Wikipedia

Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/Saturn

< Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów
Saturn  Astronomiczny symbol Saturna

Kliknij obrazek, aby go powiększyć
27 marca 2004 - Boczna perspektywa planety, podczas przelotu sondy Cassini.

Odkrycie
Odkrywca Starożytni Babilończycy
Data odkrycia XV w p.n.e.
Charakterystyka orbity (J2000)
Średnia odległość
od Słońca 		1 426 725 413 km
9,537 070 32 j.a.
Długość orbity 8,958 Tm
59,879 j.a.
Mimośród 0,054 150 6
Peryhelium 1 349 467 375 km
9,020 632 24 j.a.
Aphelium 1 503 983 449 km
10,053 508 40 j.a.
Okres orbitalny 10 759,5 dni
(29,46 lat)
Okres synodyczny 378,09 dni
Prędkość orbitalna min. — 9,136 km/s
śred. — 9,638 km/s
maks. — 10,182 km/s
Inklinacja 2,484 46°
Satelity naturalne 60 potwierdzonych[1]
Fizyczne właściwości
Średnica równikowa 120 536 km
(9,449 Ziemi)
Średnica biegunowa 108 726 km
(8,552 Ziemi)
Spłaszczenie 0,097 96
Powierzchnia 4,27×1010 km2
(83,703 Ziemi)
Objętość 7,46×1014 km3
(763,59 Ziemi)
Masa 5,68460 ×1026 kg
(95,162 Ziemi, 0,00029 M☉)
Gęstość 0,687 30 g/cm3
(mniejsza niż wody)
Przyspieszenie grawitacyjne
na równiku 		10,44 m/s2
(1,065 g)[2]
Prędkość ucieczki 35,49 km/s
Okres rotacji 10h 39min 22,4s
Prędkość obrotu
(na równiku) 		35 500 km/h
(9,87 km/s)
Nachylenie osi 26,73°
Deklinacja 83,54°
Albedo 0,47
Temperatura
wewnętrzna 		12 000K
Temperatura
powierzchni 		min. — 82K (-191 °C)
śred. — 143K (-130 °C)
maks. — b.d.
Budowa atmosfery
Ciśnienie 140 kPa
Wodór ~93%
Hel ~6%
Metan ~0,2%
Para wodna ~0,1%
Amoniak ~0,01%
Etan ~0,0005%
Fosforowodór ~0,0001%

Saturn - szósta planeta Układu Słonecznego pod względem oddalenia od Słońca, druga pod względem masy i wielkości po Jowiszu. Nazwa Saturn pochodzi od rzymskiego boga Saturna którego odpowiednikiem w mitologii greckiej jest najmłodszy tytan Kronos ojciec Zeusa, w mitologii babilońskiej Ninurta, a w mitologii hinduskiej Shani. Charakterystyczną jego cechą są pierścienie składające się głównie z lodu i (w mniejszej ilości) z odłamków skalnych. Obecnie znamy 61 naturalnych satelitów Saturna (3 niepotwierdzone ostatecznie) Saturn's symbol represents the Roman god's sickle (Unicode: ♄).

Saturn, razem z Jowiszem, Uranem, Neptunem, zaliczany jest do gazowych olbrzymów. Razem z czterema planetami jest zaliczany go grupy planet typu jowiszowego. Promień Saturna jest około 9 razy większy od promienia Ziemi,[3] a jego gęstość to tylko jedna ósma średniej gęstości Ziemi , ze względu na większą objętość , masa Saturna jest dziewięćdziesiąt pięć razy większa niż Ziemi.[4]

"Ze względu na dużą masę i grawitację, warunki panujące na Saturnie są ekstremalne. We wnętrzu panuje ciśnienie i temperatura, której nie można odtworzyć eksperymentalnie na Ziemi. Wnętrze Saturna prawdopodobnie składa się z rdzenia z żelaza, niklu, krzemu i tlenu, otoczonego głęboką warstwą metalicznego wodoru, warstwy pośredniej ciekłego wodoru i ciekłego helu zewnętrznej warstwy gazów."[5]Uważa się, że prąd elektryczny w warstwie metalicznej wodoru powoduje pole magnetyczne Saturna , które są nieco słabsze niż pole magnetyczne Ziemi, ma około jedną dwudziestą mocy pola wokół Jowisza.[6] Zewnętrzna warstwa atmosfery jest na ogół łagodny wygląd, choć długowieczne funkcje mogą być wyświetlane. na Saturnie wieją wiatry o prędkości 1,800 km/h, są one znacznie silniejsze niż na Jowiszu.

Saturn posiada 9 pierścieni, składających się głównie z cząsteczek lodu przy mniejszej ilości skał i pyłu kosmicznego. Potwierdzono odkrycie sześćdziesięciu dwóch księżyców[7] księżyce krążące po orbicie planety, 53 z nich posiada oficjalne nazwy. This is not counting hundreds of "moonlets" within the rings. Tytan, Saturn posiada drugi największy księżyc w układzie słonecznym (po księżycu Jowisza Ganimedesie), jest większy od jednej z planet Merkurego i jest jedynym księżycem w układzie słonecznym posiadającym atmosferę.[8]

--J.Dygas (dyskusja) 14:09, 24 wrz 2010 (CEST)== Warunki fizyczne==[odpowiedz]

Porównanie rozmiarów Saturna i Ziemi.

"Ze względu na połączenie jej niższej gęstości, szybki obrót i płynny stan, Saturn jest spłaszczony; "to znaczy, że jest spłaszczony na biegunach i wybrzuszony na równiku.Jego równikowe i polarne promienie różnią się o prawie 10% od 60,268km do 54,364 km[9]. Pozostałe planety gazowe są również spłaszczone lecz w mniejszym stopniu. Saturn to jedyna planeta w układzie słonecznym o średniej gęstości mniejszej od gęstości wody. Chociaż jądro Saturna jest znacznie gęstsze od wody, to ze względu na gazową atmosferę średnia gęstość na planecie wynosi zaledwie 0,69 g / cm ³. Masa Saturna jest 95 razy większa niż masa Ziemi[9], Jowisz jest 318 większy niż Ziemia[10] ale tylko około 20% większy niż Saturn. [11]

Struktura wewnętrzna edytuj

Choć nie ma bezpośrednich informacji o wewnętrznej strukturze Saturna, uważa się, że jego wnętrze jest podobne do wnętrza Jowisza, składa się z małych skalistych Jądro planety otoczone głównie przez wodór i hel. Skaliste jądro podobne jest w składzie do ziemskiego, ale gęstsze. Nad tym , nie ma grubszej cieczy metaliczny wodór warstwy, z warstwy ciekłego wodoru i helu, w najbardziej oddalonych 1000 km gazowego atmosfery.[12] Obecne są również śladowe ilości różnych substancji lotnych.[13] Saturn ma bardzo gorące wnętrze,w centrum osiąga temperaturę 11.700 ° C. Promieniuje 2,5 razy więcej energii w przestrzeń kosmiczną niż otrzymuje od Słońca. Większość dodatkowej energii jest generowana przez Mechanizm Kelvina-Helmholtza Większość dodatkowej energii jest generowany przez (wolną grawitacyjną kompresję), ale samo to może nie wystarczyć do wyjaśnienia produkcji ciepła Saturna". Dodatkowo odkryto mechanizm, który powoduje że Saturn może odpowiadać za jego ocieplenie. "Znikające krople helu głęboko we wnętrzu Saturna, uwalniają energię cieplnej przez opady helu na lżejszy i jaśniejszy wodór.[14]

Atmosfera edytuj

 
Emisja ciepła przez Saturna: Punkt zapalny na dole obrazu jest przy biegunie południowym Saturna.

Zewnętrzne warstwy atmosfery Saturna składają się w 96.3% wodoru i 3.25% helu.[15] Wykryto śladowe ilości amoniaku, acetylenu, etanu, Fosforowodoru, i metanu.[16] Górna warstwa chmur na Saturnie składają się z kryształów amoniaku, podczas gdy niższa wydaje się być w składzie albo siarkowodoru amonu ammonium hydrosulfide (NH4SH) lub wodę.[17] Atmosfera Saturna jest w znacznie uboższa w hel w stosunku do jego ilości na słońcu. Ilości pierwiastków cięższych od helu nie są dokładnie znane, zakłada się proporcje zgodne z pierwotnym stanem od powstania Układu Słonecznego. Całkowita masa tych elementów jest szacowana na 19-31 razy większej od masy Ziemi, a znaczna część znajduje się w głównym regionie Saturna.[18]

Warstwy Chmur edytuj

Atmosfera Saturna jest podobna do atmosfery Jowisza jednak chmury Saturna są znacznie słabsze i o wiele szersze w pobliżu równika. Na głębokości około 10 km o temperaturze -23 ° C, warstwa chmur składa się z lodu. Powyżej tej warstwy jest prawdopodobnie warstwą lodu siarkowodorowych amonu, który rozciąga się na kolejne 50 km ma około -93 ° C. Osiemdziesiąt kilometrów nad chmurami, znajduje się warstwa lodu i amoniak, a temperatury wyniszą około −153 °C. W górnej części atmosfery, obejmującej wysokość od około 200 km do 270 km widoczne są chmury amoniaku, oraz wodoru i helu.[19] Wiatry na Saturnie są jednymi z najszybszych w Układzie Słonecznym. Dane Voyagera wskazują, na wschodzie siła wiatru dochodziła do 500 m / s" 500 m/s (1800 km/h).[20] drobniejsze chmury Saturna nie były dostrzegane do czasu przelotów sond Voyager. Od tego czasu jednak , moc naziemnych teleskopów wzrosła na tyle że możliwe są regularne obserwacje.

 
Zdjęcie ciemnej strony pierścieni zrobione przez Cassini 27 października 2004

Na Saturnie panuje łagodny klimat od czasu do czasu wykazuje cechy podobne do Jowisza. W 1990 Kosmiczny Teleskop Hubble'a zaoobserwował ogromny biały obłok w pobliżu równika planety, który nie był obecny podczas misji Voyager, a w 1994 r. zaobserwowano inny mniejszy sztorm. W 1990 przez krótki okres widoczna była Wielka Biała Plama , występująca na Saturnie raz w roku, lub co około 30 lat Ziemi, na północnej półkuli podczas Saturniańskego lata.[21] Wielką Białą Plamę obserwowano poprzedniego w 1876 , 1903, 1933 i 1960. Burza z 1933 roku jest najbardziej znaną. Jeśli częstotliwość występowania zostanie zachowana, kolejna burza wystąpi około 2020 .[22]

W ostatnich zdjęć z sondy Cassini, na północnej półkuli Saturna pojawia się jasny niebieski kolor, podobnie jak Uranie, jak widać na obrazku poniżej. Ten niebieski kolor nie jest obecnie widoczny z Ziemi, ponieważ pierścienie Saturna blokują dostęp do jego północnej półkuli. Kolor jest najprawdopodobniej spowodowany przez rozpraszanie Rayleigha".[23]

Obrazy w podczerwieni wykazały, że na południowym biegunie Saturna jest ciepły polarny wir , który jako zjawisko atmostferyczne wystepuje w całym Układzie Słonecznym. [24] Podczas gdy temperatura na Saturnie są zwykle -185 ° C , temperatura w wirze często sięga powyżej -122 ° C, uważa się, że najcieplejszym miejscem na Saturnie[24]

Wielka szeciokątna burza nad biegunem północnym edytuj

 
Sześciokątna burza na południowym biegunie Saturna odkryta przez sondę Voyager 1 i potwierdzona w 2006 przez sondę Cassini.

A persisting hexagonal wave pattern around the north polar vortex in the atmosphere at about 78°N was first noted in the Voyager images.[25][26] W przeciwieństwie do Bieguna Północnego , obrazy HST w regionie bieguna południowego wskazuje na obecność czarnych strumieni,nie są to silne wiry polarne nor any hexagonal standing wave.[27]W listopadzie 2006 r. NASA odnotowała, że sonda Cassini obserwowała Huragan, podobny do tego na biegunie południowym , który był określony jako "eyewall".[28] Obserwacja ta jest szczególnie godna uwagi , ponieważ oka cyklonu nie obsewrwowano na żadnej planecie innej niż Ziemia (nie licząc Wielkiej Czerwonej Plamy na Jowiszu dostrzeżona przez sondę Galileo).[29]

W linii prostej na biegunie ma około 13800 km długości.Okres obrotu całego cylkonu wynosi 10h 39 m 24s, i jest równy okresowi obrotu planety , jak w przypadku planety emisję fal radiowych, zakłada że jest równy okresowi obrotu wnętrza Saturna. Sześciokątna burza nie przesuwa się po długościach geograficznych tak jak inne chmury widoczne w atmosferze.

Początek wzoru jest sprawą duża ilości spekulacji. Większość astronomów uważa, że zostały spowodowane przez fale podobne do występujących w atmosferze ziemskiej; sześciokąt mógłby być zorza polarną. Kształty wielokąta były odtwarzane w warunkach ziemskich .[30]

Magnetosfera edytuj

  Osobny artykuł: Magnetosfera Saturna.
 
Zdjęcie Saturna przez wykonane przez teleskop Hubble'a , ukazujące polarne zorze

Saturn ma wewnętrzne pole magnetyczne, które ma prosty, symetryczny kształt, dipol magnetyczny . Jego wytrzymałość na równiku -0.2 Gauss (20 μT )- około jedną dwudziestą niż pola wokół Jowisza i nieco słabsze niż pole magnetyczne Ziemi.[6] W związku z magnetosfera Saturna jest znacznie mniejsza niż Jowisza i wychodzie nieco poza orbitę Tytana.[31] Most probably, the magnetic field is generated similarly to that of Jupiter—by currents in the metallic-hydrogen layer, which is called a metallic-hydrogen dynamo.[31] Podobnie jak w przypadku innych planet, magnetosfera jest skutecznnie zapobiega przenikaniu cząstek wiatru słonecznego.Orbita Tytana znajduje się w zewnętrznej części magnetosfery Saturna, co przyczynia się do występowania zjonizowanych cząstek w zewnętrznej części atmosfery Tytana.[6]

Orbita i obrót edytuj

Średnia odległość Saturna od Słońca wynosi ponad 1 400 000 000 km (9 AU). Przy średniej prędkości orbitalnej 9.69 km/s,[9] Saturn potrzebuje 10,759 dni ziemskich (29½ roku), dla wykonania jednego pełnego obrotu wokół słońca.[9] Eliptyczna orbita Saturna jest nachylona 2.48° względem płaszczyzny orbity Ziemi".[9] Ze względu na mimośród 0,056 , odległość między Saturna i Słońca zmienia się o około 155 000 000 km między peryhelium i aphelium,[9] które są najbliższymi i najbardziej odległymi punktami planety wzdłuż drogi orbitalnej.

Widoczne cechy na Saturnie obracają się w różnych tempach zależnie od szerokości ( podobniejak w przypadku Jowisza): ′System′′ ma okres obrotu wynosi 10 h 14 min 00 s (844.3°/d) i otacza Równikowy Pas, który rozszerza się od północnej krawędzi.Okres rotacji pozostałych stref geograficznych na Saturnie to 10 h 39 min 24 s (810.76°/d), which is System II. System III, based on radio emissions from the planet in the period of the Voyager flybys, has a period of 10 h 39 min 22.4 s (810.8°/d); because it is very close to System II, it has largely superseded it.

Jednak dokładna wartość w okresie rotacji wnętrza pozostaje niezbadana. Przy zbliżaniu się do Saturna w 2004 roku, sonda Cassini zarejestrowała że okres obrotu Saturna znacznie wzrósł , do około" 10 h 45 m 45 s (± 36 s).[32] Przyczyny zmian nie jest znane, istnieją jednak przypuszczenia że przyczyna zmian jest ruch źródła radiowego w innej szerokości geograficznej wewnątrz Saturna, a różne okresy obrotowe , nie są spowodowane zmianami w rotacji Saturna Następnie w marcu 2007, stwierdzono, że obrót emisję fal radiowych nie rotacji planety, ale raczej jest produkowany przez konwekcję tarczy w osoczu , która jest zależna także od innych czynników oprócz rotacji planety. Odkryto także, że różnice w mierzonych okresach rotacji mogą być spowodowane przez działalność gejzerów na księżycu Saturna Enceladusie. Para wodna, emitowana na orbitę Saturna w wyniku tej działalności powoduje spadek pola magnetycznego Saturna oraz nieznaczne spowolnienie jego rotacji w stosunku do obrotu Ziemi. Stwierdzono także, że nie ma obecnie metody określania szybkości podstawowego obrotu Saturna.[33][34][35]

Ostatnie badania obrotu Saturna w oparciu o zestawienie różnych pomiarów z sondy Cassini, sond Voyager i Pioneer dokonano we wrześniu 2007 r. Doba na Saturnie wynosi 10 godzin , 32 minut, 35 sekund.[36]

Pierścienie Saturna edytuj

 
Pierścienie Saturna (zdjecie wykonane przez sondę Cassini w 2007) najbardziej widoczne pierścienie w Układzie Słonecznym.[12]
  Osobny artykuł: Pierścienie Saturna.

Saturn jest prawdopodobnie najlepiej znany z systemu planetarnych pierścieni , co czyni go wizualnie najbardziej niezwykłym obiektem w Układzie Słonecznym.[12] Pierścienie znajdują się od 6 630 km do 120 700 km od równika planety , mają średnio około 20 metrów grubości i składają się z 93 procent z cząstek lodu i skał, i 7% z węgla. [37] Cząstki tworzą pierścienie wielkości od pyłku kurzu do wielkości małego samochodu.[38] Istnieją dwie główne teorie dotyczące pochodzenia pierścieni . Jedna z teorii głosi , że pierścienie są resztki zniszczonego księżyca Saturna. Druga teoria mówi, że pierścienie są pozostały z pierwotnej mgławicy, z której powstał Saturn. Lód w centralnej pierścieni pochodzi z wulkanów księżyca Enceladusa.[39]

Poza głównymi pierścieniami w 12 mln km od Ziemi znajduje się rzadki pierścień Febe , który jest nachylony pod kątem 27 Febe, do innych pierścieni.[40]

Naturalne satelity edytuj

  Osobny artykuł: Księżyce Saturna.
 
Cztery księzyce Saturna: Dione, Tytan, Prometeusz (z pierścieniami), Telesto (po środku)

Saturn ma co najmniej 62 księżyce. Tytan, największy , zawiera więcej niż 90 procent masy na orbicie wokół Saturna, w tym pierścienie.[41] Drugi co do wielkości księżyc Saturna posiada system własnych pierścieni.[42] Większość satelitów Saturna jest bardzo mała: 34 z nich są mniejsze niż 10 km a wielkość 14 nie przekracza 50 km.[43] Większość nazw księżyców Saturna pochodzi od imion tytanów greckiej mitologii.

Historia obserwacji i badania Saturna edytuj

Istnieją trzy główne fazy obserwacji i badania Saturna. Pierwotnie w starożytności przed wynalezieniem nowoczesnych teleskopów obserwacje prowadzono gołym okiem. Począwszy od XVII wieku zostały dokonane coraz bardziej zaawansowane obserwacje z ziemi. Innym rodzajem było prowadzenie badań przy pomocy sondy, na orbicie lub przelot w pobliżu planety. W XXI wieku nadal prowadzone są obserwacje z ziemi oraz przy pomocy sondy Cassini na orbicie Saturna

Ancient observations edytuj

  Zobacz też: Saturn (mitologia).

Saturn jest planetą znaną od czasów prehistorycznych.[44] W dawnych czasach w Układzie Słonecznym poza Ziemią znanych było planet (oprócz Ziemi), nazwy planet pochodziły z mitologii rzymskiej. Babylonian astronomers systematically observed and recorded the movements of Saturn.[45] W mitologii rzymskiej, bóg Saturn od którego bierze swoją nazwę planeta , był staroitalskim bogiem rolnictwa i zasiewów".[46] W mitologii rzymskiej Saturn jest odpowiednikiem greckego boga Kronosa.[46] The Greeks had made the outermost planet sacred to Cronus,[47] and the Romans followed suit.

Ptolemeusz, Grecki matematyk mieszkający w Aleksandrii[48] obserwował opozycję Saturna, która stała się podstawą jego określenia elementów jego orbity[49] W Hinduskiej astrologii znajduje się dziewięć astrologicznych obiektów, znanych jako Navagrahas. Saturn jest znany jako "Shani", .[46] W V w.n.e Indian astronomical w tekście Surya Siddhanta oszacowali średnicę Saturna na 73,882  km, ich błąd wynosił mniej niż 1% ponieważ obecnie przyjmowana średnica planety to 74,580 km.[50] W atrologii Chińskiej i japońskiej planerta saturn jest określana jako gwiazda ziemi. Zalozenie to bazuje na pięciu elementach chińskiej filozofii pięć elementów tradycyjnie stosowanych do klasyfikacji naturalnych elementów.

W starożytnym hebrajskim, Saturn nazywany jest " Shabbathai. Jego dobry anioł to Cassiel. Jego inteligencja lub działanie jest korzystne tak jak Agiela , a jego przeciwieństwem jest Zazel. Do języków tureckiego, Urdu i malajskiego, imię 'Zuhal', dotarło z języka arabskiego زحل.

Europejskie obserwacje pomiędzy XVII a XIX w. edytuj

 
Robert Hooke zauważył przerwę pomiędzy pierścieniami (a i b) uwiecznioną na rysunku Saturna z 1666.

Obserwacje pierścieni Saturna wymagają teleskopu o średnicy co najmniej 15 mm [51]Jako pierwszy dziwne zjawisko wokół Saturna zauważył Galileusz w 1610 roku.[52] ale ponieważ posługiwał się słabym teleskopem, uznał, że widzi dwa duże ciała obok Saturna. W 1655 roku Christiaan Huygens jako pierwszy opisał dysk materiału krążącego wokół planety. Huygens okrył księżyc Saturna Tytan. Niedługo potem, Giovanni Domenico Cassini odkrył cztery kolejne księżyce: Iapetus, Rea, Tetyda, i Dione. W 1675, odkrył przerwę pomiędzy pierścieniami A i B która od jego imienia zwana jest Przerwą Cassiniego.[53]

Dalsze odkrycia zostały dokonane do 1789, kiedy William Herschel odkrył dwa kolejne księżyce, Mimasa i Enceladusa. The irregularly shaped satellite Hyperion, which has a resonance with Tytan, został odkryty w 1848 przez brytyjskich astronomów.

W 1899 William Henry Pickering odkrył Febe, posiada nieregularny kształt i nie obraca się w tym samym kierunku co większość satelitów przeciwnie do kierunku obrotu Saturna i większych księżyców. Febe jest pierwszym takim satelitą znajdującym się odległości powyżej roku od Saturna i poruszających się ruchem wstecznym. W XX wieku, badania nad Tytanem doprowadziły w 1944 roku do potwierdzenia, że miał grubą atmosferę, unikalną wśród księżyców w układzie słonecznym.

XX i XXI w misje NASA/ESA edytuj

Pioneer 11 edytuj

We wrześniu 1979 roku po raz pierwszy do Saturna zbliżyła się sonda Pioneer 11. Przeleciała ona w odległości 20 000 km od górnej warstwy chmur planety. Sonda zrobiła zdjęcia planety i kilku księżyców o niskiej rozdzielczości. Rozdzielczość zdjęć nie była wystarczająco dobra, aby dostrzec szczegóły powierzchni. Sonda przeleciała również pierścienie, wśród nowych odkryć były cienkie pierścienie F - oraz fakt, że ciemny luk w pierścieniach są jasne, patrząc w kierunku Słońca, lub innymi słowy, nie są one puste. Pioneer 11 również pomiar temperatury Tytanie.[54]

Misje Voyager edytuj

W listopadzie 1980 Voyager 1 pomyślnie dotarł do Saturna badającego wewnętrzny system księżyców. Voyager jako pierwszy dostarczył szeregu wysokiej jakości obrazów planety, jego pierścieni i księżyców, oraz ukazał charakterystykę ich powierzchni.po raz pierwszy obserwowano powierzchnię różnych księżyców. Voyager 1 wykonał bardzo bliski przelot w pobliżu Tytana, znaczne zwiększenie naszej wiedzy na temat atmosfery księżyca. jednocześnie okazało się , że atmosfera Tytana jest nieprzeniknioną dla widzialnych fal co uniemożliwiło obserwację szczegółów powierzchni. przelot spowodował również zmianę trajektorii sondy w stosunku do płaszczyzny układu słonecznego.[55]

W sierpniu 1981, Voyager 2 prowadził dalsze badania układu Saturna. Wykonał z bliska więcej zdjęć księżyców Saturna, znalazł jak również dowody na zmiany w atmosferze i układzie pierścieni. Niestety, podczas przelotu sondy platformy obrotowe kamery zostały zatrzymane na kilka dni, a niektóre z planowanych zdjęć zostały utracone. Grawitacja Saturna została użyta do bezpośredniego lotu sondy w kierunku Urana.[55]

Sondy odkryły i potwierdziły kilka nowych satelitów krążących w pobliżu lub w obrębie pierścieni planety. They also discovered the small Maxwell Gap (a gap within the C Ring) and Keeler gap (a 42 km wide gap in the A Ring).

Misja Cassini-Huygens edytuj

 
Zaćmienie słonca przez Saturna, widziane sondy z Cassini.

1 lipca 2004, misja Cassini-Huygens sonda wykonała SOI ( Saturn Orbit Insertion ) manewr i wszedł na orbitę wokół Saturna. Przed SOI, Cassini już badali system intensywnie. W czerwcu 2004 r., przeleciała blisko księżyca Febe, odesłanie obrazów o wysokiej rozdzielczości i danych."

"Na początku 2005 roku przy pomocy sondy Cassini naukowcy zaobserwowali występowanie piorunów na Saturnie. Moc pioruna mówi się, że około 1000 razy większa od pioruna na Ziemi. Ponadto naukowcy uważają że burza występująca na Saturnie to najsilniejsza jaką do tej pory widzieli".[56]

Podczas przelotu sondy Cassini koło największego księżyca Saturna, Tytana, sonda zdobyła obrazy radarowe dużych jezior oraz ich wybrzeży liczne wyspy i góry. Przed zwolnieniem próbnika Huygens grudnia 25 , 2004 orbiter przeleciał dwukrotnie wokół Tytana. Huygens zstąpił na powierzchnię Tytana 14 stycznia 2005. Podczas wchodzenia w atmosferę i po wylądowaniu wysyłał dane do sondy Cassini. W 2005 r. Cassini przeprowadził serię przelotów wokół Tytana i innych satelitów" Cassini's nazwisko Titan flyby started on marca 23, 2008.

10 marca, 2006, na zdjęciach NASA przesłanych z sondy Cassini znalazła dowody płynnych zbiorników wodnych, które wybuchają na księżycu Saturna, Enceladusie.Na zdjęciach nie widać cząsteczek wody w stanie ciekłym. According to Dr. Andrew Ingersoll, California Institute of Technology, "Pozostałe księżyce w Układzie Słonecznym posiadają oceany płynnej wody pod wielokilometrową skorupą. Co innego jest to, że pokłady ciekłej wody mogą się znajdować nie więcej niż kilkadziesiąt metrów pod powierzchnią."[57]

20 września, 2006, sonda Cassini wykonała zdjęcie wcześniej nie odkrytych pierścieni planety, poza głównym jaśniejszym pierścieniem Saturna wewnątrz pierścieni G i E. istnieją przypuszczenia że powstanie pierścienia jest wynikiem kolizji meteorytu i dwóch księżyców Saturna.[58]

W lipcu 2006, Cassini zobaczył pierwszy dowód na istnienie węglowodorów w pobliżu jeziora biegunie północnym Tytana, które zostały potwierdzone w styczniu 2007 r.". W marcu 2007 r sonda wykonała dodatkowe zdjęcia w pobliżu północnego bieguna Tytana odkryły "morza", węglowodorowe których największa jest prawie wielkości Morza Kaspijskiego.[59]

W październiku 2006, na wysokości 8,000 km próbnik wykrył huragan na biegunie południowym Saturna.[60]

Od 2004 do 2 listopada 2009 misja Cassini odkryła i potwierdziła istnienie 8 nowych naturalnych satelitów. Jego podstawowa misja zakończyła w 2008 roku. gdy sonda zakończyła misję na orbicie planety Sonda jest teraz w swoim pierwszym przedłużeniem misji.

Najlepsza widoczność edytuj

"Saturn jest najbardziej odległych pięciu planet łatwo widoczne gołym okiem, a pozostałe cztery Merkury, Wenus, Mars , i Jowisz (Uran i od czasu do czasu 4 Vesta " są widoczne gołym okiem przy bardzo ciemnym niebie), był ostatnią planetą znaną początku astronomom do czasu odkrycia Urana w 1781. Saturn wydaje się gołym okiem na nocnym niebie jako jasny, żółtawy punkt światła, którego wielkość wynosi zwykle od +1 do 0 i trwa około 29½  roku na wykonanie pełnego obrotu po orbicie wokół ekliptyki against the background constellations of the zodiac. Większość osób wymaga przyrządów optycznych (duże lornetki lub teleskopu ) powiększających co najmniej 20 × by obserwować pierścienie Saturna".[12][51]

Choć większość czasu jest on widoczny na niebie pozostaje celem obserwacji. Saturn i jego pierścienie są najlepiej widoczne , gdy planeta jest na lub w pobliżu opozycji (the configuration of a planet when it is at an Elongacja of 180° and thus appears opposite the Sun in the sky). W czasie opozycji 17 grudnia 2002, Saturn pojawił się ze swojej najjaśniejszej strony "  względem pozycji do Ziemi [61] Saturn był bliżej Ziemi i Słońca pod koniec 2003 r.[61]

W kulturze edytuj

W astrologii, Saturn ( ) is the ruling planet of Capricorn and, traditionally, Aquarius.

Saturnalia to doroczne święto ku czci Saturna obchodzone w starożytnym Rzymie.

Saturn, the Bringer of Old Age is a movement in Gustav Holst's The Planets

Podczas II wojny światowej Armia Czerwona na Froncie Wschodnim of World War II które doprowadziły do bitwy na północnym Kaukazie i Zagłębiu Donieckim do przeprowadzenia Operacji Saturn,

Rakiety typu Saturn zostały opracowane przez zespół niemieckich naukowców pod kierownictwem Wernhera von Brauna do wyniesienia ładunków na orbitę ziemi i poza nią. Pierwotnie zaproponowana jako wojskowe wyrzutnie satelitarne, zostały wykorzystane jako pojazdy nośne dla Programu Apollo.

Saturn Corporation to producent samochodów marki , ustanowionej 7 stycznia 1985 jako spółka zależna General Motors w odpowiedzi na sukces japońskich samochodów importowanych do Stanów Zjednoczonych.[62]

Saturn Electronics Corporation is a PCB Manufacturing firm based in Romulus, Michigan, United States which was founded in 1985.

Saturn niemiecka sieć marketów oferujących artykuły RTV i AGD działająca w wielu krajach Europy. Saturn sprzedaje sprzęt gospodarstwa domowego, rozrywki i mediów, takich jak CD i DVD.

Nazwa konsoli do gier koncernu Sega , nosi nazwę Sega Saturn, i jest nawiązaniem do nazwy planety. Elementem loga są takze pierścienie otaczajace planetę.

Zobacz też edytuj

Szablon:Wikipedia-Books


Zobacz też edytuj

  • Lovett, L.; Horvath, J.; Cuzzi, J.: Saturn: A New View. New York: Harry N. Abrams, Inc., 2006. ISBN 0-8109-3090-0.
  • Karttunen, H.; Kröger, P.; et al.: Fundamental Astronomy. New York: Springer, 5th edition, 2007. ISBN 3-540-34143-9.

Linki zewnętrzne edytuj

Posłuchaj tej strony

  Plik audio został utworzony na podstawie wersji z 10 lutego 2010 i nie obejmuje późniejszych edycji.
Artykuły audio


Szablon:Sisterlinks

Przypisy edytuj

  1. ↑ Saturnian Satellite Fact Sheet na stronie NASA. [dostęp 4 marca 2006]. (ang.).
  2. ↑ Wyznaczone na poziomie, na którym ciśnienie równe jest normalnemu ciśnieniu atmosferycznemu
  3. ↑ Brainerd: Characteristics of Saturn. 24 lipca, 2004. [dostęp 2010-07-05].
  4. ↑ Jerome James Brainerd: Solar System Planets Compared to Earth. 6 października, 2004. [dostęp 2010-07-05].
  5. ↑ Jerome James Brainerd: Giant Gaseous Planets. 27 października , 2004. [dostęp 2010-07-05].
  6. ↑ a b c Russell, C. T.; Luhmann, J. G.: Saturn: Magnetic Field and Magnetosphere. 1997. [dostęp 2007-04-29].
  7. ↑ Enrico Piazza: Saturn's Moons.
  8. ↑ Munsell: The Story of Saturn. 6 kwietnia , 2005. [dostęp 2007-07-07].
  9. ↑ a b c d e f NASA: Saturn Fact Sheet. 7 września 2007. [dostęp 2007-07-31].
  10. ↑ Williams Dr. David R.: Jupiter Fact Sheet. NASA, 16 listopada, 2004.</ref name>
  11. ↑ Jupiter compared to Saturn. NASA.
  12. ↑ a b c d Saturn. [dostęp 2007-07-06].
  13. ↑ Jonathan J. Fortney. Looking into the Giant Planets. „Science”, s. 1414–1415, 2004. DOI: 10.1126/science.1101352. ISSN 5689. PMID: 15353790. [dostęp 2007-04-30]. 
  14. ↑ NASA - Saturn. NASA, 2004. [dostęp 2007-07-27].
  15. ↑ Saturn. Universe Guide. Accessed 29 March 2009.
  16. ↑ The Composition of Saturn's Atmosphere at Temperate Northern Latitudes from Voyager IRIS spectra. , s. 831, 1967. [dostęp 2007-02-04]. 
  17. ↑ Carolina Martinez: Cassini Discovers Saturn's Dynamic Clouds Run Deep. 5 września, 2005. [dostęp 2007-04-29].
  18. ↑ Tristan Guillot. Interiors of Giant Planets Inside and Outside the Solar System. , s. 72–77, 1999. DOI: 10.1126/science.286.5437.72. PMID: 10506563. [dostęp 2007-04-27]. 
  19. ↑ Saturn. MIRA.
  20. ↑ Calvin Hamilton: Voyager Saturn Science Summary. Solarviews, 1997.
  21. ↑ Saturn’s cloud structure and temporal evolution from ten years of Hubble Space Telescope images (1994–2003). 2005. [dostęp 2007-07-24].
  22. ↑ Patrick Moore, ed., 1993 Yearbook of Astronomy, (London: W.W. Norton & Company, 1992), Mark Kidger, "The 1990 Great White Spot of Saturn", pp. 176–215.
  23. ↑ Susan Watanabe: Saturn's Strange Hexagon. NASA, 27 marca 2007. [dostęp 2007-07-06].
  24. ↑ a b Warm Polar Vortex on Saturn. 2007. [dostęp 2007-07-25].
  25. ↑ Godfrey: A hexagonal feature around Saturn's North Pole. [dostęp 2007-07-09].
  26. ↑ A. Sanchez-Lavega: Ground-based observations of Saturn's north polar SPOT and hexagon. [dostęp 2007-07-30].
  27. ↑ Hubble Space Telescope Observations of the Atmospheric Dynamics in Saturn's South Pole from 1997 to 2002. October 8, 2002. [dostęp 2007-07-06].
  28. ↑ NASA catalog page for image PIA09187. [dostęp 2007-05-23].
  29. ↑ NASA Sees into the Eye of a Monster Storm on Saturn. 9 listopada, 2006. [dostęp 2006-11-20].
  30. ↑ Geometric whirlpools revealed. 19 maja, 2006. [dostęp 27 kwietnia, 2007]. Dziwaczne geometryczne kształty, które ukazują się w środku obracajacych się wirów w planetarnych atmosferach mogłyby być wyjaśnione przez prosty eksperyment z wiadrem z wodą. ale korealcje wirów z zachowaiem Saturna nie jest pewne.
  31. ↑ a b Matthew McDermott: Saturn: Atmosphere and Magnetosphere. 2000. [dostęp 2007-07-15].
  32. ↑ Scientists Find That Saturn's Rotation Period is a Puzzle. 28 czerwca, 2004. [dostęp 2007-03-22].
  33. ↑ Enceladus Geysers Mask the Length of Saturn's Day. , 22 marca, 2007. NASA Jet Propulsion Laboratory. 
  34. ↑ The Variable Rotation Period of the Inner Region of Saturn's Plasma Disc. 22 marca, 2007. [dostęp 2007-04-24].
  35. ↑ A New Spin on Saturn's Rotation. 20 kwietnia, 2007.
  36. ↑ Saturn's gravitational field, internal rotation, and interior structure. . DOI: 10.1126/science.1144835. PMID: 17823351. 
  37. ↑ Poulet F.; Cuzzi J.N.: The Composition of Saturn's Rings. 2002. [dostęp 2007-07-28].
  38. ↑ Muhammad Shafiq: Dusty Plasma Response to a Moving Test Change. 2005. [dostęp 2007-07-25].
  39. ↑ Spahn. Cassini Dust Measurements at Enceladus and Implications for the Origin of the E Ring. . 311, s. 1416–1418, 10 marca, 2006. AAAS. DOI: 10.1126/science.1121375. PMID: 16527969. 
  40. ↑ Cowen: Largest known planetary ring discovered. 7 listopada. [dostęp 2010-04-09].
  41. ↑ Solar System Voyage. Cambridge University Press.
  42. ↑ Jones. The Dust Halo of Saturn's Largest Icy Moon, Rhea. . 319, s. 1380–1384, 2008-03-07. AAAS. DOI: 10.1126/science.1151524. PMID: 18323452. 
  43. ↑ Saturn's Known Satellites.
  44. ↑ Saturn > Observing Saturn. [dostęp 2007-07-06].
  45. ↑ Babylonian Observational Astronomy. , s. 43–50 [45 & 48–9], 2 maja 1974. Royal Society of London. [dostęp 12/03/2010]. 
  46. ↑ a b c Starry Night Times. 2006. [dostęp 2007-07-05].
  47. ↑ James Evans: The History and Practice of Ancient Astronomy. Oxford University Press, 1998, s. 296–297.
  48. ↑ David Michael Harland (2007). "Cassini at Saturn: Huygens results". p.1. ISBN 0-387-26129-X
  49. ↑ "Superstitions about Saturn". The Popular Science Monthly. p.862.
  50. ↑ Richard Thompson. Planetary Diameters in the Surya-Siddhanta. , s. 193–200 [193–6], 1997. [dostęp 2010-03-13]. 
  51. ↑ a b Eastman: Saturn in Binoculars. 1998. [dostęp 2008-09-03].
  52. ↑ Chan: Saturn: History Timeline. [dostęp 2007-07-16].
  53. ↑ Catherine Micek: Saturn: History of Discoveries. [dostęp 2007-07-15].
  54. ↑ The Pioneer 10 & 11 Spacecraft.
  55. ↑ a b Missions to Saturn. 2007. [dostęp 2007-07-24].
  56. ↑ Astronomers Find Giant Lightning Storm At Saturn. [dostęp 2007-07-27].
  57. ↑ Pence: NASA's Cassini Discovers Potential Liquid Water on Enceladus. March 9, 2006. [dostęp 2007-07-08].
  58. ↑ Shiga: Faint new ring discovered around Saturn. September 20, 2007. [dostęp 2007-07-08].
  59. ↑ Probe reveals seas on Saturn moon. March 14, 2007. [dostęp 2007-09-26].
  60. ↑ Rincon: Huge 'hurricane' rages on Saturn. November 10, 2006. [dostęp 2007-07-12].
  61. ↑ a b Richard W Jr Schmude: SATURN IN 2002-03. 2003. [dostęp 2007-10-14].
  62. ↑ How Saturn Cars Work.
Naturalne satelity Saturna 146
Księżyce pasterskie (6)
Księżyce koorbitalne (2)
Pierścień G (1)
Alkyonidy (3)
Duże wewnętrzne (4)
z księżycami trojańskimi (4)
Duże zewnętrzne (4)
Grupa inuicka (15)
Grupa nordycka (100)
Grupa galijska (7)

 

  • Lista jest posortowana według odległości od Saturna. Największe księżyce mają nazwy pogrubione. Nazwy tymczasowe opisano kursywą.
Układ Słoneczny
 SłońceMerkuryWenusKsiężycZiemiaFobos i DeimosMarsCeresPas planetoidJowiszKsiężyce JowiszaSaturnKsiężyce SaturnaUranKsiężyce UranaKsiężyce NeptunaNeptunKsiężyce PlutonaPlutonKsiężyce HaumeiHaumeaS/2015 (136472) 1MakemakePas KuiperaDysnomiaErisSednaDysk rozproszonyObłok Oorta
Planety (☾ ∅)
Planety karłowate
Małe ciała
Układu Słonecznego
Planetoidy
Grupy i rodziny planetoid
Zobacz też
Obiekty
transneptunowe
Pas Kuipera
Dysk rozproszony
Obiekty odłączone
Komety
Zobacz też
powstanie i ewolucja Układu Słonecznego
ciała niebieskie
lista obiektów w Układzie Słonecznym ze względu na
Saturn
Główne księżyce
Charakterystyka
Badania Saturna
Inne tematy

 

Kategoria:Saturn

{{Link FA|af}} {{Link FA|cs}} {{Link FA|de}} {{Link FA|es}} {{Link FA|hr}} {{Link FA|id}} {{Link FA|simple}} {{Link FA|sk}} {{Link GA|eo}} {{Link GA|zh}} [[af:Saturnus]] [[als:Saturn (Planet)]] [[am:ማህፈድ]] [[ang:Sætern (tungol)]] [[ar:زحل]] [[an:Saturno (planeta)]] [[frp:Saturno (planèta)]] [[ast:Saturnu (planeta)]] [[az:Saturn (planet)]] [[zh-min-nan:Thó͘-chheⁿ]] [[be:Планета Сатурн]] [[be-x-old:Сатурн (плянэта)]] [[bar:Saturn (Planet)]] [[bo:སྤེན་པ།]] [[bs:Saturn]] [[br:Sadorn (planedenn)]] [[bg:Сатурн (планета)]] [[ca:Saturn (planeta)]] [[cv:Сатурн]] [[cs:Saturn (planeta)]] [[co:Saturnu]] [[cy:Sadwrn (planed)]] [[da:Saturn (planet)]] [[de:Saturn (Planet)]] [[nv:Séetin]] [[et:Saturn]] [[el:Κρόνος (πλανήτης)]] [[eml:Satûren]] [[es:Saturno (planeta)]] [[eo:Saturno (planedo)]] [[eu:Saturno (planeta)]] [[fa:زحل (سیاره)]] [[fo:Saturn]] [[fr:Saturne (planète)]] [[frr:Saturnus]] [[ga:Satarn (pláinéad)]] [[gv:Sarn (planaid)]] [[gd:Satarn]] [[gl:Saturno]] [[gan:土星]] [[gu:શનિ (ગ્રહ)]] [[xal:Бемб]] [[ko:토성]] [[haw:Makulu]] [[hy:Երևակ]] [[hi:शनि]] [[hr:Saturn (planet)]] [[io:Saturno]] [[ilo:Saturno (planeta)]] [[id:Saturnus]] [[ia:Saturno (planeta)]] [[os:Сатурн (планетæ)]] [[is:Satúrnus (reikistjarna)]] [[it:Saturno (astronomia)]] [[he:שבתאי]] [[jv:Saturnus]] [[pam:Saturn]] [[ka:სატურნი (პლანეტა)]] [[csb:Saturna]] [[kk:Қоңырқай (ғаламшар)]] [[kw:Sadorn (planet)]] [[sw:Zohali]] [[ht:Satin]] [[ku:Keywan]] [[la:Saturnus (planeta)]] [[lv:Saturns (planēta)]] [[lb:Saturn (Planéit)]] [[lt:Saturnas]] [[lij:Satûrno (astrònomia)]] [[li:Saturnus (planeet)]] [[ln:Saturne]] [[jbo:saturn]] [[hu:Szaturnusz]] [[mk:Сатурн]] [[ml:ശനി (ഗ്രഹം)]] [[mt:Saturnu (pjaneta)]] [[mr:शनी ग्रह]] [[arz:ساتورن]] [[mzn:زحل]] [[ms:Zuhal]] [[mwl:Saturno]] [[mdf:Сатурн (шары тяште)]] [[mn:Санчир]] [[my:စ နေ ဂြိုဟ်]] [[nah:Tzitzimicītlalli]] [[nl:Saturnus (planeet)]] [[ne:शनिग्रह]] [[ja:土星]] [[no:Saturn]] [[nn:Planeten Saturn]] [[nov:Saturne (planete)]] [[oc:Saturne (planeta)]] [[uz:Saturn]] [[pa:ਸ਼ਨੀ ਗ੍ਰਹਿ]] [[pnb:زحل]] [[pms:Saturn (pianeta)]] [[nds:Saturn (Planet)]] [[pt:Saturno (planeta)]] [[ksh:Satturrən (Planneet)]] [[ro:Saturn]] [[rm:Saturn (planet)]] [[qu:Hawcha]] [[ru:Сатурн (планета)]] [[sah:Сатурн]] [[se:Saturnus]] [[sa:शनि]] [[stq:Saturn]] [[sq:Saturni]] [[scn:Saturnu (pianeta)]] [[simple:Saturn (planet)]] [[sk:Saturn]] [[sl:Saturn]] [[szl:Saturn]] [[sr:Сатурн (планета)]] [[sh:Saturn (planeta)]] [[su:Saturnus]] [[fi:Saturnus]] [[sv:Saturnus]] [[tl:Saturno (planeta)]] [[ta:சனி (கோள்)]] [[tt:Сатурн (планета)]] [[th:ดาวเสาร์]] [[tg:Зуҳал]] [[tr:Satürn (gezegen)]] [[uk:Сатурн (планета)]] [[ur:زحل]] [[ug:ساتۇرن]] [[vi:Sao Thổ]] [[fiu-vro:Saturn]] [[zh-classical:土星]] [[war:Saturno]] [[wuu:土星]] [[yi:סאטורן]] [[zh-yue:土星]] [[bat-smg:Satorns]] [[zh:土星]]


Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikiprojekt:Tłumaczenie_artykułów/Saturn&oldid=73575794”