71 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych
71 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – pancerny pododdział rozpoznawczy Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1939 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
Sformowana przez 1 Batalion Pancerny |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
por. Stanisław Skibniewski |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Kompania nie występowała w pokojowej organizacji wojska. Została sformowana w sierpniu 1939 roku w Poznaniu z przeznaczeniem dla 14 Dywizji Piechoty[1] w grupie jednostek oznaczonych kolorem żółtym[2]. Jednostką mobilizującą był 1 batalion pancerny[3].
Na wyposażeniu posiadała 13 czołgów rozpoznawczych, w tym 9 TK-3 uzbrojonych w 7,92 mm ckm i 4 TKS uzbrojone w 20 mm nkm [4].
71 skczr w kampanii wrześniowej edytuj
1 września kompania (bez plutonu) wraz z kompanią Straży Granicznej tworzyła oddział rozpoznawczy „Wolsztyn”. Do południa czołgi zatrzymały ogniem patrol 121 oddziału Grenzwachtu koło wsi Kopanica. I pluton kompanii, wraz z plutonem kolarzy i oddziałem Straży Granicznej stanowił skład oddziału rozpoznawczego „Zbąszyń” z zadaniem dozorowania linii Obry. Oddział ten po zdobyciu przez zaskoczenie mostu granicznego w Zbąszyniu został wyparty z miasta przez oddziały niemieckie.
2 września oba plutony wycofały się do Grodziska Wielkopolskiego, skąd wysyłały patrole na podejścia do miasta. Wieczorem cała kompania przeszła do Poznania. 3 września kompania pojechała do Gniezna i została podporządkowana dowódcy GO "Koło" gen Knoll-Kownackiemu. Na rozkaz gen. Knoll-Kownackiego kompania udała się w rejon koncentracji Grupy Operacyjnej „Koło”. Nocą 4 września weszła w bezpośrednie podporządkowanie dowódcy 17 Dywizji Piechoty i obsadziła odcinek zachodniej części przedmościa w łuku Warty
5 września prowadziła rozpoznanie przed pozycjami 17 DP patrolując wzdłuż linii Władysławów – Genowefa – Strączków. 6 września dozorowała podejścia do przeprawy w Kole. Następnego dnia została wycofana na prawy brzeg Warty.
8 września kompania została skierowana do Topoli Królewskiej wraz z kompanią 69 pp dozorowała szosę z Łęczycy. Wieczorem w składzie 69 pułku piechoty próbowała zdobyć miasto. Natarcie załamało się na przedmieściach. Kilka czołgów spłonęło. Dzień później kompania pozostawała w odwodzie, by około południa otrzymać zadanie rozpoznania przejść przez Bzurę i stanowisk niemieckich na przeciwległym brzegu rzeki. 1 pluton po przejściu na drugi brzeg rzeki i potyczce z niemieckim ubezpieczeniem, napotkał na szosie Łęczyca – Łowicz kolumnę samochodów ciężarowych z niemieckiej 30 DP. Po krótkiej walce spalono dwa samochody ciężarowe tracąc jedną tankietkę od ognia dział przeciwpancernych.
10 września kompania wraz z kawalerią dywizyjną została skierowana do rejonu Giecza w celu nawiązania łączności z od działami 14 Dywizji Piechoty. W okolicy Sypina czołgi 71 kompanii wraz ze spieszonymi kawalerzystami odcięły odwrót cofającym się spod Janowic rozproszonym grupom żołnierzy niemieckiego 26 pułku piechoty.
Wieczorem kompania zaatakowała dywizjon artylerii ciężkiej w lesie na północ od Giecza. Zaskoczenie Niemców było tak duże, że porzuciwszy sprzęt ratowali się ucieczką. W ręce polskie wpadło 12 armat kal. 150 mm, jaszcze, samochody ciężarowe i motocykle. Z braku możliwości odholowania dział, zniszczono je na miejscu. Wieczorem pododdział nadal „szukał” oddziałów 14 DP. Kontaktu jednak nie zdołano nawiązać.
W ciągu dwóch następnych dni kompania wraz z kawalerią dywizyjną 17 DP prowadziła rozpoznanie na lewym skrzydle 17 DP toczącej ciężkie walki o Modlną, Celestynów, Rogoźno i Wolę Rogozińską. Wzięto wspólnymi siłami z kawalerzystami 19 jeńców.
W nocy z 12 na 13 września kompania wycofała się ku Bzurze rejon Piątku i Bielaw. Przez dwa kolejne dni kompania rozpoznawała drogi maszerujących kolumn 17 DP.
16 września wspierała i ubezpieczała od strony Bzury natarcie 17 DP na Sochaczew, a następnie 69 pułku piechoty na wieś Bronisławy. Po południu tego samego dnia wraz z pododdziałami 55 pułku piechoty odparła w okolicy wsi Jasienice natarcie czołgów z niemieckiej 1 Dywizji Pancernej zagrażające bezpośrednio stanowisku dowodzenia 17 DP w Rybnie. Sukces ten kompania okupiła jednak licznymi stratami w ludziach i sprzęcie.
Następnego dnia 71 kompania, która osłaniała marsz głównej kolumny dywizji została zaatakowana przez niemieckie bombowce nurkujące w lasku koło Adamowej Góry. Stracono wszystkie pozostałe samochody oraz kilka tankietek. Dowódca kompanii otrzymał wówczas rozkaz pozostawienia na lewym brzegu Bzury ocalałego sprzętu. Po jego zniszczeniu żołnierze kompanii w kilku grupach przeprawili się przez Bzurę.
Większość ocalałych żołnierzy 71 samodzielnej kompanii czołgów rozpoznawczych wraz ze swoim dowódcą dołączyła na prawym brzegu Bzury do kawalerii gen. bryg. R. Abrahama i razem z nią przebiła się do Warszawy. W Warszawie pełnili oni służbę w Batalionie Obrony Mostów strzegąc mostu Kierbedzia aż do kapitulacji miasta[5].
Obsada personalna edytuj
Obsada w dniu 1 września 1939 roku:[6]
- dowódca kompanii – por. Stanisław Skibniewski
- dowódca I plutonu – ppor. rez. Leon Puppel († 16 IX 1939)
- dowódca II plutonu – ppor. rez. Józef Szymankiewicz
- dowódca plutonu techniczno–gospodarczego – por. Aleksander Wieczorek (zamordowany w Katyniu)
Skład kompanii edytuj
Poczet dowódcy
- gońcy motocyklowi
- drużyna łączności
- patrole:
- radiotelegraficzny
- łączności z lotnictwem
- sekcja pionierów
Razem w dowództwie
- 1 oficer, 7 podoficerów, 21 szeregowców;
- 1 czołg, 1 samochód osobowo terenowy, 2 samochody z radiostacjami N.2, furgonetka, 4 motocykle.
2 x pluton czołgów
- 1 oficer, 7 podoficerów, 7 szeregowców
- 6 czołgów, 1 motocykl, przyczepa towarzysząca
pluton techniczno – gospodarczy
- drużyna techniczna
- drużyna gospodarcza
- załogi zapasowe
- tabor
Razem w plutonie
- 1 oficer, 13 podoficerów, 18 szeregowców
- 5 samochodów ciężarowych, samochód–warsztat, cysterna, 1 motocykl, transporter czołgów, 2 przyczepy na paliwo, kuchnia polowa
Uwagi edytuj
- ↑ 1 – czołg dowódcy kompanii; 2 – czołg dowódcy 1 plutonu; 3 – czołg dowódcy 2 plutonu; 4 – czołg dowódcy 3 plutonu; 5 – czołgi z 1 plutonu; 6 – czołgi z 2 plutonu; 7 – czołgi z 3 plutonu
Przypisy edytuj
- ↑ Gaj 2014 ↓, s. 217.
- ↑ Gaj 2014 ↓, s. 173.
- ↑ Żebrowski 1971 ↓, s. 295.
- ↑ Gaj 2014 ↓, s. 219.
- ↑ Skalski 1991 ↓, s. 29-31.
- ↑ Szubański 2011 ↓, s. 301.
Bibliografia edytuj
- Krzysztof M. Gaj: Polska broń pancerna w 1939 roku – organizacja wojenna i pokojowa jednostek. Oświęcim: NapoleonV, 2014. ISBN 978-83-7889-122-2.
- Adam Jońca: Wrzesień 1939 : pojazdy Wojska Polskiego : barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990.
- Rajmund Szubański: Polska broń pancerna 1939. Warszawa: Bellona, 2011. ISBN 978-83-11-12106-5.
- Jan Tarczyński, Krzysztof Barbarski, Adam Jońca: Pojazdy w Wojsku Polskim = Polish Army vehicles: 1918–1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks"; Londyn: Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego PSZ, 1995. ISBN 83-85621-57-1.
- Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918 – 1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddziałowych Broni Pancernych, 1971.
- Jacek Skalski: 1 Batalion Pancerny. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt nr 5. Warszawa: Redakcja Historyczno-Wojskowa P.W.Egross-Mikromax, 1991. ISBN 83-85253-20-3.