Wikipedia

Stanisław Mohl

Stanisław Ignacy Hieronim Mohl herbu Ropuchy (ur. 26 marca 1821 w Wyszkach (Inflanty Polskie), zm. 24 maja 1894 w Dyneburgu) – hrabia, naczelnik powiatu dyneburskiego w powstaniu styczniowym, marszałek szlachty powiatu dyneburskiego, polski działacz narodowy, ziemianin, zesłaniec.

Życiorys edytuj

Stanisław Ignacy Hieronim hrabia Mohl herbu Ropuchy[1] urodził się 26 marca 1821 roku w Wyszkach w Inflantach Polskich, był synem Aleksandra hr. Mohla i Zofii z Dobrzańskich[1]. Pełnił funkcję marszałka szlachty powiatu dyneburskiego i był właścicielem dóbr Wyszki[2][3]. Ożenił się z Felicją z Komarów[1][4].

Uczestniczył w polskim ruchu konspiracyjnym w województwie inflanckim. Włączył się w organizację powstania i został powołany przez rząd narodowy na naczelnika powiatu dyneburskiego[5][6]. W 1863 roku jego dwór w Wyszkach był miejscem przygotowań do wybuchu powstania w Inflantach Polskich[7][2]. Współpracował z Leonem Platerem, Zygmuntem Bujnickim, Władysławem Sołtanem i Antonim Rykiem[2][6]. Powstańcy pod dowództwem Zygmunta Bujnickiego dnia 13 kwietnia 1863 roku zaatakowali rosyjski transport broni pod Krasławiem[5]. Kilka wozów zdobytej broni zostało przejętych przez zbuntowanych chłopów ze wsi Dubno, będących na usługach carskiego zaborcy i oddanych wojsku rosyjskiemu[8][9]. Ujęli również Leona Platera i przekazali do więzienia w Dyneburgu[2].

Chłopi, wiedząc o powstańczych działaniach Stanisława Mohla, ruszyli do wsi Wyszki, spalili dwór i budynki folwarczne, ucięli ramię służącej, skatowali żonę i domowników[9][8]. Chłopi związali hrabiego Mohla i przekazali Rosjanom[2]. Pomimo że sąd wojenny nie zdołał udowodnić mu udziału w powstaniu, skazano go na karę śmierci przez powieszenie[8]. Karę zamieniono na zesłanie na Syberię. Przebywał z żoną Felicją i dziećmi na zesłaniu w Ufie[10]. Tam organizował polskie nabożeństwa i pomoc dla przybywających polskich zesłańców[10]. Po powrocie z zesłania, dzięki interwencji u cara wykupił skonfiskowane dobra Wyszki[2][8]. Miał kilkoro dzieci. Był ojcem pisarza i księdza misjonarza Aleksandra Mohla[8]. Zmarł w 24 maja 1894 roku w Dyneburgu[1]. Dobra Wyszki odziedziczył jego syn Hieronim[4].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d Marek Minakowski, Stanisław Ignacy Hieronim Mohl h. Ropuchy [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2018-10-22].
  2. ↑ a b c d e f Z okolic Dźwiny. Księga zbiorowa na dochód Czytelni Polskiej w Witebsku, Witebsk: skł. gł. w Zarządzie Towarzystwa Dobroczynności w Witebsku ; Odbito w drukarni Józefa Zawadzkiego, 1912, s. 26,47,48,103,104.
  3. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XIV – wynik wyszukiwania – DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2018-10-22] (pol.).
  4. ↑ a b Antoni Urbański, Memento kresowe, 1929, s. 122,123.
  5. ↑ a b Marcin Niewalda, Powstanie styczniowe 1863 – Katalog uczestników, bitew i miejsc. [online], genealogia.okiem.pl [dostęp 2018-10-22].
  6. ↑ a b Dorota Samborska-Kukuć, Leona Platera droga do bohaterstwa. Z dziejów powstania styczniowego za Dźwiną, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 2013.
  7. ↑ Nie tylko Leon Plater – mniej znane epizody i postacie z historii Powstania Styczniowego w Inflantach | Polonika.lv [online], polonika.lv [dostęp 2018-10-22] (pol.).
  8. ↑ a b c d e Marcin Czermiński, Ś.p.X.Aleksander Mohl TJ wspomnienie pośmiertne, Kraków: Drukarnia „Czasu”, 1913, s. 3–8.
  9. ↑ a b Gazeta W.Xięstwa Poznańskiego nr 105, Poznań, 7 maja 1863, s. 2.
  10. ↑ a b Jolanta Sikorska-Kulesza, Polacy na Uralu w latach 60.-80. XIX wieku w świetle wspomnień Władysława Zahorskiego, Uniwersytet Warszawski, Instytut Historyczny, 2017, s. 48–52.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Mohl&oldid=68575765”