Kielonka błyszcząca
Kielonka błyszcząca (Caloscypha fulgens (Pers.) Boud.) – gatunek grzybów z rodziny Caloscyphaceae[1].
![]() | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
kielonka błyszcząca |
Nazwa systematyczna | |
Caloscypha fulgens (Pers.) Boud. Hist. Class. Discom. Eur. (Paris): 54 (1907) |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Caloscypha_fulgens_%28Pers.%29_Boud_326705.jpg/240px-Caloscypha_fulgens_%28Pers.%29_Boud_326705.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/%E6%97%A9%E6%98%A5%E3%81%AE%E3%83%A2%E3%83%9F%E6%9E%97%E5%86%85%E3%81%A7%E8%A6%8B%E5%87%BA%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%9F%E3%82%AD%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%AF%E3%83%B3%E3%82%BF%E3%82%B1.jpg/240px-%E6%97%A9%E6%98%A5%E3%81%AE%E3%83%A2%E3%83%9F%E6%9E%97%E5%86%85%E3%81%A7%E8%A6%8B%E5%87%BA%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%9F%E3%82%AD%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%AF%E3%83%B3%E3%82%BF%E3%82%B1.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Caloscypha, Caloscyphaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1822 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Peziza fulgens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1907 roku Jean Louis Émile Boudier[1].
Ma 10 synonimów. Niektóre z nich:
- Geniculodendron pyriforme G.A. Salt 1974
- Lamprospora fulgens (Pers.) Snyder 1936[2].
Morfologia
edytujTypu apotecjum (miseczki), początkowo kulisty, ale potem nierówno pęka tworząc miseczkę o falistych brzegach. Ma średnicę do 5 cm. Często owocniki rosną blisko siebie i wskutek nacisku ich naturalny kolisty kształt ulega zniekształceniu, ponadto w miarę rozwoju miseczka ulega coraz większemu rozpłaszczeniu. Jej wewnętrzna powierzchnia jest gładka, o barwie od żółtej do żółtopomarańczowej. Powierzchnia zewnętrzna kosmkowato chropowata i ciemniejsza, o barwie ciemnoniebieskiej z zielonkawoniebieskim nalotem. Podobne przebarwienia, ale w mniejszym stopniu, występują również na powierzchni wewnętrznej i na grzybni wrastającej z apotecjum do gleby. Miąższ kruchy, kremowy, o łagodnym smaku i bez zapachu[3].
- Cechy mikroskopijne
Zewnętrzna część ekscypulum o grubości około 0,1 mm zbudowana z napęczniałych strzępek o kształcie od beczkowatego do kulistego, średnicy do 20(–30) µm i zazwyczaj pokrytych żywicą. Część wewnętrzna zbudowana ze szklistych, cienkościennych strzępek, czasami rozgałęzionych, z przegrodami, o średnicy 4–10(–15) µm. Parafizy cylindryczne do falistych, niektóre zwężające się w wierzchołku, o średnicy 2,5–3,5 µm, zazwyczaj septowane i rozgałęzione 40–60 µm poniżej wierzchołków. Ich zawartość jest jednorodna. Worki cylindryczne, na ogół z dość ściętym wierzchołkiem, nieamyloidalne, 8-zarodnikowe, 110–135 × 8–9 µm. Askospory w worku początkowo w dwóch rzędach, ale w stanie dojrzałym w jednym rzędzie, kuliste lub prawie kuliste (5,5–)6–6,5(–7) µm, o ścianie gładkiej, lekko pogrubionej (do 0,5 µm), szkliste, w odczynniku Melzera bladożółte[4].
- Gatunki podobne
Dużo bardziej pospolita jest dzieżka pomarańczowa (Aleuria aurantia). Również ma pomarańczową wewnętrzną część miseczki, ale część zewnętrzna także jest pomarańczowa i nigdy nie ma typowych dla kielonki błyszczącej ciemnoniebieskich i zielonkawoniebieskich odcieni[5].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej (USA, Kanada), Europie, Azji Północnej i na wyspach japońskich[6]. W Polsce M.A. Chmiel w 2006 r. przytacza 7 stanowisk[7]. Bardziej aktualne i liczne stanowiska przytacza internetowy atlas grzybów[8]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek rzadki, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[9].
Grzyb saprotroficzny naziemny[7]. Występuje w liściastych i mieszanych lasach, głównie w miejscach wilgotnych na podłożu wapiennym. Owocniki pojawiają się od kwietnia do lipca, pojedynczo lub w grupach[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-02-12] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-02-12] (ang.).
- ↑ a b Caloscypha fulgens. Kielonka błyszcząca [online], Atlas flory [dostęp 2022-02-12] (ang.).
- ↑ J. Ginns , Caloscyphe fulgens, „Fungi Canadenses”, 66, Mycobank [dostęp 2022-02-12] (ang.).
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0 .
- ↑ Występowanie Caloscyphe fulgens na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-02-12] (ang.).
- ↑ a b Maria Alicja Chmiel , Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4 .
- ↑ Aktualne stanowiska kielonki błyszczącej w Polsce [online], Grzyby.pl [dostęp 2022-02-12] (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .