Wikipedia

Zespoły petroglifów w mongolskim Ałtaju

stanowisko archeologiczne wpisane na listę UNESCO w Mongolii

Zespoły petroglifów w mongolskim Ałtaju – kompleks prehistorycznych petroglifów w Mongolia, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2011 roku.

Zespoły petroglifów w mongolskim Ałtaju[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Petroglify w dolinie rzeki Tsagaan Gol (2016)
Państwo

 Mongolia

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

III

Numer ref.

1382

Region[b]

Azja i Pacyfik

Historia wpisania na listę
Położenie na mapie Mongolii
Mapa konturowa Mongolii, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Zespoły petroglifów w mongolskim Ałtaju”
Ziemia49°20′02″N 88°23′43″E/49,333889 88,395278
Multimedia w Wikimedia Commons
  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Historia

edytuj

Zachowane ryty i nagrobki odkryto na terenie trzech stanowisk archeologicznych[1], są to: Tsagaan Salaa-Baga Oigor (Ulaanchus(inne języki)), Górny Tsagaan Gol i Aral Tolgoi (Cengel(inne języki))[2]. Wszystkie są położone w wysoko położonych górskich dolinach[2]. Precyzyjne datowanie tego typu znalezisk jest trudne[3], jednak najwcześniejsze petroglify datowane są na 11 000–6000 lat p.n.e., powstały w czasach, gdy Ałtaj był częściowo zalesiony, a zamieszkujący go ludzie zajmowali się łowiectwem[1]. Stopniowe przechodzenie terenu w step zostało oddane w petroglifach środkowego holocenu (6000–4000 lat p.n.e.)[2]. Koczowniczy tryb życia związany z przejściem z łowiectwa na pasterstwo został po raz pierwszy przedstawiony na rytach z początku początku pierwszego tysiąclecia p.n.e.[1] Wizerunki powstawały także w okresie scytyjskim oraz w czasach tureckich, tj. VII–VIII w. n.e.[1]

Zespół petroglifów z Ałtaju stanowi najlepiej zachowany i najkompletniejszy tego typu ślad działalności człowieka w Azji Centralnej i Północnej[2].

Trzy stanowiska archeologiczne znajdują się pod ochroną państwową od 2008 roku[2], a Górny Tsagaan Gol znajduje się na terenie Parku Narodowego Ałtaj-Tawanbogd[2], który utworzono w 1996 roku[4]. Wpisano je na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2011 roku; obszar wpisu wyniósł 11 300 ha, a powierzchnia buforowa to 10 700 ha[5]. Są to miejsca trudne do odwiedzenia, nie prowadzą do nich utwardzone drogi[6], co zresztą wpłynęło na ich doskonały stan zachowania[7].

Charakterystyka

edytuj

Zachowały się tysiące petroglifów[6], profesor Richard Kortum naliczył ich 12 000[3]. Zostały wykute w skale macierzystej[3]. Przedstawiają one m.in. konie z jeźdźcami i bez, kobiety, powozy, irbisy śnieżne, koziorożce[6], jelenie[8]. Przedstawienia pod względem stylistycznym cechuje różnorodność, część z nich jest realistyczna, a część stylizowana[8].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d Polski Komitet ds Unesco: Mongolia [online], www.unesco.pl [dostęp 2024-01-23] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f Petroglyphic Complexes of the Mongolian Altai [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2024-01-23] (ang.).
  3. ↑ a b c Kevin Stark, Dating the Petroglyphs of the Mongolian Altai [online], Pacific Standard, 28 września 2018 [dostęp 2024-01-23] (ang.).
  4. ↑ Current World Archaeology, Altai rock art [online], World Archaeology, 17 marca 2021 [dostęp 2024-01-23] (ang.).
  5. ↑ Four new sites inscribed on UNESCO's World Heritage List [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2024-01-23] (ang.).
  6. ↑ a b c Aaron Spray, Discover Stone-Age Petroglyphs Remote In The Mongolian Altai Mountains [online], TheTravel, 19 lipca 2023 [dostęp 2024-01-23] (ang.).
  7. ↑ UNESCO World Heritage Sites In Mongolia [online], WorldAtlas, 25 kwietnia 2017 [dostęp 2024-01-23] (ang.).
  8. ↑ a b Petroglyphic Complexes of the Mongolian Altai [online], Google Arts & Culture [dostęp 2024-01-23] (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zespoły_petroglifów_w_mongolskim_Ałtaju&oldid=72665998”