Manfred Słaboń
Manfred Słaboń (ur. 19 października 1941 w Staniszczach Wielkich, zm. 26 listopada 2023) – polski ksiądz katolicki, proboszcz parafii w Olbrachcicach i Łączniku koło Prudnika, etnograf, autor słownika gwar na Śląsku, poeta, dziennikarz.
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
19 października 1941 |
| Data śmierci |
26 listopada 2023 |
| Miejsce pochówku | |
| Proboszcz parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Olbrachcicach | |
| Okres sprawowania |
1975–1980 |
| Proboszcz parafii Nawiedzenia NMP w Łączniku | |
| Okres sprawowania |
1980–2016 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat |
20 czerwca 1965 |
Życiorys edytuj
Pochodził ze śląskiej rodziny. Był synem Adelajdy i Wiktora. Uczęszczał do seminarium duchownego w Nysie[1]. 20 czerwca 1965 w Opolu przyjął święcenia kapłańskie. Od 1965 do 1968 pracował jako wikariusz w parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Dobrzeniu Wielkim. Następnie, w latach 1968–1971 był wikariuszem w parafii Dobrego Pasterza w Bytomiu-Karbiu, w latach 1971–1972 w parafii Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych w Gliwicach-Sośnicy[2], a od 21 sierpnia 1972 do 5 marca 1975 w parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Toszku[3].
W 1975 został wikariuszem-ekonomem w parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Olbrachcicach koło Prudnika, po czym został mianowany jej proboszczem[2]. Zainteresowała go odmienność mowy śląskiej lokalnej ludności, posługującej się gwarami prudnickimi Goloków i Krysioków[4]. Zaczął spisywać opowieści Ślązaków o dawnym życiu na Śląsku Opolskim[2].
Biskup Alfons Nossol mianował go wikariuszem-ekonomem parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Łączniku w czerwcu 1980. 26 czerwca 1980 został proboszczem parafii. W tym czasie uzyskał zgodę Nossola na badanie mowy śląskiej[2]. Studiując fonetykę, dialektologię, historię regionu i wpływy językowe związane z osadnictwem czeskim i niemieckim, zaczął spisywać w notesie regionalizmy z Łącznika i okolic, a także z dalszych miejscowości. Z czasem zaczął je zapisywać na większych kartkach, dzięki czemu oprócz podstawowego znaczenia słowa mógł podawać opis sytuacji, w której słowo funkcjonowało, jego synonimy, wzbogacenie przez przymiotniki, czasowniki odrzeczownikowe, miejsce używania gwary, wiek ludzi posługujących się nią, opis obyczajów i zastosowanie wyrażenia w różnym kontekście[5]. Z jego inicjatywy w latach 1983–1999 zbudowano kościół Niepokalanego Serca Maryi w Mosznej[6], a w latach 2002–2009 kościół św. Teresy Benedykty w Pogórzu[7][8]. W celu zdobycia pieniędzy na prowadzenie budowy, zatrudniał się na zastępstwo w parafiach w Niemczech i Holandii[9].
W 1993 zaczął pisemnie opracowywać śląski słownik etnograficzny. W 2002 jego słownik, już w wersji elektronicznej, zawierał 30500 haseł z synonimami, opisaniem zakresu, celu używania, wpływów dialektu lokalnego i wyrażeń obcych[5]. W 2012 liczba haseł w słowniku wynosiła około 251 tysięcy[4]. W 2019 było ich 270 tysięcy[10]. Ostatecznie zawartość słownika przekroczyła 310 tysięcy haseł[2]. Nawiązał kontakt z dialektologami Instytutu Śląskiego w Opolu, opracowującymi „Słownik gwar śląskich”[5]. Współpracował m.in. z redakcjami „Tygodnika Prudnickiego” i rocznika „Ziemia Prudnicka”[11]. Publikował wiersze, wydawane m.in. przez Konfraterię Poetycką w Krakowie oraz przez Nyskie Stowarzyszenie Poetów[1]. Wydawał tygodnik „Łącznik z Bogiem”[2].
W 2004 nadano mu tytuł dziekana honorowego[11]. W latach 2007–2010 był członkiem rady kapłańskiej z wyboru. 24 sierpnia 2016 przeszedł na emeryturę, pozostając rezydentem Łącznika[2]. Był inicjatorem powstania w Łączniku muzeum i domu spotkań „Robertus” w 2022[11]. Zmarł 26 listopada 2023 w wieku 82 lat[2]. Został pochowany w Łączniku[12].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Karina Grytz-Jurkowska, Zmarł ks. Manfred Słaboń [online], opole.gosc.pl, 26 listopada 2023 [dostęp 2023-11-26].
- ↑ a b c d e f g h Krzysztof Ogiolda, Zmarł ksiądz Manfred Słaboń, emerytowany proboszcz w Łączniku i autor „Słownika gwar śląskich” [online], Opolska360, 26 listopada 2023 [dostęp 2023-11-26] (pol.).
- ↑ Księża kiedyś posługujący w naszej Parafii. [online], parafia-toszek.pl [dostęp 2023-11-26] (pol.).
- ↑ a b Bartosz Sadliński, Ks. Manfred Słaboń: Byłbym barbarzyńcą, gdybym nie zrobiłczegoś dla kultury lud [online], tygodnikprudnicki.pl, 13 czerwca 2012 [dostęp 2023-11-26].
- ↑ a b c Daniela Długosz-Penca, Ks. Manfred Słaboń, „Ziemia Prudnicka”, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2002.
- ↑ Sołtysek 2022 ↓, s. 262.
- ↑ Sołtysek 2022 ↓, s. 548.
- ↑ Tomasz Heda. Nowy kościół w Pogórzu budowany ofiarnością sześciu dekanatów. „Ziemia Prudnicka”, s. 259, 2007. Andrzej Dereń – redaktor naczelny. Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”.
- ↑ Krzysztof Strauchmann, Zmarł ks. Manfred Słaboń, autor Słownika Gwar Śląskich, wieloletni proboszcz parafii Łącznik [online], nto.pl, 26 listopada 2023 [dostęp 2023-11-26] (pol.).
- ↑ Bogusław Kalisz, „Jedzie baba na kole”, czyli wszystko o Śląsku [online], Radio Opole, 10 kwietnia 2019 [dostęp 2023-11-26] (pol.).
- ↑ a b c Andrzej Dereń, Odszedł wielki regionalista, miłośnik kultury śląskiej [online], Teraz Prudnik!, 26 listopada 2023 [dostęp 2023-11-26] (pol.).
- ↑ Śp. ks. Manfred Słaboń [online], diecezja.opole.pl, 26 listopada 2023 [dostęp 2023-12-03] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Renata Sołtysek, Budownictwo kościołów na Śląsku Opolskim w Polsce Ludowej (1945–1989): „Bogu na chwałę, nam na zbawienie”, Opole: Instytut Śląski, 2022, ISBN 978-83-7126-412-2.