Łowickie Zakłady Przemysłowe Cukrownia i Rafineria „Irena”
Łowickie Zakłady Przemysłowe Cukrownia i Rafineria „Irena” – dawna spółka akcyjna z siedzibą w Warszawie. Założona w 1857, a ustrój spółki akcyjnej przyjęty w 1929 roku. W 1938 r. siedziba zarządu znajdowała się w Warszawie przy ul. Mazowieckiej 5, a cukrownia w Łyszkowicach.
.jpg) Parowóz wąskotorowy w Cukrowni Łyszkowice, 1936 r. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data założenia |
1857 |
| Data likwidacji |
1947 |
| Forma prawna | |
| Prezes |
Henryk Rosenberg |
Radca handlowy Herman Epstein, wydzierżawił od Zarządu Księstwa Łowickiego byłą fabrykę mydła i świec i na jej miejscu wybudował cukrownię. W 1851 zakład zatrudniający 480 robotników rozpoczął produkcję cukru. Przy cukrowni wybudowano domy dla pracowników, pomoc lekarska i szkółka dla dzieci. W 1857 cukrownia przyjęła nazwę Łowickie Zakłady Przemysłowe, Cukrownia i Rafineria „Irena”. Po śmierci Hermana Epsteina (1867), administratorem zakładu został jego syn Mieczysław Epstein. Po I wojnie światowej zakład kupił Henryk Rosenberg. W 1929 cukrownię przejęła spółka akcyjna której członkami zarządu byli: Henryk Rosenberg (prezes), T. Sułowski i H. Ginsberg.
Zakład mieszczący się w Łyszkowicach zajmował teren 14 hektarów. Składał się z ok. 20 budynków. Były tu domy dyrekcji, administracji i pracowników oraz biura i pomieszczenia techniczno-magazynowe. Cukrownia posiadała również magazyny w Łowiczu, Sobocie, Jackowicach i Czerniewie. W roku 1920 wybudowano wąskotorowe połączenie kolejowe ze stacją normalnotorową w Domaniewicach[1]. Do 1941 sieć kolejowa zakładu wynosiła ok 50 kilometrów. Eksploatowano m.in. parowóz 0-2-0 t „Ryś” na tor 600 mm[2].
W 1938 na czele stał zarząd w składzie: Henryk Rosenberg (prezes), Józef Rosenberg. Dyrektorami byli Witold Wajnman i Henryk Rosenberg (administracja). Kapitał zakładowy wynosił 2 mln zł, podzielonych na 20 tys. akcji na okaziciela, o nominale 100 zł każda. Produkowano kryształ biały i rafinadę. W sezonie 1936/1937 – 34 290 q, przerabiając 208 136 q. Obszar plantacji wynosił 1799 ha[3].
W 1940 starosta łowicki Schwender, na mocy ustaw o konfiskacie majątku prywatnego w Generalnym Gubernatorstwie przejął zakład i na jego dyrektora został wyznaczony Otto Fischer. W kampanii cukrowniczej 1940/41 wyprodukowano 34 747 q cukru[4].
Po wyzwoleniu, 27 stycznia 1945 Łowickie Zakłady Przemysłowe Cukrownia i Rafineria „Irena” zostały przejęte przez polskie władze państwowe. 17 czerwca 1947 przeszły na własność państwa[5]. Weszły w skład Zjednoczenia Przemysłu Cukrowniczego Okręgu Warszawskiego. W 1950 przeszły w stan likwidacji, a w 1952 majątek cukrowni przekazany został Centralnemu Zarządowi Przemysłu Mleczarskiego w Warszawie.
Przypisy
edytuj- ↑ Ariel Ciechański, Rozwój i regres sieci kolei przemysłowych w Polsce w latach 1881-2010, Warszawa: PAN, 2013, s. 27.
- ↑ Tabor wąskotorowy | Polskie Stowarzyszenie Miłośników Kolei [online] [dostęp 2020-05-13] (pol.).
- ↑ Irena, Łowickie Zakłady Przemysłowe, Cukrownia i Rafineria w Warszawie, Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2020-05-13].
- ↑ Artur Czuchryta, Cukrownia „Opole Lubelskie” podczas II wojny światowej, „Rocznik Lubelski” (nr 40), 2014, s. 141.
- ↑ Wolters Kluwer, Przejęcie przedsiębiorstw na własność Państwa. [online], OpenLEX [dostęp 2020-05-13] (pol.).