Uskok przesuwczy (uskok listwowy) – uskok, na którym przemieszczenie zachodzi równolegle do rozciągłości powierzchni uskokowej, w odróżnieniu od uskoków zrzutowych – normalnych i odwróconych. Zuskokowane bloki przesuwają się równolegle do uskoku, nie odsuwając się od siebie. Uskoków przesuwczych nie należy mylić z uskokami transformacyjnymi, związanymi ze zjawiskiem spreadingu (rozrostu) dna oceanicznego.

Uskoki (C – uskok przesuwczy)

Podział uskoków przesuwczych

edytuj

Ze względu na składowe ruchu wyróżniamy[1]:

  • uskok lewoprzesuwczy (uskok lewoskrętny, uskok sinistralny) – zwrot ruchu względnego wywołuje rotację lewoskrętną (przeciwną ruchowi wskazówek zegara)
  • uskok prawoprzesuwczy (uskok prawoskrętny, uskok dekstralny) – zwrot ruchu względnego wywołuje rotację prawoskrętną (zgodną z ruchem wskazówek zegara)

Uskoki zrzutowo-przesuwcze

edytuj

Rzeczywiste uskoki często mają zarówno składową zrzutową, jak i przesuwczą, tzn. ruch zachodzi ukośnie względem rozciągłości uskoku.

Są to uskoki zrzutowo-przesuwcze, wśród których możemy wyróżnić[1]:

  • uskok normalno-przesuwczy – powierzchnia uskokowa nachylona w stronę skrzydła zrzuconego
  • uskok inwersyjno-przesuwczy – powierzchnia uskokowa nachylona w stronę skrzydła wiszącego
  • uskok progowo-przesuwczy – powierzchnia uskokowa pionowa

Uskoki te mogą być zarówno prawoskrętne, jak i lewoskrętne, np. uskok progowo-przesuwczy, prawoskrętny[1].

Najszybsze uskoki zrzutowo-przesuwcze to[2]:

  1. Uskok alpejski wędrujący w tempie 30 mm/rok
  2. Uskok San Andreas wędrujący w tempie 25 mm/rok
  3. Uskok Północnoanatolijski wędrujący w tempie 20 mm/rok
  4. Uskok Denali wędrujący w tempie 10 mm/rok
  5. Uskok Ałtyn Tag wędrujący w tempie 9 mm/rok

Przypisy

edytuj
  1. a b c Wojciech Jaroszewski: Tektonika uskoków i fałdów, Wydanie drugie, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1980, ISBN 83-220-0085-5, s. 96-97
  2. Jennifer Hackett. Najszybsze uskoki. „Świat Nauki”. nr. 7 (299), s. 11, lipiec 2016. Prószyński Media. ISSN 0867-6380. 

Bibliografia

edytuj