Jeremiasz (Anchimiuk)

polski duchowny prawosławny

Jeremiasz[a], imię świeckie Jan Anchimiuk (ur. 3 października 1943 w Odrynkach, zm. 17 kwietnia 2017[1] we Wrocławiu[2]) – polski duchowny prawosławny, arcybiskup, ordynariusz diecezji wrocławsko-szczecińskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. W latach 1996–2002 i 2008–2012 rektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Prezes Polskiej Rady Ekumenicznej w latach 2001–2016. Był współprzewodniczącym Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu RP i Polskiej Rady Ekumenicznej.

Jeremiasz
Jan Anchimiuk
Arcybiskup wrocławski i szczeciński
Ilustracja
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

3 października 1943
Odrynki

Data i miejsce śmierci

17 kwietnia 2017
Wrocław

Miejsce pochówku

Cmentarz prawosławny w Warszawie

Biskup wrocławski i szczeciński
Okres sprawowania

1983–1997

Arcybiskup wrocławski i szczeciński
Okres sprawowania

1997–2017

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Inkardynacja

Diecezja wrocławsko-szczecińska

Śluby zakonne

26 lutego 1983

Diakonat

2 lutego 1983

Prezbiterat

9 lutego 1983

Chirotonia biskupia

13 marca 1983

Sukcesja apostolska
Data konsekracji

13 marca 1983

Miejscowość

Warszawa

Miejsce

Sobór św. Marii Magdaleny

Konsekrator

Bazyli (Doroszkiewicz)

Współkonsekratorzy

Sawa (Hrycuniak), Szymon (Romańczuk), Adam (Dubec)

Życiorys

edytuj
 
Czarna flaga-żałobna na budynku Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie po śmierci abp prof. dr hab. Jeremiasza Jana Anchimiuka
 
Grób abp Jeremiasza na Cmentarzu prawosławnym na Woli w Warszawie

Urodził się we wsi Odrynki, w prawosławnej rodzinie należącej do parafii w Narwi[3].

Wykształcenie i kariera naukowa

edytuj

W 1957 rozpoczął naukę w Prawosławnym Seminarium Duchownym w Warszawie, które ukończył cztery lata później. Następnie podjął wyższe studia w zakresie teologii prawosławnej w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej, uzyskując dyplom magistra w 1965 za pracę poświęconą ujęciu problemu grzechu pierworodnego i zbawienia w tekstach rosyjskich dwudziestowiecznych teologów prawosławnych[4]. Następnie wyjechał na stypendium do Zagorska, do Moskiewskiej Akademii Duchownej, gdzie przez rok pracował nad opracowaniem tematu wcielenia w myśli Ojców Kościoła pierwszych trzech stuleci. Od 1966 do 1968 studiował w Zurychu, gdzie zajmował się badaniami wpływu poglądów Junga na prawosławną teologię oraz zgłębiał problemy najnowszych studiów nad Nowym Testamentem[5].

Po powrocie do Polski podjął pracę wychowawcy w internacie prawosławnego seminarium duchownego w Warszawie oraz wykładowcy Starego i Nowego Testamentu w tejże szkole. Został zatrudniony również przez Chrześcijańską Akademię Teologiczną jako asystent w katedrze Pisma Świętego Nowego Testamentu[5]. Ponadto od 1971 do 1976 był redaktorem naczelnym oficjalnego organu prasowego PAKP Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego[5]. W 1975 reprezentował Kościół na V Zgromadzeniu Ogólnym Światowej Rady Kościołów w Nairobi, gdzie wybrano go do komitetu naczelnego Rady[5].

W 2008 dziennik Rzeczpospolita podał, iż według dokumentów zgromadzonych w IPN, od 15 grudnia 1973 Jan Anchimiuk świadomie współpracował z SB jako TW „Janek”[6].

22 lutego 1977 uzyskał stopień naukowy doktora za pracę zestawiającą niektóre kierunki najnowszej egzegezy biblijnej z egzegezą Orygenesa[5]. Trzy lata później otrzymał stopień naukowy doktora habilitowanego na podstawie dorobku naukowego oraz rozprawy habilitacyjnej pt. „Aniołów sądzić będziemy”. Elementy antropologii i angelologii w pierwszym liście św. Apostoła Pawła do Koryntian (Wydawnictwo ChAT, Warszawa 1981)[5]. W 1981 został kierownikiem katedry Egzegezy Nowego Testamentu na ChAT[5].

W 1996 został po raz pierwszy wybrany na rektora Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej i sprawował tę funkcję łącznie przez trzy kadencje[5].

Służba kapłańska

edytuj

2 lutego 1983 metropolita warszawski i całej Polski Bazyli (Doroszkiewicz) wyświęcił go na diakona, zaś 9 lutego tego samego roku – na kapłana. 26 lutego 1983 Jan Anchimiuk złożył wieczyste śluby mnisze, przyjmując imię zakonne Jeremiasz. 6 marca tego samego roku otrzymał godność archimandryty. Pięć dni później Święty Sobór Biskupów PAKP nominował go na biskupa pomocniczego diecezji warszawsko-bielskiej z tytułem biskupa bielskiego. Chirotonia biskupia miała miejsce 13 marca 1983 w soborze św. Marii Magdaleny w Warszawie. Jako konsekratorzy wzięli w niej udział metropolita Bazyli, biskup białostocki i gdański Sawa (Hrycuniak), biskup łódzki i poznański Szymon (Romańczuk) oraz biskup przemyski i nowosądecki Adam (Dubec)[5].

W lipcu 1983, za zgodą Urzędu ds. Wyznań, objął wakującą katedrę wrocławsko-szczecińską. Jego uroczysta intronizacja odbyła się 20 i 21 września tego roku[7]. Również w 1983 był członkiem Rady Krajowej PRON[8].

Jako biskup wrocławski i szczeciński przyczynił się do wzniesienia na terytorium diecezji kilku nowych obiektów sakralnych[7]. Współtworzył Bractwo Młodzieży Prawosławnej[5][9].

W 1997 otrzymał godność arcybiskupa[7].

Zmarł 17 kwietnia 2017 we Wrocławiu o 1:50 w nocy z Wielkiejnocy na Poniedziałek Wielkanocny[1][2]. Został pochowany 19 kwietnia na cmentarzu prawosławnym w Warszawie. W uroczystościach pogrzebowych wzięli udział między innymi przedstawiciele Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej, w tym bp Maria Karol Babi, bp Marek Izdebski, bp Jerzy Samiec, pastor Mateusz Wichary i bp Wiktor Wysoczański[10], a także przedstawiciele Kościoła Rzymskokatolickiego, w tym przewodniczący Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Ekumenizmu bp Krzysztof Nitkiewicz oraz biskupi Michał Janocha i Grzegorz Ryś[11]. Chrześcijańską Akademię Teologiczną w Warszawie reprezentował rektor ks. prof. Bogusław Milerski[10].

Działalność ekumeniczna

edytuj

Był aktywnym uczestnikiem dialogu ekumenicznego w Polsce i w skali międzynarodowej. W latach 2001–2016[12] pełnił funkcję prezesa Polskiej Rady Ekumenicznej[5]. Był jednym z tłumaczy Ekumenicznego Przekładu Przyjaciół.

Wyróżnienia i odznaczenia

edytuj

10 października 2013 Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie urządziła uroczyste obchody 70. rocznicy urodzin Arcybiskupa Jeremiasza, których szczytowym punktem było wręczenie Jubilatowi publikacji okolicznościowej: Ku Słowu, ku Kościołowi, ku światu. Księga pamiątkowa ofiarowana Arcybiskupowi Jeremiaszowi (Janowi Anchimiukowi) w 70. rocznicę urodzin, pod redakcją Kaliny Wojciechowskiej i Wsiewołoda Konacha.

W 2014 Senat ChAT nadał mu Medal za Zasługi dla Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie[13].

  1. Pełny tytuł w PAKP: Jego Ekscelencja Najprzewielebniejszy Jeremiasz, arcybiskup wrocławski i szczeciński

Przypisy

edytuj
  1. a b Zmarł arcybiskup Jeremiasz. cerkiew.pl, 17 kwietnia 2017. [dostęp 2017-04-17].
  2. a b Zmarł abp Jeremiasz, wielki autorytet polskiego prawosławia. gosc.pl, 17 kwietnia 2017. [dostęp 2017-04-17].
  3. P. Gerent: Prawosławie na Dolnym Śląsku w latach 1945–1989. Toruń: Adam Marszałek, 2007, s. 158. ISBN 978-83-7441-468-5.
  4. P. Gerent: Prawosławie na Dolnym Śląsku w latach 1945–1989. Toruń: Adam Marszałek, 2007, s. 158–159. ISBN 978-83-7441-468-5.
  5. a b c d e f g h i j k P. Gerent: Prawosławie na Dolnym Śląsku w latach 1945–1989. Toruń: Adam Marszałek, 2007, s. 160. ISBN 978-83-7441-468-5.
  6. Agenturalna przeszłość abp. Sawy na podstawie dokumentów IPN. [dostęp 2009-01-13].
  7. a b c P. Gerent: Prawosławie na Dolnym Śląsku w latach 1945–1989. Toruń: Adam Marszałek, 2007, s. 161. ISBN 978-83-7441-468-5.
  8. Trybuna Robotnicza, nr 109 (12961), 10 maja 1983 roku, s. 6.
  9. Sz. Kryszczuk, Jubileusz arcybiskupa wrocławskiego i szczecińskiego Jeremiasza, „Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego”, 11 (225), ISSN 0239–4499, s.4
  10. a b Pożegnanie abp. Jeremiasza. ekumenia.pl. [dostęp 2017-04-20]. (pol.).
  11. W Warszawie rozpoczęły się uroczystości pogrzebowe abp. Jeremiasza. dzieje.pl. [dostęp 2017-04-20]. (pol.).
  12. Michał Karski – Nowy prezes Polskiej Rady Ekumenicznej [dostęp: 31.08.2016.]
  13. Tadeusz J. Zieliński. Medal za Zasługi dla Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Ustanowienie – kształt – osoby uhonorowane. „Rocznik Teologiczny”. LVI (2014) (z. 2). s. 273.