Zapora Morvi
Zapora Morvi – zapora wodna na rzece Manchhu w Indiach (stan Gudźarat). 11 sierpnia 1979 doszło do jej przerwania, w wyniku czego ściana wody, która runęła z potężną siłą ze zbiornika nad zaporą zniszczyła miasto Morvi, zabijając według różnych źródeł od 1800 do 25 000 osób[1][2][3].
| Państwo | |
|---|---|
| Rzeka |
Manchhu |
| Data uruchomienia |
1972 |
| Typ zapory |
łukowa |
| Pojemność całkowita |
1.1 × 108 m3 mln m³ |
| Wysokość zapory |
22,56 m |
| Długość zapory |
3742 m |
| Funkcja |
retencyjna, energetyczna |
Położenie na mapie Indii  | |
 22°45′50″N 70°51′57″E/22,763889 70,865833
| |
Konstrukcja
edytujZapora została zbudowana w pobliżu miejscowości Rajkot i oddana do użytku w sierpniu 1972 r. Miała ona konstrukcję kombinowaną składającą się z murowanego przelewu w odcinku rzeki i ziemnych wałów po obu jej stronach. Wały w najszerszym miejscu miały 6,1 m z nachyleniem 1 V: 3 H i 1 V: 2 H odpowiednio dla zboczy w górę i w dół rzeki oraz posiadały gliniasty rdzeń przechodzący przez całe aluwium aż do podłoża skalnego. Brzegi rzeki od górnej strony biegu były zabezpieczone warstwą 61 cm żwiru i 61 cm kamiennego, grubego tłucznia. Zapora stanowiła kluczowy element lokalnego systemu irygacji zapewniając możliwość gromadzenia do 1,1 × 108 m3 wody. Tama miała wysokość 22,56 m nad korytem rzeki, 164,5 m długości szczytu odcinka przelewowego i łącznie 3742 m długości grzbietu razem z odcinkami ziemnymi. Posiadała sprawność przelewu do 5663 m³/s[4].
Katastrofa
edytujPrzyczyną przerwania zapory były wyjątkowo silne opady deszczu i powódź, które doprowadziły do dezintegracji wałów ziemnych. Szacuje się, że deszcze spowodowały przepływ wody w rzece na poziomie 16307 m³/s, ponad trzykrotnie przekraczając projektową zdolność przelewu tamy. Po przerwaniu jednego z wałów ziemnych, w przeciągu 20 minut nisko położone dzielnice mieszkaniowe i przemysłowe miasta Morvi, znajdującego się 5 km od zapory, zostały zalane falą wody o wysokości od 3,1 do 9 m[4]. Wg różnych danych liczba bezpośrednich ofiar przerwania tamy liczy od 1800 do 25 000 tysięcy ludzi[1][2][3].
Do 2005 r. Księga Rekordów Guinnessa[5] uznawała tę katastrofę za największą tego typu w historii, kiedy to została ona zdetronizowana przez przerwanie tamy Banqiao w Chinach[6].
Po katastrofie tama została przeprojektowana i odbudowana tak aby zwiększyć jej zdolność przelewu do 21 000 m³/s[4].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b A.G. Noorani, Dissolving Commissions of Inquiry, „Economic and Political Weekly”, 19 (16), 1984, s. 667–668, ISSN 0012-9976, JSTOR: 4373178 [dostęp 2019-05-10].
- ↑ a b Environmental Assessment Sourcebook: Guidelines for environmental assessment of energy and industry projects, World Bank Publications, 1991, ISBN 978-0-8213-1845-4 [dostęp 2019-05-10] (ang.).
- ↑ a b The Loudest Crash Of ’79 [online], outlookindia.com [dostęp 2019-05-10].
- ↑ a b c Professor T. Shivaji Rao, Polavaram Dam Failure Kills 45 Lakhs Of People [online], sites.google.com [dostęp 2019-05-10].
- ↑ Reyes Torrent i inni, Guinness : libro de los records, México: Lasser Press Mexicana, 1986, ISBN 968-458-366-4, OCLC 651497777 [dostęp 2019-05-10].
- ↑ People’s Daily Online -- After 30 years, secrets, lessons of China's worst dams burst accident surface [online], en.people.cn [dostęp 2019-05-10].