Lorysa niebieskobrzucha
Lorysa niebieskobrzucha[4] (Trichoglossus moluccanus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae) zamieszkującego wschodnią Australię.
| Trichoglossus moluccanus[1] | |||
| (Gmelin, 1788) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
lorysa niebieskobrzucha | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Taksonomia edytuj
Gatunek został opisany w 1788 r. przez niemieckiego naturalistę Johanna Friedricha Gmelina[1]. Niektórzy autorzy uznają lorysę niebieskobrzuchą za podgatunek lorysy górskiej (Trichoglossus haematodus)[2]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dwa podgatunki: T. m. septentrionalis oraz T. m. moluccanus. Niektóre źródła wyróżniają również trzeci podgatunek – T. m. eyrei, włączony przez IOC do podgatunku nominatywnego[5].
Podgatunki i zasięg występowania edytuj
IOC wyróżnia dwa następujące podgatunki wraz z ich obszarem występowania[5]:
- T. m. septentrionalis Robinson, 1900 – półwysep Jork;
- T. m. moluccanus (Gmelin, JF, 1788) – południowo-wschodnia i wschodnia Australia oraz Tasmania[6].
Podgatunek nominatywny został introdukowany w Perth (Australia Zachodnia)[6] oraz w Auckland (Nowa Zelandia)[7]. Gatunek ten stosunkowo niedawno pojawił się na Tasmanii. Nie wiadomo jednak, czy lorysy przybyły tam naturalnie, czy pochodzą od ptaków, które uciekły z niewoli[8].
Morfologia edytuj
Lorysy niebieskobrzuche mierzą około 26 cm długości (inne źródło: 28–31 cm[9]) oraz ważą 100–157 g. Brak widocznego dymorfizmu płciowego. Głowa oraz brzuch są ciemnoniebieskie, pierś pomarańczowo-żółta. Kark jest żółtozielony[6]. Skrzydła, grzbiet oraz ogon są zielone. Dziób jest czerwony[8]. Młode osobniki przypominają ubarwieniem dorosłe[6].
Ekologia i zachowanie edytuj
Lorysy niebieskobrzuche zamieszkują tereny do 2400 m n.p.m.[6] (inne źródło – IUCN podaje do 700 m n.p.m.[3]). Ich środowisko stanowią lasy, występują także w miastach z dobrym dostępem do drzew. Lorysy najczęściej zdobywają pożywienie na drzewach oraz krzewach. Żywią się głównie nektarem i pyłkiem kwiatów[8]. W ich dietę wchodzą również owoce, kwiaty[9], nasiona i niektóre owady[8]. Lorysy mogą przelatywać tysiące kilometrów w celu poszukiwania pożywienia oraz obszarów do gniazdowania. O zmierzchu tworzą duże stada składające się z tysięcy osobników wydających duży hałas. W trakcie dnia rozdzielają się w mniejsze stada po 10–50 osobników. Często można je spotkać w mieszanych stadach z innymi gatunkami lorys[10]. Na Tasmanii coraz częściej dochodzi do krzyżowania się z lorysami piżmowymi (Glossopsitta concinna)[11]. Lorysy niebieskobrzuche są agresywne w stosunku do innych ptaków i stanowią dla nich konkurencję w zdobywaniu pożywienia[10]. Agresja tego gatunku stanowi poważne zagrożenie dla naturalnie występujących ptaków w Perth, ponieważ zajmują im miejsca do gniazdowania. Zostało zaobserwowane, jak tamtejsze lorysy wyrzucały pisklęta rozell czarnogłowych (Barnardius zonarius) z dziupli, a następnie same je zajmowały i odchowywały tam własne młode[8].
Stwierdzono u lorys niebieskobrzuchych umiejętność imitowania odgłosów z otoczenia, w tym innych gatunków zwierząt[10].
Lęgi edytuj
Sezon lęgowy w południowo-wschodniej Australii trwa od sierpnia do stycznia, natomiast lorysy niebieskobrzuche w Queenslandzie rozmnażają się przez niemal cały rok[6]. Gniazdo jest zakładane w spróchniałym konarze, najczęściej w dziupli wydrążonej w eukaliptusie (Eucalypus). Miejsce do gniazdowania jest przygotowywane do lęgów zarówno przez samca jak i samicę[8]. Samica znosi 2–3 jaja o wymiarach 27 × 22,5 mm[6], które następnie samodzielnie wysiaduje przez 23–26 dni[9]. Na podstawie danych z niewoli pisklęta po wykluciu ważą 5 g[6]. Są one karmione przez oboje rodziców oraz opierzają się po 50–60 dniach. Pełna samodzielność jest osiągana 30 dni po opuszczeniu gniazda[9].
Status edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2014 r.[12] uznaje lorysę niebieskobrzuchą za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern)[3]. Przed 2014 r. takson był uznawany za podgatunek lorysy górskiej (T. haematodus). Liczebność populacji uznaje się za malejącą. Ptaki te są bardzo często odławiane w celu handlu dzikim zwierzętami. Od 1981 do 2005 r. w międzynarodowym handlu odnotowano 100 388 dziko złapanych osobników[12]. Gatunek ten łatwo się rozprzestrzenia w dużych miastach takich jak Perth oraz Sydney[10].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Trichoglossus moluccanus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Lorysa niebieskobrzucha Trichoglossus moluccanus (Gmelin, JF, 1788). Avibase - Światowa baza danych ptaków. [dostęp 2020-09-27]. (ang.).
- ↑ a b c Trichoglossus moluccanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Loriini Selby, 1836 (Wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-28].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-28]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Rainbow Lorikeet (Trichoglossus moluccanus). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-09-27]. (ang.).
- ↑ Marieke Hilhorst, Rainbow lorikeet [online], Origin Natural History Media [zarchiwizowane z adresu 2011-08-07].
- ↑ a b c d e f Rainbow Lorikeet Trichoglossus haematodus. BirdLife Australia. [dostęp 2020-09-27]. (ang.).
- ↑ a b c d Papugi, kakadu, papużki faliste i lory - rząd: Papugi - Psittaciformes. W: Esther J. J. Verhoef-Verhallen: Encyklopedia europejskich i egzotycznych ptaków ozdobnych. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2006, s. 277, 278. ISBN 83-11-10474-3.
- ↑ a b c d Catarina Pires de Almeida Rosa, Bird talk, the soap opera: vocal and behavioural repertoire of a zoo population of rainbow lorikeets (Trichoglossus moluccanus) [online], grudzień 2019, s. 5, 6 [dostęp 2020-09-27] (ang.).
- ↑ Andrew B. Hingston, Partial replacement of Rainbow Lorikeets 'Trichoglossus haematodus moluccanus' by hybrid lorikeets in Hobart, Tasmania, „Australian Field Ornithology”, 36, 2019, s. 64 [dostęp 2020-09-27] (ang.).
- ↑ a b Rainbow Lorikeet Trichoglossus moluccanus. BirdLife International. [dostęp 2020-09-27]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).