Wybory przedterminowe w Polsce

Wybory przedterminowe w Polsce przeprowadza się w celu wyboru organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego bądź organu wykonawczego gminy (wójta, burmistrza bądź prezydenta miasta) przed upływem kadencji – w przypadkach przewidzianych w ustawach oraz wyboru nowego parlamentu oraz Prezydenta RP przed upływem kadencji.

Wybory wójta (burmistrza, prezydenta miasta)

W przypadku opróżnienia urzędu Prezes Rady Ministrów zarządza wybory przedterminowe w drodze rozporządzenia.

Wybory do organów stanowiących samorządu terytorialnego

Wybory te zarządza także Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia. Wybory przedterminowe organów stanowiących przeprowadza się najczęściej po odwołaniu rady gminy w wyniku ważnego referendum. Wyjątkami od tej reguły były:

• przedterminowe wybory do Rady Gminy Warszawa-Centrum w 2002 r.,
• wybory do Rady Powiatu Wałbrzyskiego, zarządzone po włączeniu Wałbrzycha do powiatu wałbrzyskiego.

Wybory parlamentarne

Przedterminowe wybory parlamentarne zarządza Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w przypadku:

• uchwały Sejmu o skróceniu kadencji podjętej przez 2/3 ustawowej liczby posłów,
• nieotrzymania przez Prezydenta ustawy budżetowej w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia projektu ustawy Sejmowi (Prezydent ma wtedy 14 dni za zdecydowanie o skróceniu kadencji Sejmu),
• jeżeli nie zostanie wyłoniona nowa Rada Ministrów.

W dwóch ostatnich przypadkach Prezydent nie może zdecydować o skróceniu kadencji parlamentu podczas stanu nadzwyczajnego.

Wybory prezydenckie

Przedterminowe wybory prezydenckie zarządza Marszałek Sejmu w przypadku opróżnienia urzędu prezydenta z powodu:

• śmierci Prezydenta,
• rezygnacji urzędującego Prezydenta,
• stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej lub innych przyczyn nieobjęcia urzędu po wyborze,
• orzeczenia przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności urzędującego Prezydenta do pełnienia swoich funkcji ze względu na stan zdrowia,
• orzeczenia przez Trybunał Stanu złożenia urzędu Prezydenta.