Lista mikroorganizmów wykorzystywanych w produkcji żywności i napojów

lista w projekcie Wikimedia

Lista mikroorganizmów wykorzystywanych w produkcji produktów spożywczych:

Nazwa Mikroorganizm Produkt Źródła
Acetobacter aceti bakteria czekolada [1]
ocet [2]
Acetobacter cerevisiae bakteria piwo [3]
Acetobacter fabarum bakteria czekolada [2]
kawa [2]
Acetobacter lovaniensis bakteria warzywa [2]
Acetobacter malorum bakteria ocet [2]
Acetobacter orientalis bakteria warzywa [2]
Acetobacter pasteurianus bakteria czekolada [1][2]
ocet [2]
Acetobacter pomorum bakteria ocet [2]
Acetobacter syzygii bakteria czekolada [2]
ocet [2]
Acetobacter tropicalis bakteria czekolada [2]
kawa [2]
Arthrobacter arilaitensis bakteria ser dojrzewający maziowy [2][4]
Arthrobacter bergerei bakteria ser dojrzewający maziowy [2]
Arthrobacter globiformis bakteria ser dojrzewający maziowy [2][4]
Arthrobacter nicotianae bakteria ser dojrzewający [2][4]
Arthrobacter nicotianae bakteria ser tylżycki [4]
Arthrobacter variabilis bakteria ser dojrzewający maziowy [4]
Aspergillus acidus grzyb herbata [2]
Aspergillus niger grzyb awamori [2]
Aspergillus fumigatus grzyb czekolada [1]
Aspergillus flave grzyb miso [2][5]
sake [2]
sos sojowy [2][5][6]
Aspergillus sojae grzyb miso [2]
sos sojowy [2][6]
Bacillus amyloliquefaciens bakteria azjatyckie produkty spożywcze[7] [8]
Bacillus cereus bakteria czekolada [1]
Bacillus coagulans bakteria czekolada [9]
Bacillus licheniformis bakteria czekolada [1]
azjatyckie produkty spożywcze[10] [8]
Bacillus pumilus bakteria czekolada [1]
kimchi, fermentowany karob [8]
Bacillus sphaericus bakteria śmierdzące tofu
Bacillus stearothermophilus bakteria czekolada [1]
Bacillus subtilis bakteria czekolada [1]
natto [2]
włoska kiełbasa [8]
azjatyckie i afrykańskie produkty spożywcze[11] [8]
Bifidobacterium adolescentis bakteria jogurt [2][12]
Bifidobacterium animalis bakteria nabiał: min. jogurty, sery żółte[13] [2]
Activia [14]
Bifidobacterium bifidum bakteria nabiał [2][12]
Bifidobacterium breve bakteria nabiał [2][12]
soja [2]
Bifidobacterium infantis bakteria nabiał [12]
Bifidobacterium lactis bakteria nabiał, Yosa [12][15]
Bifidobacterium longum bakteria nabiał [2][12]
Bifidobacterium pseudolongum bakteria nabiał [2]
Bifidobacterium thermophilum bakteria nabiał [2]
Brachybacterium alimentarium bakteria ser Beaufort [16]
ser Gruyère [16]
Brachybacterium tyrofermentans bakteria ser Beaufort [16]
ser Gruyère [16]
Brevibacterium aurantiacum bakteria ser [2]
Brevibacterium casei bakteria ser dojrzewający maziowy [2][4]
Brevibacterium linens bakteria ser dojrzewający maziowy [2][5][6]
Candida colliculosa grzyb ser [2][4]
kefir [2]
Meyerozyma guilliermondii grzyb pozol [17]
indżera [17]
Candida exiguus grzyb chleb na zakwasie
Vanrija humicola grzyb czekolada [1]
Kluyveromyces marxianus grzyb ser dojrzewający [4]
Issatchenkia orientalis grzyb ser dojrzewający [4]
pozol [17]
Kazachstania humilis grzyb chleb na zakwasie [6]
Candida vini[18] grzyb ser limburski [19]
ogi [17]
Candida parapsilosis grzyb pozol [17]
Wickerhamomyces anomalus grzyb czekolada [1]
Diutina rugosa grzyb czekolada [9]
Candida saitoana grzyb pozol [17]
Candida tropicalis grzyb czekolada [1]
pozol [17]
Candida utilis grzyb ser [4]
Pichia membranifaciens[18] grzyb zakwas [6]
Candida vini[18] grzyb ser Reblochon, wino [4]
Candida zeylanoides grzyb ser Reblochon [4]
Carnobacterium divergens bakteria ser [2]
ryby [2]
mięso [2]
Carnobacterium maltaromaticum bakteria nabiał [2]
Carnobacterium piscicola bakteria mięso [2]
Corynebacterium ammoniagenes bakteria ser [2]
Corynebacterium casei bakteria ser dojrzewający maziowy [2][4]
Corynebacterium flavescens bakteria ser [2]
Corynebacterium mooreparkense bakteria ser dojrzewający maziowy
Corynebacterium variabile bakteria ser [2]
Cyberlindnera mrakii grzyb wino [2]
Cystofilobasidium infirmominiatum grzyb ser [2]
Debaryomyces hansenii grzyb ser dojrzewający maziowy [4]
ser Reblochon [4]
Debaryomyces kloeckeri grzyb ser limburski [19]
Enterococcus faecalis bakteria ser [2]
śmietanka
szynka [2]
miso [2]
kiszonki, kimchi [2][8]
kiełbasa
sos sojowy [2]
ser Manchego [20]
szynka [2]
miso [2]
sos sojowy [2]
Bisifusarium domesticum grzyb ser [2]
Geotrichum candidum grzyb ser [2][6]
Gluconacetobacter azotocaptans bakteria czekolada [2]
kawa [2]
Gluconacetobacter diazotrophicus bakteria czekolada [2]
kawa [2]
Gluconacetobacter entanii bakteria ocet [2]
Gluconacetobacter europaeus bakteria ocet [2]
Gluconacetobacter hansenii bakteria ocet [2]
Gluconacetobacter johannae bakteria czekolada [2]
kawa [2]
Gluconacetobacter oboediens bakteria ocet [2]
Gluconacetobacter xylinus bakteria ocet [2]
Gluconobacter oxydans bakteria czekolada [1]
Hafnia alvei bakteria ser [2]
Halomonas elongata bakteria mięso [2]
Issatchenkia orientalis grzyb kefir [2]
Kazachstania exigua grzyb kefir [2]
Kazachstania unispora grzyb kefir [2]
Hanseniaspora vineae grzyb czekolada [1]
Kloeckera apis grzyb czekolada .[1]
Hanseniaspora occidentalis grzyb czekolada [1]
Kluyveromyces lactis grzyb ser [2][4]
Kluyveromyces marxianus grzyb ser [2][4]
czekolada [9]
Kocuria rhizophila bakteria ser [2]
mięso [2]
Kocuria varians bakteria nabiał [2]
kiełbasa [2]
Lactobacillus acetotolerans bakteria owoce [2]
chleb na zakwasie [2]
warzywa [2]
Lactobacillus acidifarinae bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus acidipiscis bakteria nabiał [2]
ryby [2]
Lactobacillus acidophilus bakteria warzywa [2]
jogurt, Yosa [2][15]
Lactobacillus alimentarius bakteria ryby [2]
mięso [2]
Lactobacillus brevis bakteria ser Canestrato Pugliese [20]
warzywa, kimchi [2][8]
mahewu (magou) [21]
Lactobacillus brevis ssp. linens bakteria kefir [2]
Lactobacillus bucheri bakteria chleb [2]
wino [2]
Lactobacillus cacaonum bakteria czekolada [2]
Lactobacillus casei bakteria ser Idiazabal [20]
ser Manchego [20]
ser Roncal [20]
jogurt [2][5]
Actimel, Yakult [15]
Lactobacillus casei ssp. pseudoplantarum bakteria ser Grana Padano [20]
ser [20]
Lactobacillus cellobiosus bakteria czekolada [1]
mawe [21]
Lactobacillus collinoides bakteria cydr [2]
Lactobacillus composti bakteria shōchū [2]
Lactobacillus coryniformis bakteria ser [2]
Lactobacillus crispatus bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus curvatus bakteria ser Cacio di Fossa [20]
ser Canestrato Pugliese [20]
ser Pecorino Romano [20]
ser Pecorino Sardo [20]
kiełbasa [2][5]
Lactobacillus delbrueckii bakteria warzywa [2]
Lactobacillus delbrueckii ssp. bulgaricus bakteria ser [2][5]
jogurt [2][5]
Lactobacillus delbrueckii ssp. lactis bakteria ser Pecorino Romano [20]
Lactobacillus dextrinicus bakteria mięso [2]
Lactobacillus diolivorans bakteria chicha [2]
Lactobacillus fabifermentans bakteria czekolada [2]
Lactobacillus farciminis bakteria ryby [2]
soja [2]
Lactobacillus fermentum bakteria czekolada [1][2]
ser Pecorino Romano [20]
chleb na zakwasie [2]
Hellus [15]
Lactobacillus gasseri bakteria nabiał [12]
chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus ghanensis bakteria czekolada [2]
Lactobacillus hammesii bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus harbinensis bakteria warzywa [2]
Lactobacillus helveticus bakteria czekolada [2][5]
warzywa [2]
Lactobacillus hilgardii bakteria czekolada [1]
wino [2]
Lactobacillus homohiochii bakteria sake [2]
chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus jensenii bakteria chleb [2]
Lactobacillus johnsonii bakteria nabiał [12]
chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus kefiranofaciens bakteria kefir [2]
Lactobacillus kefiri bakteria kefir [2]
Lactobacillus kimchii bakteria kimchi [2]
Lactobacillus kisonensis bakteria kiszonki [2]
Lactobacillus kunkeei bakteria wino [22]
Lactobacillus mali bakteria cydr [22]
rum [22]
wino [22]
Lactobacillus manihotivorans bakteria kassawa [22]
Lactobacillus mindensis bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus mucosae bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus nagelii bakteria wino [22]
Lactobacillus namuresis bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus nantesis bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus nodensis bakteria nabiał [2]
Lactobacillus oeni bakteria wino [2]
Lactobacillus otakiensis bakteria kiszonki [2]
Lactobacillus panis bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus parabrevis bakteria ser [2]
kefir [2]
warzywa [2]
Lactobacillus parabuchneri bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus paracasei bakteria drób [2]
mięso [2]
Lactobacillus paracasei ssp. paracasei bakteria ser Cacio di Fossa [20]
ser Canestrato Pugliese [20]
ser Pecorino Sardo [20]
Lactobacillus parakefiri bakteria kefir [2]
Lactobacillus paralimentarius bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus paraplantarum bakteria ser [2]
warzywa [2]
Lactobacillus pentosus bakteria ser Canestrato Pugliese [20]
ryby [2]
owoce [2]
wino [2]
Lactobacillus perolens bakteria ser [2]
warzywa [2]
Lactobacillus pobuzihii bakteria owoce [2]
Lactobacillus plantarum bakteria ser Cacio di Fossa [20]
ser Canestrato Pugliese [20]
czekolada [1]
ser Idiazabal [20]
ser Manchego [20]
ser Pecorino Romano [20]
ser Roncal [20]
kiełbasa [5]
warzywa, kimchi [2][5][8]
ProViva [15]
Lactobacillus pontis bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus rapi bakteria kiszonki
warzywa [2]
Lactobacillus reuteri bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus rhamnosus bakteria Grana Padano cheese [20]
Parmezan [20]
mięso [2]
warzywa [2]
Gefilus, Vifit [15]
Lactobacillus rossiae bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus sakei bakteria sake [2]
Lactobacillus sakei bakteria kiełbasa [2][5]
Lactobacillus salivarius bakteria nabiał [2]
Lactobacillus sanfranciscensis bakteria chleb na zakwasie [2][5]
Lactobacillus satsumensis bakteria shōchū [2]
Lactobacillus secaliphilus bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus senmaizukei bakteria kiszonki [2]
Lactobacillus siliginis bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus similis bakteria rum [2]
Lactobacillus spicheri bakteria chleb na zakwasie [2]
Lactobacillus suebicus bakteria owoce [2]
Lactobacillus spp. bakteria masło [6]
oliwki [6]
Lactobacillus sunkii bakteria kiszonki [2]
Lactobacillus tucceti bakteria nabiał [2]
kiełbasa [2]
Lactobacillus vaccinostercus bakteria owoce [2]
warzywa [2]
Lactobacillus versmoldesis bakteria kiełbasa [2]
Lactobacillus yamanashiensis bakteria cydr [2]
wino [2]
Lactococcus lactis bakteria maślanka [2]
czekolada [1]
Lactococcus lactis ssp. cremoris bakteria ser Cheddar [20]
Lactococcus lactis ssp. lactis bakteria ser [5][6]
Lactococcus raffinolactis bakteria ser [2]
Lactococcus spp. bakteria masło [6]
Akanthomyces lecanii grzyb ser [2]
Leuconostoc carnosum bakteria mięso [2]
Leuconostoc citreum bakteria ser [2]
ryby [2]
Leuconostoc fallax bakteria kapusta kiszona [2]
Leuconostoc holzapfelii bakteria kawa [2]
Leuconostoc inhae bakteria kimchi [2]
Leuconostoc kimchii bakteria kimchi [2]
Leuconostoc lactis bakteria ser [2][5][12]
Leuconostoc mesenteroides bakteria czekolada [1]
warzywa, kimchi [2][8]
Leuconostoc mesenteroides ssp. cremoris bakteria ser [2][5][12]
Leuconostoc mesenteroides ssp. cremoris bakteria warzywa [2][5]
Leuconostoc mesenteroides ssp. dextranicum bakteria masło [2][12]
ser Idiazabal [20]
kiszonki
ser Roncal [20]
Leuconostoc mesenteroides ssp. mesenteroides bakteria ser Idiazabal [20]
ser Roncal [20]
Leuconostoc palmae bakteria wino palmowe [2]
Leuconostoc pseudomesenteroides bakteria masło [2][12]
maślanka [2][12]
śmietana [2][12]
Leuconostoc spp. bakteria masło [6]
oliwki [6]
wino [6]
Macrococcus caseolyticus bakteria ser [2]
kiełbasa [2]
Microbacterium foliorum bakteria ser dojrzewający
Microbacterium gubbeenense bakteria ser limburski [4]
ser dojrzewający maziowy [2][4]
ser tylżycki [4]
Micrococcus luteus bakteria ser [2]
Micrococcus lylae bakteria kiełbasa [2][5]
Mucor hiemalis grzyb twarożek sojowy [2]
Mucor plumbeus grzyb ser [2]
Mucor racemosus grzyb ser [2]
czekolada [1]
Neurospora intermedia grzyb oncom
Oenococcus oeni bakteria wino [2][5][6]
Pediococcus acidilactici bakteria kiełbasa [2][5][6]
warzywa [5][6]
Pediococcus pentosaceus bakteria kiełbasa [2][5][6]
kimchi [8]
Gliocladium album grzyb sery lokalne [4]
Penicillium camemberti grzyb ser [2][5] v
Penicillium caseifulvum grzyb ser [2]
Penicillium chrysogenum grzyb ser [2]
kiełbasa [5]
Penicillium commune grzyb ser dojrzewający [2][4]
Penicillium nalgiovense grzyb ser [2]
szynka
kełbasa [6]
Penicillium roqueforti grzyb ser [2][5][6]
Penicillium solitum grzyb mięso [2]
Pichia fermentans grzyb nabiał [2]
kefir [2]
wino [2]
Propionibacterium acidipropionici bakteria ser [2]
Propionibacterium freudenreichii ssp. freudenreichii bakteria nabiał [2][6]
Propionibacterium freudenreichii ssp. shermanii bakteria ementaler [2][5][6]
Propionibacterium jensenii bakteria ser [2]
Propionibacterium thoenii bakteria ser [2]
Proteus vulgaris bakteria ser dojrzewający
Pseudomonas fluorescens bakteria jogurt
Psychrobacter celer bakteria ser
Rhizopus microsporus grzyb oncom [6]
tempeh [2][5][6]
Cystofilobasidium infirmominiatum grzyb ser [4]
Rhodotorula glutinis grzyb czekolada [1]
Cystobasidium minutum grzyb ser dojrzewający maziowy [4]
Rhodotorula rubra grzyb czekolada [1]
Saccharomyces bayanus grzyb piwo [2]
cydr [2]
wino [2]
Saccharomyces pastorianus grzyb lager [6]
Saccharomyces cerevisiae grzyb ale [2][5]
chleb [2][5]
cydr [2]
ser [2][4]
czekolada [1]
wino [2][5]
wypieki cukiernicze
Saccharomyces pastorianus grzyb lager [5]
Saccharomyces bayanus grzyb miso
Saccharomyces rouzii grzyb lager [6]
Staphylococcus uvarum bakteria ser [4]
Staphylococcus carnosus ssp. carnosus bakteria kiełbasa [2][5]
Staphylococcus condimenti bakteria soja [2]
Staphylococcus equorum bakteria mięso [2]
Staphylococcus equorum ssp. linens bakteria ser [2][4]
Staphylococcus fleurettii bakteria ser [2]
Staphylococcus piscifermentans bakteria ryby [2]
Staphylococcus saphrophyticus bakteria ser harceński [4]
Staphylococcus sciuri ssp. carnaticus bakteria ser [2]
Staphylococcus simulans bakteria kiełbasa
Staphylococcus succinus bakteria nabiał [2]
mięso [2]
Staphylococcus vitulinus bakteria ser [2]
Staphylococcus vitulinus bakteria mięso [2]
Staphylococcus warneri bakteria mięso [2]
Staphylococcus xylosus bakteria ser [2][4]
kiełbasa
Streptococcus gallolyticus bakteria nabiał [2]
Streptococcus salivarius bakteria jogurt
Streptococcus thermophilus bakteria ser [2][5]
jogurt [5][6]
Streptomyces griseus bakteria mięso
Tetragenococcus halophilus bakteria miso [2]
sos sojowy [2][5]
Tetragenococcus koreensis bakteria kimchi [2]
Debaryomyces delbrueckii grzyb ser dojrzewający maziowy [4]
Wickerhamiella versatilis grzyb miso
Thrichosporon beigelii grzyb ser dojrzewający maziowy [4]
Akanthomyces lecanii grzyb ser Tomme [4]
Weissella beninensis bakteria kassawa [2]
Weissella cibaria bakteria kimchi [2]
Weissella fabaria bakteria czekolada [2]
Weissella ghanesis bakteria czekolada [2]
Weissella koreensis bakteria kimchi [2][8]
Weissella paramesenteroides bakteria kiełbasa [2]
Weissella thailandensis bakteria ryby [2]
Yarrowia lipolytica grzyb ser Raclette [4]
ser dojrzewający maziowy [4]
nabiał [2]
Zygotorulaspora florentina grzyb kefir [2]
Zymomonas mobilis bakteria wino palmowe [2]
pulque [2]

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y Microbe Wiki, "Chocolate"
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg dh di dj dk dl dm dn do dp dq dr ds dt du dv dw dx dy dz ea eb ec ed ee ef eg eh ei ej ek el em en eo ep eq er es et eu ev ew ex ey ez fa fb fc fd fe ff fg fh fi fj fk fl fm fn fo fp fq fr fs ft fu fv fw fx fy fz ga gb gc gd ge gf gg gh gi gj gk gl gm gn go gp gq gr gs gt gu gv gw gx gy gz ha hb hc hd he hf hg hh hi hj hk hl hm hn ho hp hq hr hs ht hu hv hw hx hy hz ia ib ic id ie if ig ih ii ij ik il im in io ip iq ir is it iu iv iw ix iy iz Egon Bech Hansen, "Microorganisms with technologically beneficial use." presented at the IDF World Dairy Summit 2011
  3. Cleenwerck I; Vandemeulebroecke D; Janssens D; Swings J (2002). "Re-examination of the genusAcetobacter, with descriptions of Acetobacter cerevisiae sp. nov. and Acetobacter malorum sp. nov.".International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology52: 1551–1558. doi:10.1099/00207713-52-5-1551.
  4. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Barry A. Law and Adnan Tamime, (2011) Technology of Cheesemaking. John Wiley & Sons, s. widok google
  5. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Robert Wayne Hutkins, (2006) Microbiology and Technology of Fermented Foods. John Wiley & Sons, s. 75–76. widok google
  6. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Arthur P. Riley, (2005) New Developments in Food Policy, Control and Research. Nova Publishers, s. 35. widok google
  7. Fermentowane congee z chińskiej Mongoli Wewnętrznej, fermentowana soja (doenjang, meju). Więcej na ten temat w dokumencie FAO: Fermented Cereals. A Global Perspective (ang.)
  8. a b c d e f g h i j k Ramesh C. Ray, Montet Didier, Microorganisms and Fermentation of Traditional Foods, CRC Press, 21 sierpnia 2014, ISBN 978-1-4822-2308-8 [dostęp 2016-11-23] (ang.).
  9. a b c Christine L. Case, The Microbiology of Chocolate, Skyline College.
  10. Fermentowane congee z chińskiej Mongoli Wewnętrznej, fermentowana soja (Chunkook-Jang, Meju), Fermentowany indyjski shad. Więcej na ten temat w dokumencie FAO: Fermented Cereals. A Global Perspective (ang.)
  11. Fermentowany produkt sojowy z Korei (cheonggukjang), fermentowane congee z chińskiej Mongoli Wewnętrznej, fermentowany chleb świętojański z Afryki, fermentowana sumbala (dawadawa), fermentowany makaron ryżowy, sufu (fermentowany produkt sojowy z Chin). Więcej na ten temat w dokumencie FAO: Fermented Cereals. A Global Perspective (ang.)
  12. a b c d e f g h i j k l m n Kalidas Shetty, (2006) Food biotechnology. CRC Press, s. 222, 226, 229. widok google
  13. Y.H. Hui, E. Özgül Evranuz, Handbook of Animal-Based Fermented Food and Beverage Technology, Second Edition, CRC Press, 19 kwietnia 2016, ISBN 978-1-4398-5023-7 [dostęp 2016-11-23] (ang.).
  14. What is Bifidus Regularis? [online], whatisbifidusregularis.org [dostęp 2016-11-23].
  15. a b c d e f Ramesh C. Ray, Montet Didier, Microorganisms and Fermentation of Traditional Foods, CRC Press, 21 sierpnia 2014, s. 51, ISBN 978-1-4822-2308-8 [dostęp 2016-11-23] (ang.).
  16. a b c d Karin Schubert i inni, Two coryneform bacteria isolated from the surface of French Gruyère and Beaufort cheeses are new species of the genus Brachybacterium: Brachybacterium alimentarium sp. nov. and Brachybacterium tyrofermentans sp. nov., „Int J Syst Bacteriol”, 46 (1), 1996, s. 81-7, DOI10.1099/00207713-46-1-81, PMID8573524 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-08].
  17. a b c d e f g Carl A. Batt, Encyclopedia of Food Microbiology, Academic Press, 2 kwietnia 2014, s. 320, ISBN 978-0-12-384733-1 [dostęp 2016-11-23] (ang.).
  18. a b c Uwagi: Candida mycoderma, Candida valida, i/lub Candida vini są czasem wymieniane jako kultura starterowa w produkcji wina, ale to nie prawda. Mogą powodować jego psucie.
  19. a b Hosono, A. and Tokita, F. (1970) "The lipolytic properties of Candida mycoderma and Debaryomyces kloeckeri isolated from Limburger cheese and some properties of the lipases produced by these yeasts." Nihon Chikusan Gakkaiho 41 (10): 519–527.
  20. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad P. F. Fox, (2004) Cheese: Major Cheese Groups. Academic Press, s. 59, 74. widok google
  21. a b Fermented cereals a global perspective. Chapter 2. [online], www.fao.org [dostęp 2016-11-23].
  22. a b c d e f David Hendricks Bergey and David R. Boone, (2009) Bergey's manual of systematic bacteriology, Volume 3: The Firmicutes. Springer–Verlag, s. 502 widok google