Vele di Scampia

Vele di Scampia (pol. Żagle Scampii) – modernistyczne osiedle mieszkalne zbudowane w latach 1962–1975 w dzielnicy Neapolu o nazwie Scampia.

Vele di Scampia

Vele di Scampia
Państwo	Włochy
Miejscowość	Neapol
Adres	Labriola, Via Galimberti Tacredi, Neapol
Styl architektoniczny	modernizm
Architekt	Francesco Di Salvo
Kondygnacje	15
Rozpoczęcie budowy	1962
Ukończenie budowy	1975
Zniszczono	1997, 2000, 2003 i 2020
Właściciel	gmina Neapol
Położenie na mapie Neapolu Vele di Scampia
Położenie na mapie Włoch Vele di Scampia
Położenie na mapie Kampanii Vele di Scampia
40°53′56,18″N 14°14′22,02″E

Osiedle swoją nazwę zawdzięcza budynkom o trójkątnych kształtach przypominających żagiel – szerokich u podstawy i wąskich przy wierzchołku. Kompleks został zaprojektowany przez architekta Francesco Di Salvo i pierwotnie składał się z 7 budynków – cztery z tych budynków wyburzono w latach 1997, 2000, 2003 i 2020, a z trzech pozostałych dwa zostaną zburzone, a jeden przebudowany. Osiedle to było symbolem degradacji tej części Neapolu oraz miejscem rozwoju przestępczości i patologii.

Historia

Problemy osiedla zaczęły się w 1980 r. po trzęsieniu ziemi w Kampanii, skąd przesiedlono pozbawionych dachu nad głową mieszkańców. Znaczna część mieszkań została zajęta nielegalnie, a brak perspektyw na lepsze życie skłonił część mieszkańców do zejścia na ścieżkę przestępczości. Rozwojowi kryminalnej renomy osiedla sprzyjała również jego urbanistyka; liczne klatki schodowe, ślepe uliczki, zsypy i pomieszczenia sprzyjały rozkwitowi handlu narkotyków. Z czasem budowle ulegały coraz większej degradacji – mieszkania traciły okna, na ścianach tworzono graffiti, dewastowano klatki schodowe, a ponadto osiedle pokrywały nieuprzątnięte śmieci. Ponadto chodniki zostały przegrodzone ogrodzeniami, by w razie nalotu karabinierów zablokować im przejścia.

Pogarszający się stan osiedla przyczynił się do wyprowadzki części mieszkańców oraz pojawiania się bezdomnych zajmujących pustostany. Szacuje się, że w Vele di Scampia zamieszkiwało ok. 40 000 osób, a bezrobocie wynosiło około 60%.

Władze miasta, nie radząc sobie z problemami osiedla, postanowiły je w większości wyburzyć. Lokatorów przeniesiono do nowych mieszkań. Do wyburzeń dochodziło w latach: 1997, 2000, 2003, 2020. Planuje się zachować jeden budynek, a na części terenu pozostałego po wyburzeniach planuje się utworzenie osiedla dostosowanego do potrzeb mieszkańców.

Osiedle Vele di Scampia zostało opisane w książce „Gomorra” Roberto Saviano, a także pokazane w serialu Roberto Saviano i Giovanni Bianconi oraz w filmie Matteo Garrone, również pod tytułem „Gomorra”. Przyczyniły się one do umocnienia złej sławy osiedla.

Architektura

Panorama osiedla

7 piętnastopiętrowych budynków zaprojektował Francesco di Salvo. Stanowiły one modernistyczne, proste formy, narastające tarasowo. Budynki miały liczne balkony, a także system przejść i kładek. Budynki pełniły funkcję zarówno mieszkaniową i usługową, jak i społeczną. Przenikające się przestrzenie – prywatna, półprywatna i publiczna – miały przekładać się na zawieranie i zacieśnianie więzi sąsiedzkich. Osiedle to w założeniu miało być nowoczesnym przedmieściem Neapolu dla 70 tys. osób. Jego grupą docelową byli niezamożni neapolitańczycy.