Świat na haku i pod kluczem

*Świat na haku i pod kluczem*
Autor	Aleksander Wat
Typ utworu	eseje
Data powstania	1961-1964
	Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Londyn
Język	polski
Data wydania	1985
Wydawca	Polonia

Świat na haku i pod kluczem. Eseje – zbiór esejów Aleksandra Wata wydany po śmierci pisarza w Londynie w 1985 r.

Trzy pierwsze eseje zbioru opublikowano wcześniej na łamach paryskiej „Kultury”. Esej Czytając Terca, napisany pod pseudonimem Stefan Bergholz, ukazał się pierwotnie w 1961 r. jako wstęp do tomu opowiadań pt. Opowieści fantastyczne Abrama Terca (pseudonim młodego krytyka i prozaika rosyjskiego Andrieja Siniawskiego). Pozostałe szkice powstały w Berkeley w latach 1963-1964, równolegle z „Moim wiekiem”. Odczytane zostały z zachowanych w archiwum Wata rękopisów – trudno czytelnych, pogmatwanych, fragmentarycznych, wielowariantowych notatek. Zrekonstruował i zredagował je Krzysztof Rutkowski. W odczytaniu tekstów pomagała żona pisarza Ola Watowa.

Zawartość

Klucz i hak
Śmierć starego bolszewika
Czytając Terca
Kilka uwag o związkach między literaturą i rzeczywistością sowiecką (wykład oksfordzki)
Dziewięć uwag do portretu Józefa Stalina
- I. Pisma Józefa Stalina. Styl i formacja (intelektualna)
- II. Formacja Stalina. Lektury
- III. Jednostka. Jedyny i jego własność
- IV. Wychowawca ludzkości. Terror doskonały
- V. Socjomachia Stalina

Pozostałe rozdziały (VI-IX): Organizator manii; Gloria i schyłek zwycięzcy. Śmierć tyrana; Rozważania fizjonomiczne; Posłowie – nie zostały napisane.

Dostojewski i Stalin
Dostojewski i Domoso Cortés
Rapsodie polityczne. Uwagi starego czytelnika gazet o geometrii polityki
Prawdziwy początek Iwana Denisowicza

Bibliografia

Krzysztof Rutkowski, Nota redakcyjna, [w:] Aleksander Wat, Świat na haku i pod kluczem, Londyn: Polonia, 1985, s. IX-XI.