Rezerwat przyrody Ostrov kormoránov
Rezerwat przyrody Ostrov kormoránov (pol. Wyspa Kormoranów) – nieistniejący już rezerwat przyrody nad Dunajem w południowo-zachodniej Słowacji. Był to jeden z najstarszych rezerwatów przyrody utworzonych w tym kraju i jednocześnie pierwszy rezerwat ornitologiczny w ówczesnej Czechosłowacji.
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
1929 |
| Data likwidacji |
1983 |
| Powierzchnia |
110,0 ha |
Położenie na mapie kraju bratysławskiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
 48°03′09″N 17°11′59″E/48,052500 17,199722
| |
Położenie edytuj
Rezerwat znajdował się w zachodniej części Niziny Naddunajskiej, na wielkiej Wyspie Żytniej, a na niej na mniejszej wyspie między głównym tokiem a jednym z martwych ramion Dunaju (słow. Kalinkovské rameno), ok. 3 km na zach. od wsi Kalinkovo i ok. 4 km na północny zachód od Hamuliakova (obecnie powiat Senec).
Historia edytuj
Utworzony został 17 stycznia 1929[1] (źródła przytoczone w „Bibliografii” podają rok 1933) na pow. 110 ha w porozumieniu z właścicielem tych terenów, hrabią E. Lónyayem (1863-1946)[2]. Leżał w granicach katastralnych wsi Podunajské Biskupice. Powodem powołania rezerwatu było powstanie tu krótko po zakończeniu I wojny światowej licznej kolonii kormorana zwyczajnego – ptaka wówczas rzadko tu spotykanego.
Kolonia kormoranów stała się wkrótce celem obserwacji i badań ornitologów słowackich i czeskich. W 1934 r. złowiono w niej kilkanaście osobników do kolekcji Słowackiego Muzeum Przyrodniczego w Bratysławie[3].
Również ok. połowy lat 30. powstał obraz słowackiego malarza Štefana Prohászki-Tallósa pt. Ostrov Kormoránov (Obecnie w kolekcji Słowackiej Galerii Narodowej).
Rezerwat był miejscem realizacji krótkometrażowego, czarno-białego słowackiego filmu dokumentalnego z 1944 r. pt. Ostrov kormoránov. Jego twórcą był Paľo Bielik (1910-1983), w późniejszych latach znany słowacki reżyser filmowy. O przyrodzie rezerwatu opowiada również książka pt. Na ostrove kormoránov (Bratislava, wyd. Mladé letá 1961), której autorem jest Jozef Ponec (1918-2006), słowacki przyrodnik, pisarz i fotograf.
Kolonia kormoranów opustoszała na początku lat 60. XX w.[1] W 1979 r. wyspa została odlesiona. W roku 1983 rezerwat został zniesiony w związku z rozpoczętą budową zbiornika wodnego Gabčikovo. Po wzniesieniu zapory wodnej Gabčikovo i wypełnieniu zbiornika poziom wody podniósł się i w 1992 r. teren rezerwatu praktycznie zniknął pod wodą.
Jednocześnie sedymentacja osadów, niesionych wodami Dunaju, formuje obecnie w tym rejonie nowy biotop o roboczej nazwie Hrušov. Składa się on na razie z coraz obszerniejszych trzcinowisk, w których gnieździ się m.in. rzadka wąsatka.
Charakterystyka dawnego rezerwatu edytuj
Teren rezerwatu leżał na wysokości 126,3 – 130,4 m n.p.m. W części tworzyły go obszary trwale podtapiane, a w części tereny zalewane okresowo. Teren pokrywały pierwotne łęgi wierzbowo-topolowe o naturalnym składzie gatunkowym i strukturze wiekowej. Dominującym drzewem była wierzba biała, której towarzyszyły głównie dwa gatunki topoli: czarna i szara. W runie leśnym mozaikowo występowały różne gatunki rdestu. W podmokłych depresjach terenowych niezapominajka błotna, turzyca błotna, na miejscach prześwietlonych inwazyjna nawłoć późna. Na wyżej położonych stanowiskach (o niższym poziomie wód gruntowych) rosły żywokost lekarski, mozga trzcinowata i pokrzywa zwyczajna.
Bogatą awifaunę, oprócz wspomnianego kormorana, reprezentowały gniazdujące tu czapla siwa i kania czarna. Zwracały uwagę populacje kilku gatunków dzikich kaczek, zwłaszcza liczna populacja krzyżówki. Zimą regularnie utrzymywało się tu stadko kilku sztuk bielików.
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Maršáková-Nĕmejcová Marie, Mihálik Štefan i in.: Národní parky, rezervace a jiná chránĕná území přírody v Československu, wyd. Academia, Praha 1977, s. 375.
- Ponec Jozef, Mihálik Štefan: Prírodné rezervácie na Slovensku, wyd. Vydavateľstvo Osveta, Martin 1981, s. 224–225.