Wikipedia

Garliczka

wieś w województwie małopolskim

Garliczka – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki[4].

Garliczka
wieś
Ilustracja
Kapliczka na skrzyżowaniu dróg
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

krakowski

Gmina

Zielonki

Wysokość

ok. 263–335 m n.p.m.

Liczba ludności (31.12.2023)

406[2]

Strefa numeracyjna

12

Kod pocztowy

32-088[3]

Tablice rejestracyjne

KRA

SIMC

0344194

Położenie na mapie gminy Zielonki
Mapa konturowa gminy Zielonki, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Garliczka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Garliczka”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Garliczka”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Garliczka”
Ziemia50°09′14″N 19°55′10″E/50,153889 19,919444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Plac zabaw i boisko

Położenie edytuj

Garliczka położona jest nad potokiem Garliczka (Naramka), lewym dopływem Białuchy[5]. Według regionalizacji fizycznogeograficznej obszar ten leży na południowo-wschodnim krańcu Wyżyny Olkuskiej (341.32) należącej do makroregionu Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (341.3), w podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska (341)[6][7]. Obszar wsi w całości położony jest ponadto na terenie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie[8].

Pod względem administracyjnym wieś zlokalizowana jest w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w środkowo-wschodniej części gminy Zielonki, około 10–11 km w linii prostej na północ od centrum Krakowa[5][9]. Graniczy z następującymi miejscowościami[5]:

Biorąc pod uwagę powierzchnię wynoszącą około 127,1 ha[5][10][11][12][a] Garliczka jest trzecią (po Garlicy Duchownej i Boleniu)[b] najmniejszą miejscowością gminy Zielonki, zajmującą około 2,62% jej obszaru[10][c].

Najwyżej położony obszar wsi znajduje się na jej północno-zachodnim krańcu (skrzyżowanie ulic Na Chochół i Gielniówka) na wysokości około 335 m n.p.m., najniższy na krańcu południowo-wschodnim, w korycie Garliczki, na wysokości około 263 m n.p.m.[5][9]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Historia edytuj

Pierwsza wzmianka o Garliczce (Gardlicza Thomkonis) pochodzi z 1381 roku i stanowi zdrobnienie od Garlicy. Nazwa pochodzi od przepływającego przez wieś potoku Garliczka. W średniowieczu miejscowość znana była jako Garlica Średnia. Jej okolice były mocno zalesione. Na przełomie XIV i XV w. wieś należała do sławnej krakowskiej rodziny kupieckiej Wierzynków. Za Garlicą Średnią położona była obecnie nieistniejąca Garlica Dalsza, która stanowiła część obecnej Garliczki. Wieś należała wówczas do parafii Giebułtów[13].

W czasach nowożytnych (I poł. XVI w.) Garliczka była własnością krakowskiego rodu mieszczańskiego Gertsmanów, z czasem przechodząc w ręce drobnej szlachty (XVI – XVIII w.). W XVIII w. we wsi znajdowało się 12 domów, które były zamieszkanie przez 137 osób. Ponadto znajdowała się w niej knajpa oraz dwór[13].

Na początku XIX w. liczba ludności zamieszkującej wieś zmniejszyła się do 69 osób. Wkrótce po odzyskaniu niepodległości Garliczka należała do gminy Cianowice w powiecie olkuskim. Zamieszkiwało ją wówczas 207 osób, które zajmowały 38 budynków[13].

Przed II wojną światową na terenie Garliczki mieszkało wielu Żydów, którzy zajmowali się działalnością sadowniczą (w szczególności sady śliwowe) oraz przetwórstwem owocowym (produkcja powideł)[13].

29 września 1954 roku gminy zostały zastąpione gromadami[14]. Teren obecnej Garliczki wszedł w skład gromady Przybysławice (parafia Korzkiew, dekanat Bolechowice). W 1956 roku Garliczka, po odłączeniu od Górnej Wsi, została wyodrębniona jako oddzielna miejscowość. W 1973 roku przywrócono gminy[14]. Utworzono wówczas gminę Zielonki, a Garliczka stała się jej częścią[13].

Demografia edytuj

Liczba mieszkańców Garliczki wzrastała stopniowo w okresie ostatnich kilkunastu lat, osiągając poziom ponad 400 osób w roku 2022.

Źródła danych oraz rodzaje (nazwy) i terminy spisów, jeśli dostępne:

Polityka i administracja edytuj

Plan rozwoju miejscowości Garliczka edytuj

W dniu 30 sierpnia 2012 roku rada gminy Zielonki uchwaliła „Plan Odnowy Miejscowości Garliczka na lata 2011–2020”, który zakłada m.in. zakup nieruchomości celem stworzenia infrastruktury społecznej, urządzenie terenów rekreacyjno-sportowych (w tym zagospodarowanie brzegów potoku Garliczka celem urządzenia terenów rekreacyjnych) oraz budowę budynku sołeckiego[13].

Gospodarka edytuj

We wsi funkcjonuje zaledwie kilkanaście gospodarstw rolnych. W związku z powyższym mieszkańcy są zatrudnieni głównie w usługach (na terenie gminy Zielonki, pobliskiego Krakowa czy innych sąsiadujących gmin)[20]. W samej Garliczce znajduje się niewiele lokalnych firm rzemieślniczych, handlowych i usługowych, w tym m.in. po kilka zakładów stolarskich, świadczących usługi mechaniki samochodowej, transportowych oraz zakład usług wodno-kanalizacyjnych i zakład tapicerski[21].

Transport edytuj

Przystanek autobusowy linii MPK 227 jest położony w południowej części wsi, na granicy z Garlicą Duchowną (dojazd do położonego w pobliżu Krakowa)[7].

Oświata i nauka edytuj

Garliczka należy do dwóch rejonów szkolnych (po ok. 50% miejscowości): Korzkwi i Woli Zachariaszowskiej, gdzie znajdują się szkoły podstawowe oraz gimnazja[22]. Mniejsze dzieci mogą uczęszczać do przedszkoli samorządowych znajdujących się w Woli Zachariaszowskiej oraz w Zielonkach oraz przedszkola w Brzozówce[22].

Religia edytuj

Obszar wsi przynależy do dwóch parafii – Woli Zachariaszowskiej i Korzkwi[13].

Turystyka edytuj

Przez tereny sołectwa Garliczka przebiega szlak rowerowy („Czerwony”) o łącznej długości 34,6 km. Obejmuje on prawie całą gminę Zielonki i przebiega po granicy sąsiednich miejscowości (Bibice – Grębynice – Cianowice Małe – Brzozówka – Górna Wieś – Garliczka – Garlica Duchowna – Garlica Murowana – Bibice – Witkowice – Pękowice – Trojanowice – Januszowice – Przybysławice – Bibice)[22].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Granice miejscowości nie pokrywają się z granicami sołectwa na niewielkim obszarze położonym na północ i wschód od skrzyżowania ulic Pogodnej i Na Chochół.
  2. ↑ Osiedle Łokietka jest odrębnym sołectwem, ale nie jest miejscowością. Bosutów-Boleń jest sołectwem obejmującym dwie odrębne miejscowości.
  3. ↑ Powierzchnia sołectwa Garliczka jest nieco większa i wynosi 129,18 ha, co stanowi 2,66% powierzchni gminy Zielonki.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 31760
  2. ↑ a b Strona gminy Zielonki – Ludność. [dostęp 2024-01-23].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 255 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju: Garliczka. stat.gov.pl. [dostęp 2016-10-04].
  5. ↑ a b c d e Wydawnictwo COMPASS: Mapa turystyczna gminy Zielonki. [dostęp 2021-11-02].
  6. ↑ Garliczka na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Mezoregiony fizycznogeograficzne. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-11-02].
  7. ↑ a b Uchwała Nr XIX/44/2012 z dnia 30 sierpnia 2012 r. (2.1.1 Położenie, przynależność administracyjna, powierzchnia). bip.malopolska.pl, 30 sierpnia 2012. [dostęp 2021-11-02].
  8. ↑ Garliczka na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Formy ochrony przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-11-02].
  9. ↑ a b Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-11-02].
  10. ↑ a b Strona gminy Zielonki – Struktura powierzchni wg sołectw. [dostęp 2021-11-02].
  11. ↑ Strona gminy Zielonki – Mapa rozmieszczenia ulic w miejscowości Garliczka. [dostęp 2021-11-02].
  12. ↑ Geoportal krajowy >> Warstwa: Państwowy Rejestr Granic. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-11-02].
  13. ↑ a b c d e f g Uchwala Nr XIX/44/2012 z dnia 30 sierpnia 2012 r. (2.1.2 Historia miejscowości). bip.malopolska.pl, 30 sierpnia 2012. [dostęp 2016-10-04].
  14. ↑ a b E. Ochendowski: Prawo administracyjne część ogólna. Toruń: 2006. ISBN 978-83-7285-303-5.
  15. ↑ a b Wyżga 2009 ↓, s. 79.
  16. ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 107.
  17. ↑ Wyżga 2009 ↓, s. 135.
  18. ↑ a b GUS Bank Danych Lokalnych - dane dla jednostek terytorialnych. [dostęp 2021-07-08].
  19. ↑ BIP gminy Zielonki - informacje o jednostkach pomocniczych. [dostęp 2021-07-07].
  20. ↑ Uchwala Nr XIX/44/2012 z dnia 30 sierpnia 2012 r. (2.2.7 Gospodarka i rolnictwo). bip.malopolska.pl, 30 sierpnia 2012. [dostęp 2016-10-04].
  21. ↑ Firmy – Garliczka, małopolskie. panoramafirm.pl. [dostęp 2016-10-04].
  22. ↑ a b c Uchwala Nr XIX/44/2012 z dnia 30 sierpnia 2012 r. (2.2.4 Infrastruktura społeczna). bip.malopolska.pl, 30 sierpnia 2012. [dostęp 2016-10-04].

Bibliografia edytuj

  • Mateusz Wyżga: W tej pięknej ziemi. Gmina Zielonki od średniowiecza do czasów współczesnych. Zielonki: Urząd Gminy Zielonki, Wydawnictwo Attyka, 2009. ISBN 978-83-926248-7-5.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Garliczka&oldid=73077474”