Adam Strzałkowski

polski fizyk

Adam Strzałkowski (ur. 26 listopada 1923 w Tenczynku, zm. 25 lipca 2020) – polski fizyk jądrowy, specjalista w badaniach reakcji i oddziaływań jądrowych. Jeden z polskich pionierów obserwacji obiektów astronomicznych z wykorzystaniem fal radiowych za pomocą radioteleskopów. Absolwent i profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

Adam Strzałkowski
Data i miejsce urodzenia

26 listopada 1923
Tenczynek

Data śmierci

25 lipca 2020

profesor nauk fizycznych
Specjalność: doświadczalna fizyka jądrowa
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1960

Habilitacja

1963

Profesura

1971

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Komisji Edukacji Narodowej Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL” Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RFN

Życiorys

edytuj

Urodził się 26 listopada 1923 r. w Tenczynku[1]. W 1948 r. ukończył studia w zakresie fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, jednak pracownikiem tej uczelni był już od 1945 r., gdy zatrudniony został w Zakładzie Fizyki Jądra Atomowego, gdzie stał się najważniejszym współpracownikiem prof. Henryka Niewodniczańskiego[2]. W 1960 r. uzyskał stopień doktora nauk fizycznych za badania w zakresie rozpraszania deuteronów[1], które prowadził w czasie stażu naukowego w Laboratorium Fizyki Jądrowej w Liverpoolu. Po powrocie do Polski brał udział w organizacji Instytutu Fizyki Jądrowej w Krakowie. Jego prace obejmujące pomiary elastycznego rozpraszania deuteronów na jądrach atomowych przyniosły mu międzynarodowe uznanie i były podstawą dla rozprawy habilitacyjnej[2]. Habilitację otrzymał w 1963 r., a tytuł profesora w 1971[1].

Zawodowo związany był na początku z Obserwatorium Astronomicznym na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie wraz z Olegiem Czyżewskim i Jerzym de Mezerem zbudował pierwszy w Polsce radioteleskop do obserwacji Słońca. Ponadto razem z Janem Wesołowskim i Jerzym Janikiem wznowił pomiary promieniowania kosmicznego w kopalni soli w Wieliczce prowadzone przed wojną przez Mieczysława Jeżewskiego. Pod koniec lat 40. XX w. zaczął pracę w Zakładzie Fizyki Jądra Atomowego, a także zajmował się budową cyklotronu oraz akceleratora elektrostatycznego w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1963 r. zorganizował Studium Fizyki w Katowicach, które z czasem stało się częścią Filii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Katowicach (późniejszego Uniwersytetu Śląskiego), za co otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. Ponadto był dyrektorem Instytutu Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, wicedyrektorem Instytutu Fizyki Jądrowej i prorektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego[1].

Członek Polskiej Akademii Umiejętności, Polskiego Towarzystwa Fizycznego, Europejskiego Towarzystwa Fizycznego, komitetu Physics Letters. Autor ponad 160 prac naukowych[1], promotor 17 doktoratów z fizyki jądrowej[2].

Zmarł 25 lipca 2020 r.[3] i został pochowany 31 lipca na cmentarzu Bronowickim w Krakowie[1].

Publikacje

edytuj

Autor książek popularnonaukowych i podręczników, m.in.[2]:

  • Z najnowszych osiągnięć fizyki: Od symetrii w fizyce do unifikacji sił przyrody[4],
  • Wstęp do fizyki jądra atomowego[2],
  • O siłach rządzących światem: rzecz o podstawowych oddziaływaniach – grawitacyjnych, elektromagnetycznych, silnych i słabych[5],
  • Z najnowszych osiągnięć fizyki[4].

Odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i j k Zmarł prof. Adam Strzałkowski, pionier radioastronomii w Polsce [online], Nauka w Polsce [dostęp 2020-07-31] (pol.).
  2. a b c d e f g h i j k Prof. ADAM STRZAŁKOWSKI doktorem honoris causa Uniwersytetu Śląskiego [online], Gazeta Uniwersytecka UŚ [dostęp 2020-07-31] (pol.).
  3. Zmarł prof. dr hab. Adam Strzałkowski. Instytut Fizyki im. Mariana Smoluchowskiego UJ. [dostęp 2020-07-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-29)].
  4. a b Wiadomości - Uniwersytet Jagielloński [online], www.uj.edu.pl [dostęp 2020-07-31].
  5. O siłach rządzących światem. Rzecz o podstawowych oddziaływaniach - grawitacyjnych, elektromagnetycznych, silnych i słabych [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2020-07-31].
  6. M.P. z 2000 r. nr 39, poz. 755

Linki zewnętrzne

edytuj