Zapora Horní Bečva
Zapora Horní Bečva – zapora wodna na Morawach, we wschodnich Czechach, wybudowana na rzece Dolna Beczwa. Dzięki niej powstał zbiornik Horní Bečva.
.jpg)
Położenie edytuj
Zaporę zbudowano na 32,10 km rzeki, ok. 2,5 km powyżej centrum miejscowości Horní Bečva[1] w powiecie Vsetín. Leży w górnej części dość szerokiej doliny, jaką tworzy Dolna Beczwa, określanej jako Rów Rożnowski (czes. Rožnovská brázda), ograniczonej od północy przez Beskid Morawsko-Śląski a od południa przez Góry Wsetyńskie. Miejsce, w którym wzniesiono zaporę, położone na wysokości ok. 550 m n.p.m., ograniczają z obu stron wzniesienia o wysokości 620-640 m n.p.m.[2] Posadowienie zapory w tym miejscu było poprzedzone rozpoznaniem geologicznym terenu. Wybrano miejsce, w którym nie stwierdzono większych uskoków, pęknięć itp. deformacji tektonicznych podłoża, zbudowanego tu z fliszu karpackiego[3].
Historia edytuj
Plany budowy zbiornika zaporowego na Dolnej Beczwie powstały w latach międzywojennych, po serii powodzi jakie nawiedziły ten region w latach 20. XX w. Zbiornik miał ograniczyć niebezpieczeństwo powodzi w dolnym biegu rzeki, a potencjalnie – zapewnić także część wody dla planowanego od przełomu wieków kanału Odra - Dunaj. Budowę zapory rozpoczęto w roku 1933. Sypanie wału zapory ukończono w roku 1937. Ze względu na II wojnę światową dalsze prace przedłużyły się: wstępne oddanie obiektu do eksploatacji miało miejsce w 1944 r., a całość ukończono ostatecznie dopiero w roku 1947[3].
Charakterystyka techniczna edytuj
Zapora ziemna, wybudowana na fragmencie łuku o promieniu 220 m. Rdzeń z przesortowanego materiału gliniastego, który jednocześnie tworzy uszczelnienie wału. Od strony górnej wody zapora jest obmurowana kamieniem. Od strony powietrznej została obsypana materiałem ziemnym niesortowanym, podpartym obudową kamienną oraz obłożona darnią, a następnie dosiewana trawą. W budowie wykorzystano prawie wyłącznie miejscowe materiały: glina pochodziła z kilku wykopów na terenie przyszłego zbiornika, kamień wydobywano w lokalnych kamieniołomach, a lepszej jakości sprowadzano z doliny na stokach nieodległej Kněhyni[3].
Urządzenia wylotowe i poboru wody znajdują się w jednym budynku wieży, usytuowanym w zbiorniku ok. 20 m od zapory (ostatnio przebudowanym). Mieszczą się w niej wszystkie zespoły urządzeń spustowych, a także mała elektrownia wodna z turbiną o mocy ok. 16 kW. Na wieżę można dostać się kładką z korony wału. Upusty wody i spust wody z turbiny prowadzą do korytarza odwadniającego pod korpusem zapory w kształcie podkowy, o szerokości 3,0 m i wysokości 2,5 m. Korytarz ma długość 73 m i prowadzi do małego zbiornika wyrównawczego usytuowanego tuż poniżej zapory[3].
Długość korony wynosi 250 m, szerokość – 5 m. Wysokość wału zapory nad dnem: 13,70 m. Korona zapory leży na wysokości 564,60 m n.p.m. Posiada upusty rurowe 2 × Φ 1000 mm (zapewniające przepływ 2 × 11,3 m3/s przy maksymalnej wysokości lustra wody w zbiorniku) oraz upust kanalizacyjny Φ 200 mm, (zapewniający przepływ 0,185 m3/s przy minimalnej wysokości wody). Na wysokości 562,10 m n.p.m. zapora posiada górny, otwarty przelew awaryjny o wymiarach 1 m × 30,8 m, który zapewnia przepływ rzędu 96 m3/s[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Ota Anders, Miloslav Baláš, Jaroslav Bača, Antonín Bendl i in.: Beskydy. Turisctický průvodce ČSSR. Svazek 8. wyd. Olympia, Praha 1982, s. 236-237
- ↑ Mapa turystyczna. [dostęp 2023-11-29].
- ↑ a b c d e VD Horní Bečva na stronie "Povodí Moravy". [dostęp 2023-11-29].