Ciemnobiałka białoszara
Ciemnobiałka białoszara (Melanoleuca polioleuca (Fr.) Kühner & Maire) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ciemnobiałka białoszara |
| Nazwa systematyczna | |
| Melanoleuca polioleuca (Fr.) Kühner & Maire Bull. trimest. Soc. mycol. Fr. 50: 18 (1934) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Melanoleuca, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1821 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus melaleucus var. polioleucus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1934 r. Robert Kühner i René Charles Maire, przenosząc go do rodzaju Melanoleuca[1]. Ma 27 synonimów naukowych. Są nimi m.in.:
- Melanoleuca albifolia Boekhout 1988
- Melanoleuca friesii (Bres.) Bon 1978
- Melanoleuca langei (Boekhout) Bon 1990
- Melanoleuca leucophylla Métrod 1949
- Melanoleuca nivea Métrod ex Boekhout 1988[2].
Polską nazwę zarekomendował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3] Podana przez niego nazwa gatunkowa nie jest dokładnym tłumaczeniem łacińskiej nazwy, słowo poli oznacza bowiem po łacinie szary lub siwy, a leucos czarny, dosłowne tłumaczenie brzmiałoby więc czarnosiwy lub szaroczarny[4].
Morfologia edytuj
Średnica 3–9 (11) cm, początkowo wypukły, potem płaski lub wklęsły, z garbkiem, higrofaniczny, błyszczący, nagi, gładki, matowy, czarnobrązowy na białawym do płowego podłożu[5].
Początkowo białawe lub kremowobiałe, później żółtawe, brzuchate, gęste, cienkie, miękkie[5].
Wysokość 4-7 (9) cm, grubość 0,4–0,8 (1,1) cm, elastyczny, pełny, cylindryczny z nieco zgrubiałą podstawą. Powierzchnia podłużnie włókienkowata, ciemnobrązowa[5].
Białawy, kremowy, brązowy, w trzonie włóknisty, żółtobrązowy do orzechowobrązowego, ku dołowi coraz bardziej szarobrązowy, czerwonobrązowy do prawie czarnobrązowego. Smak łagodny[5]. Zapach nie wyróżniający się; słaby lub mączny[4].
Biały lub jasnożółty[5].
- Gatunki podobne
Gatunki ciemnobiałek są trudne do odróżnienia. Najbardziej podobne są: ciemnobiałka ciemna (Melanoleuca melaleuca), ciemnobiałka prążkowanotrzonowa (Melanoleuca grammopodia), ciemnobiałka krótkotrzonowa (Melanoleuca brevipes), ciemnobiałka płowa (Melanoleuca cognata)[5].
Występowanie i siedlisko edytuj
Najwięcej stanowisk podano w Europie, ale notowany jest także w Ameryce Północnej i Południowej, Azji, Australii i na Nowej Zelandii[6]. W Polsce do 2003 r. znane było tylko jedno stanowisko podane przez Kaufmanna w 1916 r. w Elblągu i W. Wojewoda wyraził przypuszczenie, że być może jest to gatunek w Polsce wymarły[3]. W późniejszych latach podano jednak kilkanaście stanowisk[7]. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[8].
Naziemny grzyb saprotroficzny[3]. Występuje w lasach, ogrodach, parkach, na łąkach i pastwiskach, wśród traw, na opadłych liściach lub spróchniałym drewnie, na gołej ziemi. Owocniki od wiosny do późnej jesieni[8].
Znaczenie edytuj
Grzyb jadalny, ale mało smaczny[5]. Ze względu na możliwość pomylenia go z grzybami trującymi, lepiej nie zbierać go do celów spożywczych[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-07-16] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-07-16] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 435, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Melanoleuca polioleuca (Fr.) Kühner & Maire – Common Cavalier [online], First Nature [dostęp 2023-07-16] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Schwarzweißer Weichritterling, Dunkelfleischiger Weichritterling, Gemeiner Weichritterling [online], 123Pilzsuche [dostęp 2023-07-16] (niem.).
- ↑ Występowanie Melanoleuca polioleuca na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-07-16] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-07-16].
- ↑ a b Aktualne stanowiska Melanoleuca polioleuca w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-07-16] (pol.).