Lorysa większa
Lorysa większa[3] (Trichoglossus forsteni) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae). Zamieszkuje Małe Wyspy Sundajskie w Indonezji; jest zagrożony wyginięciem.
| Trichoglossus forsteni[1] | |||
| Bonaparte, 1850 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
lorysa większa | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Taksonomia edytuj
Lorysa większa została opisana w 1850 r. przez francuskiego ornitologa Karola Lucjana Bonaparte. Niektórzy autorzy uznawali ją za podgatunek lorysy górskiej (Trichoglossus haematodus)[4][5]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 4 podgatunki[6].
Podgatunki i zasięg występowania edytuj
IOC wyróżnia następujące podgatunki lorysy większej wraz z ich obszarem występowania[6]:
- T. f. djampeanus Hartert, 1897 – wyspa Tanah Jampea;
- T. f. stresemanni Meise, 1929 – wyspa Kalaotoa;
- T. f. mitchellii Gray, GR, 1859 – wyspy Bali i Lombok;
- T. f. forsteni Bonaparte, 1850 – wyspa Sumbawa.
Morfologia edytuj
Lorysy większe mierzą około 26 cm (inne źródło: 24 cm[7]) oraz ważą 100–157 g[8]. Długość skrzydła wynosi 132–139 mm. Brak widocznego dymorfizmu płciowego[7]. Głowa i brzuch są ciemnoniebieskie, kark jest bladozielony (lub żółtawy[7]), pierś czerwona. Grzbiet, wierzch skrzydeł, kuper i ogon są jasnozielone. Dziób jest czerwony[9]. T. f. mitchellii jest najmniejszym podgatunkiem[10]. Młode osobniki przypominają upierzeniem dorosłe[8].
Ekologia i zachowanie edytuj
Lorysy większe zamieszkują tereny do 700 m n.p.m.[2] Ich środowisko stanowią lasy. Spotykane są także na plantacjach[7]. Żywią się głównie nektarem. W skład ich diety wchodzą również figi oraz owady[8]. Lorysy najczęściej widywane są w parach i małych grupach rodzinnych[7].
Lęgi edytuj
Na wyspie Sumbawa lęgi lorys większych były odnotowane w maju. Ptaki te gniazdują w głębokich dziuplach dużych drzew[9]. Samica składa 2–3 jaja, które wysiaduje przez 23–25 dni[8] (inne źródło: 24–27 dni[7]). Na podstawie danych ptaków trzymanych w niewoli młode po wykluciu ważą 5 g. Opuszczają gniazdo w wieku 8–9 tygodni[8].
Status edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2020 r. uznaje lorysę większą za gatunek zagrożony (EN – endangered). Wcześniej, od 2016 r. klasyfikowała ją jako gatunek narażony (VU – vulnerable), a od 2014 r. jako gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened). Przed 2014 rokiem nie była klasyfikowana przez IUCN, gdyż traktowano ją jako podgatunek lorysy górskiej (T. haematodus)[2]. Liczebność szacuje się na 500–1500 dojrzałych osobników oraz ma trend malejący. Największa populacja jest prawdopodobnie na Sumbawie, liczy ona nie więcej niż 1000 dojrzałych osobników. Głównym zagrożeniem lorys większych jest ich wyłapywanie dla handlu dzikimi ptakami. Na niektórych wyspach (Tanahjampea, Kalaotoa oraz Kalao) nie ma żadnych obserwacji w ciągu ostatnich 15 lat oraz przypuszcza się, że wyginęły z tamtych obszarów (stan w 2020 r.)[9].
Przypisy edytuj
- ↑ Trichoglossus forsteni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Trichoglossus forsteni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Loriini Selby, 1836 (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-06].
- ↑ Lorysa większa Trichoglossus forsteni Bonaparte, 1850. Avibase - Światowa baza danych ptaków. [dostęp 2020-10-04]. (ang.).
- ↑ Rainbow Lorikeet (Trichoglossus haematodus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Forsten's Lorikeets. Beauty of Birds. [dostęp 2020-10-04]. (ang.).
- ↑ a b c d e Scarlet-breasted Lorikeet (Trichoglossus forsteni). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-10-04]. (ang.).
- ↑ a b c Scarlet-breasted Lorikeet Trichoglossus forsteni. BirdLife International. [dostęp 2020-12-11]. (ang.).
- ↑ Oka Dwi Prihatmoko i inni, Defying extinction? The possible rediscovery of Scarlet-breasted Lorikeet ''Trichoglossus forsteni'' form ''mitchellii'' on Bali, Indonesia, „BirdingASIA”, 32, 2019, s. 15–18 [dostęp 2020-10-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-09] (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i nagranie głosu. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).