Wiroza S ziemniaka

Wiroza S ziemniaka – wirusowa choroba ziemniaka wywoływana przez wirus S ziemniaka (Potato virus S, PVS).

Porażone listki ziemniaka

Występowanie i szkodliwość

Wiroza S ziemniaka jest szeroko rozprzestrzeniona na świecie. Ziemniaki zainfekowane wirusem PVS są znacznie bardziej podatne na zarazę ziemniaka i mniej podatne na infekcję innymi wirusami, np. PVY i PVX. Jeżeli jednak te trzy wirusy występują razem, to powoduje to wzmocnienie objawów porażenia.

W Polsce wiroza S ziemniaka występuje bardzo często, ale ma niewielkie znaczenie gospodarcze. U odmian bardzo podatnych na tę chorobę spadki plonów nie przekraczają 10%, ale odmian tych w Polsce praktycznie nie uprawia się. Według nowszych zagranicznych opracowanń naukowych spadek plonu raczej nie przekracza 5–8%. Istnieją przepisy prawne określające dopuszczalne maksymalne porażenie sadzeniaków wirusami dla różnych stopni kwalifikacji. W Polsce najwyższy dopuszczalny udział bulw porażonych wirusami, w tym PVS, nie może przekraczać 10% dla klasy B.

Objawy

Rośliny porażone wirozą S ziemniaka są nieco słabiej ubarwione, ich nerwy są nieco wgłębione, a brzegi górnych liści są nieco zniekształcone. Na liściach dolnych występują chlorozy lub słabe nekrozy, liście te przedwcześnie żółkną, czasami pojawiają się na nich miedziane odcienie. Na ich blaszkach pojawia się chlorotyczna mozaika lub zielone plamki na żóltym tle. Wizualnie jednak bardzo trudno jest zidentyfikować tę chorobę, gdyż jej objawy są mało widoczne, a często choroba jest bezobjawowa. Łatwiej można tego dokonać w warunkach polowych przez porównanie roślin chorych ze zdrowymi, gdy rosną obok siebie. Jedyną pewną metodą identyfikacji wirusa PVS jest test DAS Elisa i jeszcze bardziej czuły test PCR.

Ochrona

Brak skutecznych metod zwalczania choroby, można jej jedynie zapobiegać. W praktyce najskuteczniejsze jest stosowanie jak największej odległości pomiędzy uprawami ziemniaków. Z pól należy usuwać rośliny porażone wraz z bulwami. Zwalczanie mszyc przenoszących wirus PVS jest skuteczne przy liściozwoju ziemniaka, w przypadku PVS oraz wirusów PVY, PVM i PVA jest mało skuteczne, a jeśli w bliskim sąsiedztwie plantacji rosną ziemniaki porażone tymi wirusami – w ogóle nieskuteczne. Skuteczne jest natomiast cotygodniowe opryskiwanie roślin olejem mineralnym (np. Olemix 84 EC, Sunspray 850 EC). Należy je rozpocząć, gdy wzeszło już 80–90% ziemniaków. Zalecana dawka 7 l/ha. Metoda ta została uznana za najbardziej skuteczną w zwalczaniu wirozy S ziemniaka na plantacjach nasiennych. Na plantacjach towarowych tańszą metodą jest wymiana co 2–4 lata sadzeniaków na zdrowe, kwalifikowane.

Jedną z najskuteczniejszych metod jest sadzenie odmian odpornych. Ponieważ jednak w Polsce choroba ma niewielkie znaczenie, nie prowadzi się badań stopnia odporności poszczególnych odmian na wirozę S ziemniaka. W IHAR-PIB w Młochowie wyprodukowano odmiany odporne z genem NS.

Bardzo skutecznie ogranicza spływanie wirusów z naci do bulw wczesne niszczenie naci. Zabieg ten powszechnie wykonuje się na plantacjach nasiennych, na plantacjach towarowych dużo rzadziej. Można tego dokonać trzema metodami: mechanicznie, chemicznie lub metodą kombinowaną, mechaniczno-chemiczną.