Dzwonnica loretańska
Dzwonnica loretańska (inaczej burzówka[1]) – dzwonnica drewniana budowana w obrębie wsi w celu odpędzania burzy[2]. Dzwonnice loretańskie powstawały pod koniec XIX i na początku XX wieku[1].
Historia edytuj
Budowa dzwonnic loretańskich związana jest z kultem Matki Bożej Loretańskiej, który od XVII wieku rozpowszechnił się w Polsce. Z pielgrzymek do Loreto przywożono dzwonki, które, jak wierzono, miały moc ochronną – odpędzały burze i złe moce. Jednocześnie w kościołach jeden z dzwonów poświęcano w intencji „rozłamywania piorunów”, dźwięk tych dzwonów miał odganiać burze. Z czasem władze kościelne zakazały bicia w dzwony w celu ochrony przed piorunami i gradem, jednakże wiara w ochronną moc dzwonów spowodowała, że pod koniec XIX i na początku XX wieku we wsiach, szczególnie na Podhalu, Orawie i Żywiecczyźnie, rozpoczęto budowę dzwonnic z dzwonami poświęconymi Matce Bożej Loretańskiej[1]. Bicie w te dzwony miało mieć moc odpędzania płanetników przynoszących burze. Dzwonienie było skuteczne, o ile rozpoczęte było przed burzą[2].
Dzwonów tych używano również podczas wzywania do modlitwy na Anioł Pański, na nabożeństwa majowe i różańcowe, jak również do ostrzegania przed pożarem[2][1]. Dzwonienie na pogrzeb powodowało, że dzwonnica traciła swoją moc ochronną przed burzą[2].
Konstrukcja edytuj
Dzwonnice loretańskie były drewniane o prostych formach. Budowane zwykle w konstrukcji słupowej[2].
Przykłady zachowanych dzwonnic loretańskich edytuj
Do dzisiaj zachowały się dzwonnice loretańskie w miejscowościach[2]:
- Zubrzyca Dolna - wybudowana na przełomie XVIII/XIX w
- Stryszawa (osiedle Roztoki) – wybudowana w 2. poł. XIX wieku[1]
- Stryszawa (Wsiórz) – wybudowana w 1929, zniszczona przez wiatr w latach 90. XX wieku, zrekonstruowana (z oryginalnym dzwonem)[1]
- Zawoja Czatoża
- Czernichów
- Sidzina – dzwonnica z 1937 roku na terenie Muzeum Kultury Ludowej
- Bańska Wyżna - wybudowana w 1908 roku [3]
[3]Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Stryszawa, gm. Stryszawa, woj. małopolskie > Nasze Loreto – ogólnopolski szlak kaplic loretańskich [online], www.loreto.osw.pl [dostęp 2020-10-02].
- ↑ a b c d e f Baturo i inni, Architektura drewniana w Beskidach : przewodnik turystyczny, wyd. I, Bielsko-Biała: Stowarzyszenie "Region Beskidy", 2016, s. 35, ISBN 978-83-7560-313-2, OCLC 1030553740 [dostęp 2020-10-02].
- ↑ a b Bańska Wyżna, gm. Szaflary, woj. małopolskie [online], p7.zelnet.net [dostęp 2023-05-29] (pol.).