Gąska żółtobrunatna

Gąska żółtobrunatna (Tricholoma fulvum (DC.) Bigeard & H. Guill.) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae).

Gąska żółtobrunatna

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	gąskowate
Rodzaj	gąska
Gatunek	gąska żółtobrunatna
Nazwa systematyczna
Tricholoma fulvum (DC.) Bigeard & H. Guill. Fl. Champ. Supér. France (Chalon-sur-Saône) 1: 89 (1909)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum).

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1805 r. Augustin Pyramus de Candolle nadając mu nazwę Agaricus fulvus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1909 r. Bigeard i H. Guill., przenosząc go do rodzaju Tricholoma. Synonimy naukowe:

• Agaricus flavobrunneus Fr. 1818
• Agaricus fulvus Bull. 1792
• Agaricus fulvus DC. 1805
• Agaricus nictitans Fr. 1821
• Agaricus nictitans Fr. 1821 var. nictitans
• Gyrophila fulva (Fr.) Quél. 1886
• Gyrophila nictitans (Fr.) Quél. 1894
• Tricholoma flavobrunneum (Fr.) P. Kumm. 1871
• Tricholoma nictitans (Fr.) Gillet 1874

Nazwę polską nadał Stanisław Chełchowski w 1898 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako bedłka żółtobrunatna.

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 4–8 cm, początkowo półkulisty do stożkowato wypukłego, później płaski, z tępym szerokim garbkiem, niekiedy płytko wklęsły pośrodku, w wilgotnych warunkach lepki, w czasie suszy lśniący, z delikatnymi, wrośniętymi, promienistymi włókienkami, gładki, czerwonobrązowy, brązowy, żółtobrązowy, z ciemniejszym środkiem

Blaszki

Szerokości od 6 do 10 mm, średnio gęste, jasnożółte do brązowawożółtych, na gładkim ostrzu z czerwonobrązowymi plamami.

Trzon

Wysokości od 5 do 11 cm, średnicy od 1 do 1,8 cm, cylindryczny, młody – pełny, później rurkowaty, z podłużnymi brązowymi włókienkami na żółtawym tle, w górnej części jaśniejszy, po oskrobaniu żółknący.

Miąższ

Zwarty, na środku kapelusza dosyć gruby, biały do żółtawego. Zapach lekko mączny, smak mączny i gorzkawy.

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki gładkie, eliptyczne, nieamyloidalne, o rozmiarach 5-7,5 × 6-4 µm

Występowanie i siedlisko

Gąska żółtobrunatna jest szeroko rozprzestrzeniona w Ameryce Północnej i w Europie, z obszarów Azji potwierdzono jej występowanie tylko w Japonii.

Owocniki pojawiają się od lipca do października (listopada), w lasach mieszanych pod brzozami, rzadko w jednogatunkowych lasach świerkowych, lubi gleby kwaśne. Jest dość pospolita. Rośnie głównie pod brzozą i świerkiem.

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy. Według niektórych autorów w stanie surowym jest grzybem niejadalnym, gdyż może powodować zaburzenia w trawieniu, ale nadaje się do spożycia, gdy zostanie poddany obróbce termicznej. Według innych autorów jest grzybem trującym.

Gatunki podobne

Jest wiele podobnych gąsek brunatnych, m.in:

• gąska czerwonobrązowa (Tricholoma batschii) o blaszkach kremowobiałych i trzonie u podstawy klinowato zwężonym,
• gąska bukowa (Tricholoma ustale), o kapeluszu gładkim i błyszczącym a blaszkach rdzawych
• gąska dachówkowata (Tricholoma imbricatum), która ma delikatnie łuseczkowaty kapelusz, biały miąższ, kremowe blaszki i rośnie w lasach iglastych,
• gąska modrzewiowa (Tricholoma psammopus), która nie ma zapachu i rośnie tylko pod modrzewiem.

Dla gąski żółtobrunatnej charakterystyczny jest żółty odcień blaszek, jednak na starszych owocnikach często jest widoczny tylko na przekroju podłużnym.