Kroszyński
Kroszyński (Krószyński[1], Lichtarz, Widły[2]) – polski herb książęcy[2][3].
 Herb Kroszyński | |
| Typ herbu |
książęcy |
|---|---|
| Alternatywne nazwy |
Krószyński, Lichtarz, Widły |
Opis herbu edytuj
Opis historyczny edytuj
Juliusz Ostrowski blazonuje herb następująco[2]:
W polu czerwonem – rodzaj srebrnego trójzęba na poprzecznej belce, w końcach na boki ukośnie załamanej. Nad hełmem mitra książęca.
Opis współczesny edytuj
Opis skonstruowany współcześnie brzmi następująco[a]:
Na tarczy o polu czerwonym coś na wzór srebrnego trójzęba utwierdzonego na belce, w której końcach boki są ukośnie załamane.
Labry herbowe czerwone, podbite srebrem.
Geneza edytuj
Herb należy m.in. do rodziny książęcej Krószyńskich[3]. Juliusz Ostrowski twierdzi, że pochodzenie Krószyńskich od Giedymina może być wątpliwe. Według Wojciecha Kojałowicza, ród ten pochodzi od Wigunta Aleksandra. Józef Wolff twierdzi natomiast, że ich nazwisko wzięło się od nazwy miejscowej Kroszyn, usytuowanej w dawnym województwie nowogrodzkim, w którym w XV stuleciu już nie władali, gdyż jeszcze w tym wieku znajdowali się na smoleńszczyźnie. Podaje również informacje, jakoby Krószyńscy byli litewskimi kniaziami (książętami), wyrzuconymi ze swej dzielnicy, prawdopodobnie podczas wielkiego prześladowania kniaziów, za czasów Zygmunta Kiejstutowicza[2].
Herbowni edytuj
Lista herbownych w artykule sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak zwrócić uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.
Pełna lista herbownych nie jest dziś możliwa do odtworzenia, także ze względu na zniszczenie i zaginięcie wielu akt i dokumentów w czasie II wojny światowej (m.in. w czasie powstania warszawskiego w 1944 spłonęło ponad 90% zasobu Archiwum Głównego w Warszawie, gdzie przechowywana była większość dokumentów staropolskich)[4]. Lista nazwisk znajdująca się w artykule pochodzi z Herbarza polskiego, Tadeusza Gajla[5] (5 nazwisk[1]). Występowanie na liście nazwiska nie musi oznaczać, że konkretna rodzina pieczętowała się herbem Kroszyński. Często te same nazwiska są własnością wielu rodzin reprezentujących wszystkie stany dawnej Rzeczypospolitej, tj. chłopów, mieszczan, szlachtę. Jest to dotychczas najpełniejsza lista herbownych, uzupełniana ciągle przez autora przy kolejnych wydaniach Herbarza. Tadeusz Gajl wymienia następujące nazwiska uprawnionych do używania herbu Kroszyński[1]: Kroszyńscy[1].
Kroszyński, Krószyński, Lichtarowicz, Lichtarski, Lichtarzewski
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ Opis współczesny jest skonstruowany zgodnie z obecnymi zasadami heraldyki. Zobacz: Blazonowanie.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Gajl ↓, Linki zewnętrzne.
- ↑ a b c d Ostrowski 1906 ↓, s. 164.
- ↑ a b PES, T. II 1935 ↓, s. 320.
- ↑ Dzieje zasobu ↓, Linki zewnętrzne.
- ↑ Gajl 2007 ↓, Bibliografia.
Bibliografia edytuj
- Juliusz Ostrowski, Księga herbowa rodów polskich, cz. II, Gł. skł.: Bolcewicz, 1906, s. 388.
- Polska encyklopedja szlachecka, t. II, Warszawa: Wydawnictwo instytutu kultury historycznej, 1935, s. 470.
- Tadeusz Gajl, Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku. Ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów, Gdańsk: L&L, 2007, s. 543, ISBN 978-83-60597-10-1, OCLC 233447252.
Linki zewnętrzne edytuj
- Tadeusz Gajl: Nazwiska. gajl.wielcy.pl. [dostęp 2021-09-20]. (pol.).
- Dzieje zasobu. agad.gov.pl. [dostęp 2021-09-20]. (pol.).