Ziemikowate
Ziemikowate (Cydnidae) – rodzina owadów z podrzędu pluskwiaków różnoskrzydłych i nadrodziny tarczówek (Pentatomoidea).
| Cydnidae[1] | |
| G. J. Billberg, 1820 | |
 Przedstawiciel rodzaju Legnotus | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
ziemikowate |
Opis edytuj
Pluskwiaki o wypukłym, jajowatym w zarysie, często silnie zesklerotyzowanym i połyskującym ciele długości od 2 do 20 mm[2]. Przeważnie są one koloru brązowego lub czarnego. Trudne do identyfikacji w obrębie rodziny[3]. Głowa i brzegi ciała często zaopatrzone w szczecinki i włoski[4]. Kształt głowy jest czworokątny lub półokrągły, spłaszczony, przystosowany do kopania[2]. Czułki zbudowane są z pięciu, rzadziej z czterech członów[4][2]. Tarczka jest trójkątna[4]. Skrzydła tylnej pary mają na spodniej powierzchni, w pobliżu żyłki postkubitalnej rządek blisko siebie osadzonych ząbków[2]. Odnóża o goleniach uzbrojonych w mocne kolce, których długość przekracza połowę szerokości goleni[4]. Przednia i tylna para może być zmodyfikowana w odnóża grzebne[5]. Stopy wszystkich par są trójczłonowe[2][4]. Z odsiebnych krawędzi bioder wyrastają grzebyki spłaszczonych szczecinek, przylegające do powierzchni krętarzy. Odwłok ma drugie sternum z przetchlinkami na błoniastych częściach przednio-bocznych, a sternity od trzeciego do siódmego z trichobotriami ustawionymi podłużnie lub skośnie. U larw grzbietowe gruczoły zapachowe odwłoka są parzyste i uchodzą między tergitami trzecim i czwartym, czwartym i piątym oraz piątym i szóstym. Samice charakteryzują się zespolonymi laterotergitami ósmego segmentu odwłoka, dużymi i szerokimi dźwigaczami walw pierwszej pary oraz niewielkich rozmiarów spermateką[2].
Biologia i ekologia edytuj
Znaczna część gatunków większość życia spędza pod ziemią (nawet do kilku metrów) - stąd ich nazwa - lub między korzeniami roślin[3]. Sehrinae najczęściej większość życia spędzają na nadziemnych częściach roślin lub powierzchni ziemi[4]. Przedstawicieli rodzaju Sehirus znajdowano na gatunkach jasnotowatych, ogórecznikowatych i roślin z nimi spokrewnionych[2]. Niektóre Garsauriinae żyją pod korą drzew, a Amnestinae spotyka się w mrowiskach i guanie nietoperzy[4]
Żywią się sokami liści i pędów, nasionami, i in. Przypuszcza się, że niektóre gatunki mogą być mycetofagami[3].
Niewiele wiadomo o biologii rozrodu. Sehirus bicolor na przykład składa jaja w płytkich (na 2 cm) zagłębieniach w ziemi. Pakiet ok. 100 jaj jest chroniony przez samicę. U co najmniej jednego gatunku stwierdzono strydulację podczas okresu rozrodczego[2].
Znaczenie gospodarcze edytuj
Większość nie ma znaczenia ekonomicznego. Dotychczas ok. 20[3] do 30[4] gatunków rodziny zostało uznanych za szkodników roślin uprawnych, głównie w krajach tropikalnych. W Polsce mogą stanowić zagrożenie dla upraw jedynie w trakcie masowego pojawu, którego dotychczas (stan na 1997) nie stwierdzono[3].
Rozprzestrzenienie edytuj
Takson kosmopolityczny, licznie reprezentowany od stref tropikalnych po umiarkowane[2]. Na świecie opisano ok. 700 gatunków, zgrupowanych w sześciu podrodzinach i ok. 90 rodzajach[4], z czego w Polsce stwierdzono 13[3], w tym Canthophorus dubius, czy siedliszka dwubarwnyego (Tritomegas bicolor) (zobacz też: ziemikowate Polski)
Systematyka edytuj
Lis (red., 2012) dzieli Cydnidae na sześć podrodzin[4]:
- Amnestinae Hart, 1919
- Amaurocorinae Wagner, 1963
- Garsauriinae Froeschner, 1960
- Scaptocorinae Froeschner, 1960 syn. Cephalocteinae Mulsant & Rey, 1866
- Cydninae Billberg, 1820
- Sehirinae Amyot & Serville, 1843
Niektórzy autorzy (Schuh i Slater, 1995) zaliczają tu również podrodziny Thyreocorinae Amyot & Audinet-Serville, 1843, czy Corimelaeninae Uhler, 1871[2] klasyfikowane w randze własnej rodziny Thyreocoridae Amyot & Audinet-Serville, 1843.
Przypisy edytuj
- ↑ Cydnidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Randall T. Schuh, James Alexander Slater: True bugs of the world (Hemiptera:Heteroptera): classification and natural history. Cornell University Press, 1995, s. 220-225. ISBN 0-8014-2066-0. (ang.).
- ↑ a b c d e f Jerzy A. Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski. T. XVIII: Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera. Cz. zeszyt 12: Plataspidae, Thyreocoridae, Cydnidae. Toruń: Oficyna Wydawnicza Turpress, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1997. ISBN 83-86781-42-4.
- ↑ a b c d e f g h i j Jerzy A. Lis, Barbara Lis, Dariusz J. Ziaja: Heteroptera Poloniae 2: Pentatomoidea 1: Acanthosmatidae, Cydnidae, Plataspidae, Scutelleridae, Thyreocoridae. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy "Plik", 2012.
- ↑ W. E. China, N. C. E. Miller. Check-List and Keys to the Families and Subfamilies of the Hemiptera-Heteroptera. „Bulletin of the Britidh Museum Entomology”. 8 (1), 1959. Londyn.