Ur (superkontynent)
Ur – jeden z najwcześniejszych kontynentów w historii Ziemi, prawdopodobnie uformował się około 3 miliardów lat temu w środkowym Archaiku. Powstał prawdopodobnie w wyniku zderzenia kilku łuków wysp pochodzenia wulkanicznego[1][2].
• Kalahari (Kaapvaal, Zimbabwe)
• Madagaskar
• Dharwar
• Bastar
• Singhbhum
• Pilbara
Historia edytuj
We wczesnym okresie swojego istnienia był prawdopodobnie jedynym kontynentem na Ziemi. Ur jest uznawany za superkontynent, choć był prawdopodobnie mniejszy od dzisiejszej Australii. Około 1 miliarda lat temu Ur połączył się z kontynentami Neną i Atlantiką, tworząc razem superkontynent Rodinię. Ur przetrwał przez bardzo długi czas jako cześć składowa kolejnych superkontynentów, aż został ostatecznie rozerwany, gdy superkontynent Pangea rozpadł się około 208 milionów lat temu na Laurazję i Gondwanę. Dziś fragmenty tego prehistorycznego kontynentu są częścią Afryki, Australii, Antarktydy, Indii i Madagaskaru[3][4][5].
Poprzedzał go tylko jeden znany paleokontynent, Walbara, o którym uważa się, że istniał około 3,6 do 3,1 miliarda lat temu[6]. Tak jak Walbara Ur składał się min. Kratonów Kaapvaal w południowej Afryce i Pilbara w zachodniej Australii[2].
Chronologia edytuj
- ~ 3 miliardy lat temu – narodziny Ur jako jedyny wówczas kontynent na Ziemi
- ~ 2,8 miliarda lat temu – Ur staje się częścią superkontynentu Kenorland
- ~ 2 miliardy lat temu – Ur staje się częścią superkontynentu Kolumbia (Nuna)
- ~ 1 miliard lat temu – Ur staje się częścią superkontynentu Rodinia
- ~ 550 milionów lat temu – Ur staje się częścią superkontynentu Pannocja
- ~ 300 milionów lat temu – Ur staje się częścią superkontynentu Pangea
- ~ 208 milionów lat temu – Ur zostaje rozdarty z powodu rozpadu Pangei na Laurazję i Gondwanę
- ~ 65 milionów lat temu – afrykańska część Ur oddzieliła się, tworząc część Indii
- Obecnie pozostałości Ur znajdują się częściowo w Australii, Afryce, Indiach i Madagaskarze
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ A. V. Sankaran (2003), The supercontinent medley: Recent views (ang.), Current Science, Vol. 85, No. 8, pp. 1121-1123.
- ↑ a b Rogers i Santosh 2003 ↓.
- ↑ S. N. Mahapatro, N. C. Pant, S. K. Bhowmik, A. K. Tripathy i inni. Archaean granulite facies metamorphism at the Singhbhum Craton–Eastern Ghats Mobile Belt interface: implication for the Ur supercontinent assembly. „Geological Journal”, 2012. DOI: 10.1002/gj.1311. [dostęp 2016-03-01]. (ang.).
- ↑ S. Mondal, J. D. A. Piper, L. Hunt, G. Bandyopadhyay i inni. Palaeomagnetic and rock magnetic study of charnockites from Tamil Nadu, India, and the 'Ur'protocontinent in Early Palaeoproterozoic times. „Journal of Asian Earth Sciences”. 34 (4), s. 493–506, 2009. DOI: 10.1016/j.jseaes.2008.08.004. Bibcode: 2009JAESc..34..493M. [dostęp 2016-03-01]. (ang.).
- ↑ Zubritsky 1997 ↓.
- ↑ Lerner i Lerner 2003 ↓.
Bibliografia edytuj
- Lerner, K. Lee; Lerner, Brenda Wilmoth, eds.: Supercontinents. Gale Cengage/eNotes.com, 2003. [dostęp 2012-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-27)]. (ang.).
- Elizabeth Zubritsky: In the beginning, there was Ur. Endeavors, 1997. [dostęp 2012-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-27)]. (ang.).
- J. J. W. Rogers, M. Santosh. Supercontinents in Earth History. „Gondwana Research”. 6 (3), s. 357–368, 2003. DOI: 10.1016/S1342-937X(05)70993-X. Bibcode: 2003GondR...6..357R. [dostęp 2016-03-01]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- In the beginning, there was Ur. research.unc.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-13)]. (ang.)
- Carl Zimmer, In times of Ur - The Top 100 Science Stories of 1996 - Earth's first continent, Discover, Jan, 1997 (ang.)