Wikipedia

Owiesno

wieś w województwie dolnośląskim

Owiesno (niem. Habendorf, do XIX w. także Owesno) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim, w gminie Dzierżoniów[4][5], między wzgórzami Bielawskimi a Niemczańskimi.

Owiesno
wieś
Ilustracja
Zamek w Owieśnie
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

dzierżoniowski

Gmina

Dzierżoniów

Wysokość

~400 m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

522[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

58-262[3]

Tablice rejestracyjne

DDZ

SIMC

0852281

Położenie na mapie gminy wiejskiej Dzierżoniów
Mapa konturowa gminy wiejskiej Dzierżoniów, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Owiesno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Owiesno”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Owiesno”
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego
Mapa konturowa powiatu dzierżoniowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Owiesno”
Ziemia50°39′42″N 16°41′16″E/50,661667 16,687778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1945–1954 siedziba gminy Owiesno. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Integralne części wsi Owiesno, przed 2024[4][6][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0852298 Kietlice przysiółek wsi

Historia edytuj

Owiesno wzmiankowane było po raz pierwszy w kronikach już w roku 1260 (Ovesonovo). Istniał tam wówczas gród obronny. W średniowieczu wieś należała do dóbr starego śląskiego rodu Pogorzelów (von Pogarell), który wzniósł tu swoją siedzibę. Po roku 1579 dobra kilkakrotnie zmieniały właścicieli, by ostatecznie znaleźć się w roku 1797 w rękach rodziny von Seidlitz (do roku 1945). Wieś dzieliła losy całego Dolnego Śląska, przechodząc w roku 1526 pod władzę Habsburgów, a od roku 1742 wchodząc w skład Prus. Po zajęciu przez wojska radzieckie w maju 1945 została przekazana Polsce, a niemieccy mieszkańcy zostali wysiedleni w nowe granice Niemiec.

Zabytki edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty:[7]

Zespół zamkowy edytuj

Na początku XIV wieku w okolicy opuszczonego grodu obronnego zbudowano zamek rycerski rodu Pogorzelów (von Pogarell). Budowlę wzniesiono na planie zbliżonym do koła o średnicy 30 m. Zamek posiadał okrągły dziedziniec i kwadratową wieżę, a całość była otoczona kamiennym murem i fosą. Zamek pełnił rolę siedziby rodu aż do roku 1797, kiedy to miejscowe dobra przeszły na własność rodziny von Seidlitz. Zamek w pierwszej połowie XVII i XVIII wieku został przebudowany na barokową rezydencję. Podwyższono wówczas mury, a wieża została powiększona o ośmioboczną nadbudówkę. Przebudowy te, a także kolejna, przeprowadzona w drugiej połowie XIX wieku, istotnie zmieniły wygląd budowli, zachowując jednak jej pierwotny, obronny układ. Zamek był zamieszkiwany przez von Seidlitzów do II wojny światowej. Odebrany w roku 1945 przez polską komunistyczną administrację, podzielił powojenne losy wielu[8][9] innych rezydencji dolnośląskiej szlachty. Unikalna[10] w swojej formie budowla, która w dobrym stanie przetrwała lata wojny, od lat 50. XX wieku pozbawiona została elementarnej opieki i w szybkim tempie zaczęła przeistaczać się w ruinę[11]. W roku 1964 zawaliła się wieża. Z dawnego zamku obejmującego cylindryczną wieżę i kamienne mury obwodowe pozostały do dziś jedynie fragmenty ścian z barokowym portalem, nad którym znajduje się medalion z męską i damską głową oraz napisem "Nec Vita Nec Mors Separabit" (Ani życie, ani śmierć nie rozdzieli). Na pozostałości zespołu rezydencjonalnego składają się dziś:

  • zamek w ruinie z pierwszej ćwierci XVII w., przebudowany w XVIII i XIX w.
    • oficyna obok zamku z 1749 r. - XVIII w., przebudowana w 1880 r.
    • brama wjazdowa z rzeźbami (uszkodzona), z 1740 r.
    • park pałacowy (pozostałości) z pierwszej poł. XVIII w.
  • dom ogrodnika i brama z XIX w.
  • altana nad wodą
  • kamienna studnia – przewieziona w latach 80. XX w. do Lewina Kłodzkiego.
  • założenie folwarczne z obszerny dziedzińcem i budynkami gospodarczymi (opuszczone).

Na budynku obok zamku kartusze z herbami szlacheckimi von: Heide i von Kittlitz[12]. Aktualnie ruiny zamku znajdują się pod opieką Fundacji "Zamek Chudów", która oczyściła zamkową fosę oraz odgruzowała i uporządkowała obiekt. W roku 2009 przeprowadzono pierwsze prace zabezpieczające, które objęły wieżę, na lewo od głównego wejścia.

  •  
    Herb von Heyde
  •  
    Herb von Kittlitz
  •  
    Kościół pw. św. Trójcy

Kościół edytuj

Kościół filialny pod wezwaniem Św. Trójcy z lat 1581-83, przebudowany w XVIII w. restaurowany w XIX w. Jest to kościół orientowany, murowany z kamienia, jednonawowy, z wieżą od zachodu, z prezbiterium zakończonym ścianą prostą i nakryty dwuprzęsłowym sklepieniem krzyżowo-żebrowym. We wnętrzu zachowane barokowe wyposażenie z początków XVIII w., renesansowe epitafium z 1592 r. oraz szereg płyt nagrobnych z XVI i XVII w[13].

Osoby z Owiesna edytuj

Szlaki turystyczne edytuj

  droga Szklary-Samborowice – Jagielno – Przeworno – Gromnik – Biały Kościół – Nieszkowice – Żelowice – Ostra Góra – Niemcza – Tatarski Okop – Gilów – Marianówek – Piława Dolna – Owiesno – Myśliszów – Góra Parkowa – Bielawa – Kalenica – Nowa Ruda – Tłumaczów – Radków – Pasterka – Karłów – Skalne Grzyby – Batorów – Duszniki-Zdrój – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Bystrzyca Kłodzka – Igliczna – Międzygórze – Przełęcz Puchacza[14]

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 96000
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 900 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 grudnia 2023 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw i rodzajów niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych. (Dz.U. z 2023 r. poz. 2799)
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 10. [dostęp 2012-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  8. ↑ Czerwona lista zabytków Dolnego Śląska. [dostęp 2010-10-10]. (pol.).
  9. ↑ Dolny Śląsk - dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach. Tomasz Mietlicki. [dostęp 2010-10-10]. (pol.).
  10. ↑ Owiesno. Historia zespołu zabytkowego i program prac. Fundacja Zamek Chudów. [dostęp 2010-10-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-18)]. (pol.).
  11. ↑ Owiesno. Zamki polskie. Serwis historyczno-krajoznawczy. [dostęp 2010-10-10]. (pol.).
  12. ↑ Owiesno (Habendorf), kościół. dokumentyslaska.pl. [dostęp 2023-07-28]. (pol.).
  13. ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 379.
  14. ↑ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 3.08.2015

Bibliografia edytuj

  • Hugo Weczerka: Handbuch der historischen Stätten Schlesien. ISBN 3-520-31601-3, str. 174–175
  • Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler in Polen Schlesien, Deutscher Kunstverlag 2005, ISBN 3-422-03109-X, str. 723–724
  • Schlesische Fürstenbilder des Mittelalters: Przeclaus von Pogarell. Verlag von Eduard Trewendt, Breslau 1872
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Owiesno&oldid=73456742”