Siary
|
Ten artykuł od 2012-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Siary – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Sękowa, granicząca z Gorlicami.
wieś | |
Pałac Długoszów | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2009) |
736 |
Strefa numeracyjna |
18 |
Kod pocztowy |
38-307[2] |
Tablice rejestracyjne |
KGR |
SIMC |
0465124 |
Położenie na mapie gminy Sękowa | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
Położenie na mapie powiatu gorlickiego | |
49°37′27″N 21°10′34″E/49,624167 21,176111[1] |
Wieś królewska starostwa bieckiego w powiecie bieckim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[3]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Lokalizacja edytuj
Siary położone są w dolinie potoku Siarki i Sękówki na powierzchni 7,5 km kw. Nad doliną wznoszą się góry: Obocz (627 m n.p.m.) i Huszcza (581 m n.p.m.), po lewej Bartnia Góra (629 m n.p.m.). Siary graniczą od wschodu z Sękową, od zachodu z Bielanką i Ropicą Polską, od południa z Owczarami, a od północy z Gorlicami.
Części wsi edytuj
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0465130 | Chłopski Las | część wsi |
0465147 | Ćwiercie | część wsi |
0465153 | Dziadówka | część wsi |
0465160 | Na Szlabancie | część wsi |
0465176 | Podlesie | część wsi |
0465182 | Puste Pole | część wsi |
0465199 | Rzemieszka | część wsi |
0465207 | Siary Górne | część wsi |
0465213 | Siary Środkowe | część wsi |
0465220 | Zawodzie | część wsi |
Historia edytuj
Założycielem miejscowości był Sobiesław Socha. W 1388 roku król Władysław Jagiełło wydał w Bieczu dokument upoważniający Sobiesława Sochę do osadzenia wsi Siary na prawie niemieckim. Pod koniec XVIII wieku należała do Ewerysta Andrzeja Kuropatnickiego.
Zabytki edytuj
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[6].
- cmentarz z I wojny światowej nr 76;
- zespół pałacowy;
- stodoła w zespole plebańskim;
- park leśny;
- chałupa nr 99;
- chałupa kurna, drewniana, z XVIII/XIX w., przeniesiona do Skansenu Wsi Pogórzańskiej im. prof. Romana Reinfussa w Szymbarku.
Zespół pałacowo-parkowy w Siarach edytuj
We wsi Siary znajduje się eklektyczny pałac potentata naftowego Władysława Długosza. Choć historią sięga XIV wieku, to dopiero gdy właścicielem został Władysław Długosz, zespół pałacowo-parkowy w Siarach zyskał charakter reprezentacyjny. Okazały budynek usytuowany jest na wysokiej, pionowo spadającej w dolinę Sękówki skarpie. Pałac otoczony jest rozległym parkiem z unikatowymi rzeźbami. Obecnie obiekt stanowi własność prywatną Edwarda Brzostowskiego.
W miejscowości działało państwowe gospodarstwo rolne – Stadnina Koni Siary[7]. Od 1994 jako Stadnina Koni Skarbu Państwa Siary[8], a następnie sprywatyzowana.
Złoża ropy naftowej edytuj
Miejscowość jest znana z eksploatowanych już w XVII wieku, złóż ropy naftowej. W 1790 r. istniały na pograniczu wsi Siary i Sękowa studnie ropne, dzierżawione i eksploatowane przez chłopów pańszczyźnianych od właściciela pól, Jana Wybranowskiego. Ks. Stanisław Staszic prawdopodobnie tutaj oglądał sposób wydobywania „skałoleju”, który przedstawił w 1814 r. na rozprawie Towarzystwa Królewskiego Warszawskiego Przyjaciół Nauk. Oficjalnie złoże odkryte w 1852 r. przez księcia Stanisława Jabłonowskiego, który założył w „Pustym Lesie” w Siarach pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej. W latach 1852–1854 wykonano najgłębsze szyby wykopane ręcznie, z których dostarczano ropę Ignacemu Łukasiewiczowi do Gorlic. Złoże jest zaliczane do najstarszych w Polsce. Obecnie jest na wyczerpaniu.
Szlaki turystyczne edytuj
Szlaki piesze
- Gorlice – Siary – Przełęcz Owczarska (501 m n.p.m.) – Magura Małastowska – Przełęcz Małastowska (604 m n.p.m.) – Banica – Bartne
Szlaki rowerowe
- (Rowerowy Szlak Winny) Gorlice – Siary – Owczary – Małastów – Ropica Górna – Bodaki – Bartne
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121669
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1137 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, s. 94.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-23] .
- ↑ Internetowy System Aktów Prawnych.
- ↑ Internetowy System Aktów Prawnych.
Linki zewnętrzne edytuj
- Siary, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 475 .