Józef Sigalin
Józef Sigalin (ur. 6 listopada 1909 w Warszawie, zm. 25 grudnia 1983 tamże) – polski architekt i urbanista.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
6 listopada 1909 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 grudnia 1983 |
| Narodowość | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys edytuj
Pochodził z rodziny warszawskich fabrykantów pochodzenia żydowskiego, producentów popularnych przed II wojną światową kefirów[1] – założycielką rodzinnego przedsiębiorstwa była jego babka, Klaudia Sigalina[2]. Urodził się w rodzinie Michała i Rozalii z domu Kurlandskiej, jako najmłodszy wśród sześciorga rodzeństwa (Jakub, używający imienia Roman, Grzegorz, Anna, Aleksander, Eugenia oraz Józef)[2]. Podobnie jak bracia Grzegorz i Roman podjął studia architektoniczne, a także prawnicze, jednak nie zdołał ukończyć ich przed wybuchem wojny[1]. Jego dwaj bracia zostali zamordowani na Wschodzie, a matka i siostra Anna w obozie zagłady w Treblince[2].
W młodości działał w lewicowych organizacjach młodzieżowych i w Komunistycznej Partii Polski[3].
Okres wojny spędził w ZSRR jako naczelnik wydziałów budowlanych kopalni w Krzemieńcu i fabryki jedwabiu w Leninabadzie[4]. Następnie wstąpił do Armii Czerwonej i służył w Iranie[4]. Przystąpił do Związku Patriotów Polskich[5]. Po rekonstrukcji Wojska Polskiego w ZSRR służył w dywizji kościuszkowskiej, gdzie był oficerem sztabowym. W sierpniu 1944 roku dołączył w Lublinie do tworzącej się polskiej administracji[6]. Rozpoczął pracę w Dziale Odbudowy w resorcie gospodarki narodowej i finansów przy PKWN[6]. W listopadzie 1944 roku zorganizował w Lublinie I Zebranie Architektów Wyzwolonych Ziem Polski, na którym reaktywowano Stowarzyszenie Architektów Rzeczypospolitej Polskiej[6]. Do Warszawy powrócił w 1945 w stopniu majora[1]. W 1946 ukończył studia architektoniczne i obronił dyplom u prof. Jana Zachwatowicza[1].
W swoich wspomnieniach zapisał, że odnalazł w zrujnowanej Warszawie figurę Zygmunta III z pomnika tego władcy[1].
Był jednym z założycieli Biura Planowania i Odbudowy PKWN i Biura Odbudowy Stolicy[1] (1945), współtworzył Plan Generalny Warszawy w latach 1951−1953. W latach 1951–1956 był pierwszym naczelnym architektem Warszawy, w latach 1945−1946 nadzorował budowę mostu Poniatowskiego, w latach 1947−1949 (razem z Janem Knothem i Zygmuntem Stępińskim) realizował budowę Trasy W-Z, w latach 1950–1955 Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej (MDM), a w latach 1952−1955 był formalnie, z polecenia prezydenta Bolesława Bieruta, pełnomocnikiem ds. budowy Pałacu Kultury i Nauki (w rzeczywistości budowę PKiN nadzorował Henryk Janczewski)[7]. W następnych latach (do 1974) nadzorował budowy trasy Starzyńskiego, Wybrzeża Szczecińskiego i Helskiego, obwodnicy śródmiejskiej od Okopowej do Towarowej, ul. Waryńskiego i Trasy Łazienkowskiej.
Był autorem projektów architektonicznych ukształtowania placów Zamkowego, Konstytucji, Defilad i Zawiszy. Współtworzył osiedle Mariensztat, parki Traugutta i Agrykola, tereny zieleni wokół Pałacu Kultury i Nauki, w rejonie Wisły oraz Świdra.
Ożenił się i miał córkę; następnie związał się z Krystyną Kozłowską, która urodziła jego drugą córkę[8].
Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera D12-1-1)[9].
W 2018 r. nakładem wydawnictwa Czarne ukazała się biografia Józefa Sigalina autorstwa Andrzeja Skalimowskiego pt. Sigalin. Towarzysz odbudowy[10].
Publikacje edytuj
- Nad Wisłą wstaje warszawski dzień (z J. Knothe), Iskry, Warszawa 1963.
- Trasa. O projektowaniu i budowaniu Trasy Mostowej Łazienkowskiej w Warszawie, Krajowa Agencja Wydawnicza RSW "Prasa-Książka-Ruch", Warszawa 1976.
- Warszawa 1944–1980. Z archiwum architekta (3 tomy), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986, ISBN 83-06-01187-2.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Order Sztandaru Pracy I klasy (22 lipca 1949)[11]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1952)[12]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (16 lipca 1946)[13]
- Medal za Warszawę 1939–1945 (17 stycznia 1946)[14]
- Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1960)[15]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Andrzej Skalimowski, Wschód – Zachód. Odbudowa centrum Warszawy, [w:] Mówią Wieki nr 8/2010 (607), Wydawnictwo Bellona SA, Warszawa, 2010.
- ↑ a b c Andrzej Skalimowski, Sigalin. Towarzysz odbudowy, 2018.
- ↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 72. ISBN 978-83-280-3725-0.
- ↑ a b Zabytkowicze i awangardziści.
- ↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 73. ISBN 978-83-280-3725-0.
- ↑ a b c Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 74. ISBN 978-83-280-3725-0.
- ↑ Historia PKiN. [dostęp 2012-02-12].
- ↑ Paula Szewczyk: Córka Józefa Sigalina. Dla niej nie był towarzyszem odbudowy, tylko zabaw i spacerów. WysokieObcasy.pl, 2023-06-03. [dostęp 2023-09-20].
- ↑ Lista pochowanych. Józef Sigalin. um.warszawa.pl. [dostęp 2018-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-18)].
- ↑ Sigalin [online], czarne.com.pl [dostęp 2022-06-02].
- ↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), budownictwa”.
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1148 „za wybitne zasługi w pracy zawodowej”.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 209 „za zasługi położone przy odbudowie mostu Poniatowskiego”.
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 „w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”.
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 2, 20 lutego 1960, s. 2.
Bibliografia edytuj
- Encyklopedia Warszawy. Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 780. ISBN 83-01-08836-2.