4 Brygada Kadrowa Strzelców
4 Brygada Kadrowa Strzelców (4 BKS) – kadrowa brygada piechoty Polskich Sił Zbrojnych.
 Odznaka pamiątkowa 4 BKS | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
lipiec-sierpień 1940 |
| Rozformowanie |
9 października 1941 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk dypl. Stanisław Sosabowski |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych |
wojska lądowe |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Historia brygady
edytuj9 lipca 1940 w Elliock w hrabstwie Dumfries and Galloway, jeszcze przed oficjalnym podpisaniem umowy polsko-brytyjskiej, rozpoczęto formowanie 4 Brygady Kadrowej Strzelców pod dowództwem płk. dypl. Stanisława Sosabowskiego. Miała ona stanowić kadrowy zalążek dla wojska polskiego formowanego w Kanadzie. Dlatego jej pierwotna nazwa brzmiała Kanadyjska Brygada Strzelców.
Brygada początkowo liczyła ok. 500 ludzi. W jej skład weszli oficerowie z 4 Dywizji Piechoty ewakuowanej z Francji oraz szeregowi z kategorią zdrowia C i D.
Wobec małego zainteresowania wśród Polonii kanadyjskiej wstąpieniem do Wojska Polskiego, 15 sierpnia jednostkę przemianowano na 4 Brygadę Kadrową Strzelców. Pod koniec 1940 roku z oficerów 4 Brygady Kadrowej zaczęto rekrutować ochotników, którzy po specjalnym przeszkoleniu mieliby być zrzuceni w Polsce i wspomóc działania dywersyjne (cichociemni)[2]. 23 października 1940 jednostkę przeniesiono w nowe miejsce stacjonowania - półwysep Fife. Brygada otrzymała także nowe zadania, miała bronić wschodniego wybrzeża Szkocji na 25 km odcinku od Anstruther do Buckhaven. W tym celu tworzyła ona oficerski batalion piechoty.
Pod koniec stycznia 1941 roku pojawiła się możliwość przeszkolenia ochotników na skoczków spadochronowych. Szkolenie miało odbywać się w ośrodku spadochronowym w Ringway. Wobec takiej możliwości płk Sosabowski podjął decyzję o organizowaniu nieoficjalnej brygady spadochronowej i kolejne grupy żołnierzy wysyłano na przeszkolenie w Ringway[2].
Na podstawie rozkazu L.dz. 774/Szef.Sąd./Tjn./41 Naczelnego Wodza i Ministra Spraw Wojskowych z 30 września 1941 roku zostały zniesione Sądy Polowe przy 4, 5, 7 i 8 Brygadach Kadrowych Strzelców, a w ich miejsce został utworzony 2 Sąd Polowy przy Brygadzie Szkolnej[3].
Naczelny Wódz gen. Sikorski rozkazem z 9 października 1941 roku przemianował 4 Brygadę Kadrową Strzelców na 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową. Nowo utworzona jednostka nadal występowała w stosunku do Brytyjczyków, jako kadrowa brygada strzelców[4]. Jej skład wzmocniony został 2 batalionem (kratkowanych lwiątek) z 1 Brygady Strzelców. Fakt istnienia brygady spadochronowej został ostatecznie uznany przez Brytyjczyków dopiero w sierpniu 1942 roku[5].
Odznaka pamiątkowa
edytujZatwierdzona Dz. Rozk. NW nr 4, poz. 40 z 21 października 1941 roku.
Jednoczęściową odznakę stanowi owal odlany w szarym metalu o wymiarach 50x37 mm, w którym na tle orła państwowego umieszczono bagnet na karabinie w formie liczby 4. Orzeł okolony jest ostem szkockim. Odznakę zaprojektował Stanisław Kowalczewski, a wykonała Grupa Techniczna z Londynu. Forma i odlewy – Jan Orlikowski[6].
Obsada personalna brygady
edytuj- Kwatera Główna 4 Brygady Kadrowej Strzelców
- dowódca brygady – płk dypl. Stanisław Sosabowski
- zastępca dowódcy brygady – płk dypl. Roman Saloni
- szef sztabu – ppłk dypl. Witold Barlog
- dowódca artylerii – płk art. dr Roman Odzierzyński
- 10 batalion kadrowy strzelców – ppłk Franciszek Targowski
- 11 batalion kadrowy strzelców – ppłk dypl. Marian Radwański
- 12 batalion kadrowy strzelców – ppłk piech. Czesław Rzedzicki
- 4 dywizjon kadrowy artylerii lekkiej
- 4 kompania kadrowa przeciwpancerna – ppłk dypl. Alojzy Mazurkiewicz
- 4 oddział kadrowy rozpoznawczy
- 4 kompania kadrowa łączności
- 4 kompania kadrowa saperów
- 4 pluton kadrowy żandarmerii
- 4 Sąd Polowy
Skład batalionu
edytuj- dowództwo
- pluton łączności
- oddział rozpoznawczy
- trzy kompanie strzelców
- trzy plutony strzelców
- drużyna ckm
- drużyna moździerzy (działon)
- pluton artylerii polowej
- pluton artylerii przeciwpancernej
Przypisy
edytuj- ↑ Szczurowski 2001 ↓, s. 100.
- ↑ a b Stanisław Sosabowski: Najkrótszą drogą. Łomianki: Wydawnictwo LTW, 2011. ISBN 978-83-7565-153-9.
- ↑ Akta jawne 1940-1942 ↓, s. 95-96.
- ↑ Zbigniew Wawer, Polscy spadochroniarze ..., s. 65.
- ↑ Zbigniew Wawer, Polscy spadochroniarze ..., s. 68.
- ↑ Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 512.
Bibliografia
edytuj- Akta jawne II 1940 - XII 1942. [w:] Kancelaria Przyboczna Naczelnego Wodza, sygn. A.XII.1/2 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918–1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
- Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-918-X.
- Zbigniew Wawer, Polscy spadochroniarze w Wielkiej Brytanii 1940-1945 - 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa, „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska”, Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska w Białymstoku, Białystok 1988.
- Zbigniew Wawer: Organizacja polskich wojsk lądowych w Wielkiej Brytanii 1940–1945. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-08218-9.
- Narodziny jednostki spadochronowej. W: Piotr Witkowski: Polskie jednostki powietrznodesantowe na zachodzie. Wyd. pierwsze. Warszawa: Bellona SA, 2009, s. 62-78. ISBN 978-83-11-11640-5. (pol.).