała się ważnym centrum kulturalnym Siedmiogrodzkich Sasów. W czasach komunizmu twierdza przetrwała plany jej zniszczenia w celu eksploatacji bazaltu. W latach 2010-2013 twierdza przeszła gruntowną renowację, przyciągając obecnie licznych turystów[3].
Twierdza Rupea jest klasyfikowana jako zabytek historyczny w okręgu Brașov pod kodem BV-II-a-A-11769[4].
Etymologia
edytujNazwa "Rupea" pochodzi od łacińskiego słowa "rupes", oznaczającego "klif" lub "skała". W dokumencie z 1324 roku twierdza była wzmiankowana jako "castrum Kuholm", gdzie "Kuholm" odnosi się do skały, na której została zbudowana (w węgierskim "kőhalom" oznacza "sterta kamieni").
Architektura
edytujTwierdza Rupea jest zbudowana na bazaltowym masywie w rezerwacie geologicznym Dealul Cohalm - "Bazaltele de la Rupea". Jest to twierdza chłopska z czterema obszarami wzmocnionymi poligonalnymi wieżami. Twierdza była modyfikowana w czasie, dodając dwie wewnętrzne dziedzińce i trzy wieże obronne. Zbudowana jest w trzech obrębach: górnej (najstarszej), środkowej i dolnej, które powstały odpowiednio w X-XIII wieku, XV-XVIII wieku oraz XVIII wieku. Każdy z tych obrębów charakteryzuje się specyficznym pasem murów, odpowiadającym epoce budowy.
Twierdza ma formę spiralną, zwaną "ślimaczą skorupą". Na terenie twierdzy można znaleźć różne zabytki, w tym Wieżę Słoniny, Kaplicę, Wieżę z kratami i inne budowle historyczne. W latach 2010-2013 twierdza przeszła gruntowną renowację, która przywróciła jej dawną świetność[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Rupea – twierdza chłopska na bazaltowej skale [online] [dostęp 2024-07-24] (pol.).
- ↑ a b c d Primaria Rupea, Istorie | Primăria Rupea [online] [dostęp 2024-07-24] (rum.).
- ↑ O. Toda, Built Features of Rupea Castle during the Early Modern Period. The Houses and Rooms from the Upper and Middle Precincts, in vol. Castrum Bene 15: A castle as a status symbol, Wrocław, 2020, pp. 221-228.
- ↑ a b Z. Marosi, Representations of local identity through landmarks: The rehabilitation of Rupea Fortress, Romania., „TERRITORIAL IDENTITY AND DEVELOPMENT”, Volume 2 / No. 1, Spring 2017, 2017, DOI: 10.23740/TID120173 [dostęp 2024-07-24] (ang.).