Wodzidło[1], prowadnica[2], gubernakulum[3] (łac. gubernaculum) – męski narząd rozrodczy niektórych nicieni.

Tylny koniec ciała samca Gongylonema pulchrum. Widoczna jest prawa spikula i wodzidło
Ryciny nicieni z rodziny Phylometridae. Dystalny koniec wodzidła na ryc. E i F w widoku grzbietowym i bocznym.

Wodzidło ma postać zesklerotyzowanego, oskórkowego koryta, położonego w grzbietowej ścianie kieszonki steku, w pobliżu dystalnych części szczecinek kopulacyjnych (spikuli)[4][5][2]. Brzuszne ramię wodzidła określa się jako cuneus, a boczne wyrostki tego ramienia jako crura. W odsiebnej części występu wodzidła umieszczone mogą być drobne wyrostki nazywane titillae[5]. Wodzidło zaopatrzone jest w dwie pary mięśni – parę cofaczy (łac. musculi gubernaculi retractores) i parę wodzicieli (łac. musculi gubernaculi seductores)[5][4].

Funkcją wodzidła jest naprowadzanie szczecinek kopulacyjnych w trakcie kopulacji[4] oraz wzmocnienie grzbietowej ściany kieszonki steku[5].

Rozmiary, kształt i budowa wodzidła ogrywają często istotną rolę w oznaczaniu nicieni[6].

Przypisy

edytuj
  1. Gatunki nicieni ważne gospodarczo. Niszczyk ziemniaczak. Nematologiczne Centrum Diagnostyczno-Szkoleniowe, 2020. [dostęp 2020-03-10].
  2. a b Wiesław Soroczan. Strogyloides stercoralis (Bavay, 1876) Stiles et Hassal, 1902 (Nematoda) - węgorek jelitowy. Część III. Morfologia i anatomia. „Wiadomości Parazytologiczne”. 43 (2), s. 143-154, 1997. 
  3. Europejska i Śródziemnomorska Organizacja Ochrony Roślin. Radopholus similis. „Bulletin OEPP/EPPO”. 38, s. 374-378, 2008. 
  4. a b c Bird, Alan; Bird, Jean: The structure of nematodes. San Diego: Academic Press, 1991. ISBN 0-12-099651-0.
  5. a b c d Armand R. Maggenti, Scott Lyell Gardner: Online Dictionary of Invertebrate Zoology: Complete Work. Wyd. 3.1. 2005–2017, s. 256, 262, 424, 919. (ang.).
  6. Benjamin Goodwin Chitwood, May Belle Hutson: Introduction to Nematology (Vol. 1). 1937. DOI: 10.5962/bhl.title.7355.